روزنامه وطن امروز
1401/04/26
بحثی پیرامون آیه اکمال دین و واقعه غدیر
محمد رفیعی: خداوند متعال در سومین آیه سوره مائده می‌فرماید: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا؛ امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تکمیل نمودم و اسلام را به عنوان آیین (جاودان) شما پذیرفتم». در آخرین ماه‌های عمر رسول اکرم(ص)، پس از 23 سال که از نزول تدریجی قرآن و بیان معارف دینی می‌گذرد، «امروز» چیزی واقع شده که با وقوعش دین کامل گشته و نعمت تمام شده و اسلام طوری شده که مرضی خداست. باید دید اکمال دین و اتمام نعمت هدایت به چه محقق میشود؟ بی‌اغراق چند صد حدیث برای تبیین همین موضوع صادر شده و کمال دین و تمام نعمت را استمرار ولایت الهیه در هدایت مردم به واسطه امتداد نبوت با وصایت می‌دانند. یعنی وقتی نبی کارش را کرد و وقت رحلتش شد، جانشینی برای ادامه یافتن مسیر دینش تعیین می‌کند. با این کار دین از انحراف و خُمول مصون می‌ماند و به کمال می‌رسد و نعمت بر خَلق تمام میشود و الا نسل‌های بعد که پیامبر را ندیده و نفسش را نچشیده‌اند باید چه کنند؟! چه کسی باید از آنها دستگیری کند؟! در حوادث واقعه باید به چه کسی رجوع کرد؟! در شبهاتی که پیش می‌آید و در بدعت‌های مستحدثه چه کسی باید از اصالت دیانت محافظت کند؟! مردم حیران و سرگشته باید به چه کسی رجوع کنند؟! چه کسی باید کتاب خدا را برای آنها تفسیر و تأویل و تشریح کند؟! مگر مدرسه با کتاب و بی‌معلم میشود؟! پس نه‌تنها نقل، بلکه عقل گواه است که دین، بی‌امام کامل نیست و نعمت هدایت، بی‌‌ولی تمام نیست و اسلام واقعی، بی علی مرتضی، مرضی خدا نیست. اما در پاسخ به این سوال که چرا عبارت اکمال دین در بین آیات احکام اقسام مردار و گوشت حرام آمده است، نظرات متعددی در بین مفسران موجود است. اجمالا باید گفت سوره مائده پر از جملات معترضه است. در نخستین آیه شاهد ۲ بخش کاملا مجزا بودیم، در این آیه هم چنین عبارت عرشی چون گوهری است که شاید عمدا در قالب پس و پیشش مهار و نهان شده است. یا شاید نزول این عبارت جدا از قبل و بعد و حین واقعه غدیر رخ داده است. یا شاید پیش‌تر راجع به واقعه غدیر نازل شده و در اینجا نشسته تا در آن واقعه استخدام شود. شاید هم این عبارت مثل آیه تطهیر، ۲ بار نازل شده و بار دوم دلالت بر مصداقی تام‌تر داشته است. شاید هم تنزیلش راجع به همین احکام صید و ذبح است و تأویلش به موضوعی اکمل بازمی‌گردد. پس جمعا 5 احتمال مطرح میشود. احتمال ششم که بین‌الغی است، تغییر جای این عبارت به وسط این آیه توسط معاندان است که قبولش توالی فاسد بسیار دارد. پس من‌حیث‌المجموع، صدق این عبارت به واقعه غدیر و نظر داشتنش به اعلام عمومی امیرالمؤمنین(ع) برای جانشینی رسول خدا(ص) 70 روز پیش از رحلت ایشان قطعی است اما اینکه چرا وسط این آیات آمده به راحتی قابل توجیه نیست. شاید برای همین کمی قبل آمده: «إِنَّ‌الله یَحْکُمُ مَا یُرِیدُ». در هر حال اینکه کدام عبارت کجا بیاید، چندان به ما مربوط نیست: «اللَّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَهُ»؛ خدا بهتر می‌داند چیزی را می‌خواهد کجا قرار دهد. ......................................................... با اقتباس از تفسیر معنوی
