روزنامه آرمان ملی
1401/05/06
باید اقتصاد کشور را از وضعیت اضطرار خارج کنیم
«آرمان ملی»- احسان انصاری: دولت سیزدهم برای عبور از مشکلات اقتصادی، رویکرد ارتباط اقتصادی با کشورهای شرق و به‌تازگی کشورهای همسایه را در پیش گرفته است. ارتباط تجاری با کشورهای همسایه علاوه بر اینکه اعتماد بین کشورها را بیشتر می‌کند می‌تواند به تقویت وضعیت اقتصادی کشورها نیز منجر شود. با این وجود نکته مهمی که وجود دارد این است که آیا دولت تنها به همین رویکرد اکتفا خواهد کرد و تلاشی برای احیای برجام و لغو تحریم‌ها نخواهد کرد؟آیا قراردادهای اقتصادی که بین ایران و کشورهای همسایه بسته میشود می‌تواند جایگزین مناسبی برای برجام باشد؟ «آرمان ملی» برای بررسی این موضوع با دکتر آلبرت بغزیان، اقتصاددان گفت‌وگو کرده است. بغزیان معتقد است: «هنگامی که ما در وضعیت تحریم قرار داریم و با مشکل انتقال پول مواجه هستیم تلاش می‌کنیم با کشور دیگری که در وضعیت تحریم قرار دارد قرارداد اقتصادی ببندیم شرایط شکل پیچیده‌ای به خود می‌گیرد. در چنین شرایطی ما از دو طرف در معرض آسیب هستیم؛ نخست اینکه خودمان در وضعیت تحریم قرار داریم و با چالش مواجه هستیم و از سوی دیگر پیامدهای تحریم کشور مقابل نیز گریبانگیر ما شود. به همین دلیل قرارداد با برخی کشورها موقتی است و حالت مُسکن دارد. ما باید تلاش کنیم برجام را احیا تا بتوانیم به صورت جدی با مشکلات اقتصادی مواجه شویم.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید. يکي از برنامه‌هاي دولت در زمينه اقتصادي افزايش مراودات اقتصادي با همسايگان است. به همين دليل نيز دولت تلاش کرده قراردادهاي اقتصادي با کشورهاي همسايه در زمينه‌هاي مختلف ببندد. اين قراردادها به چه ميزان مي‌تواند در شرايط کنوني به وضعيت اقتصادي جامعه کمک کند؟در موضــوع اقتصاد بين‌المللي کـــه شامل دو بخش تجارت بين‌المللي و ماليــــه بين‌المللي مي‌شود ارتباط اقتصادي با هر کشوري اگر از مسير صحيح خود صورت بگيرد مثبت است. بخش تجارت بين‌المللي به موضوع کالا اختصاص دارد در حالي که بخش ماليه به موضوع ارز ارتباط پيدا ميکند. به همين دليل هر گونه مراوده تجاري و اقتصادي و تسهيل امور کالا و ترانزيت موجـــب رشد و توسعه خواهد بود. حتي اگر اين همکاري براي دپو کردن کالا و يا تبديل يک کشور به هاب منطقه باشد. در نتيجه رويکردي که دولت در اين زمينه در پيش گرفته هيچ ضرري نداردو اگر به صورت صحيح اجرا شود زمينه‌هاي رشد اقتصادي را فراهم ميکند. حتي اگر ما با دشمن خود نيز ارتباط اقتصادي برقرار کنيم و با آنها تجارت کنيم نيز دستاوردهاي مثبتي به دســـت خواهيم آورد چه برســد به کشورهاي همسايه. به همين دليل رويکردي که دولت در پيش گرفته مثبت است. جايي اين رويکرد وضعيت نگران کننده به خود مي‌گيرد که قراردادي که ما با کشورهاي همسايه مي‌بنديم در نهايت به ضررمان تمام شود. فرض کنيم ما با ترکيه قرارداد ببنيدم که ما به ترکيه کالا صادر کنيم و از طرف ديگر از اين کشور کالا وارد کنيم. با اين وجود نبايد شرايطي به شکلي پيش برود که بگوييم مي‌خواهيم پوشاک به ترکيه صادر کنيم اما ترکيه بگويد فقط نفت مي‌خواهم يا اينکه هنگامي قصد داريم از ترکيه پارچه وارد کنيم اين کشور بگويد تنها پوشاک مي‌دهد. نبايد شرايط به اين شکل باشد. ما با روسيه قرارداد بستيم و اين کشور عنوان ميکند ما به شما روبل مي‌دهيم. ما با اين روبل قصد داريم از چين کالا وارد کنيم که اين کشور عنوان ميکند بايد به ما يوهان يا دلار بدهيد. اين وضعيت درباره ترکيه نيز وجود دارد و اين کشور نيز عنوان ميکند براي خريد کالا بايد لير پرداخت کنيد. ما بايد توجه داشته باشيم مابه‌ازاي قراردادي که مي‌بنديم بايد يک پول پرقدرت بگيريم. به همين دليل کسي با بستن قراردادهاي خارجي مشکل ندارد و بلکه آن چيزي که در اين زمينه حائز اهميت است مفاد قراردادهايي است که بين دو طرف بسته مي‌شود.
تأکيد بر ارتباط اقتصـــادي با برخي کشورها مانند روسيه و چين باعث نمي‌شود ما از فضاي اقتصاد جهاني و فرصت‌هايي که ممکن است در اين فضا به دست بياوريم فاصله بگيريم؟
اين وضعيـــت مانند خريد ما از يک مغــازه است. به فرض که ما براي خريد يک کالا به مغازه مي‌رويم. مغازه‌دار عنوان ميکند من اين کالا را به شما مي‌دهـــم به شرط اينکه از مغازه ديگري آن را تهيه نکنيد. اين موضوع نيز به مفاد قراردادي که مي‌بنديم بستگي دارد. آيا در قراردادهايي که ما با چين و روسيه بسته‌ايم شرايط به شکلي است که دست ما براي تجارت با کشورهاي ديگر نيز باز باشد؟ ارتباط اقتصادي با کشورهاي همسايه توجيه دارد و توصيه مي‌شود. اين اتفاق نشان دهنده اعتماد متقابل به يکديگر است.
پس از اينکه به نتيجه رسيدن برجام با چالش مواجه شده دولت تلاش ميکند با قرارداد با کشورهايي مانند روسيه و برخي کشورهـــاي همسايه کمبودهاي خود را مرتفع کند؟ آيا اين رويکرد و بستن قرارداد با اين کشورها مي‌تواند جايگزين مناسبي براي برجام باشد؟
اين نوع قراردادها موقتي و مُسکن است. هنگامي که ما در وضعيت تحريم قرار داريم و با مشکل انتقال پول مواجه هستيم تلاش مي‌کنيم با کشور ديگري که در وضعيت تحريم قراردارد قرارداد اقتصادي ببنديم شرايط شکل پيچيده‌اي به خود مي‌گيرد. در چنين شرايطي ما از دو طرف در معرض آسيب هستيم، نخست اينکه خودمان در وضعيت تحريم قرار داريم و با چالش مواجه هستيم و از سوي ديگر پيامدهاي تحريم کشور مقابل نيز گريبانگير ما شود. ما بايد تلاش کنيم برجام را احيا تا بتوانيم به صورت جدي با مشکلات اقتصادي مواجه شويم. اگر ما به اين قراردادها اکتفا کنيم آمريکا دير يا زود تحريم‌هاي خود را سنگين‌تر ميکند و راه‌هايي که ما براي دور زدن تحريم‌ها و ارتباط با اين کشورها پيدا کرده‌ايم را خواهد بست. برجام يک موضوع سياسي است و به دلايل سياسي نيز تاکنون به نتيجه نرسيده اما تبعات برجام اقتصادي بوده است. با اين وجود فشارحداکثري روي اقتصاد کشور ايجاد شده است. در زمينه سياسي نيز اين مسئولان سياسي کشور هستند که تصميم گيرندگان نهايي هستند. از نظر اقتصادي تحريم‌ها همواره محدود کننده و مشکل‌آفرين بوده‌اند. تحريم مانند اين است که دست و پاي يک نفر را ببنديد و به وي بگوييد شنا کند. ممکن است در شرايط اضطرار تلاش‌ها بيشتر شود و کشورها تلاش کنند نيازهاي خود را مرتفع کنند اما اين وضعيت براي شرايط اضطرار است. من معتقدم ما در شرايط عادي نيز مي‌توانيم اين اقدامات را انجام بدهيم و تلاش‌هاي خود را بيشتر کنيم و حتمأ نياز نيست در شرايط اضطرار قرار داشته باشيم.
آيا کشورهايي که در تحريم قرار دارنــد مي‌تواننــد با افزايش تجارت اقتصادي خود يک بلوک ضد تحريمي شکل بدهند؟
اين اتفاق مي‌تواند رخ بدهد. با اين وجود آنچه حائز اهميت است اين است که ما به چه ميزان از اين وضعيت مي‌توانيم سود ببريم. واقعيت اين است که در شرايط کنوني سودي که کشورهايي مانند عراق، ترکيه، روسيه و سوريه از اين ارتباط اقتصادي به دست مي‌آورند از سودي که ايران به دست مي‌آورد بيشتر است. ما اميدواريم اگر پروژه‌هايي قرار است در سوريه و عراق دنبال شود اين پروژه‌ها توسط ايران اجرا شود تا فوايد اقتصادي آن نصيب ايران شود. به هر حال ما در سال‌هاي اخير به کشورهايي مانند سوريه و لبنان که درگير جنگ بوده‌اند کمک کرده‌ايم. آيا ما نبايد در سازندگي اين کشورها و پروژه‌هاي اقتصادي آن سهمي داشته باشيم؟ از نظر اقتصادي سودي که ايران مي‌برد بستگي به قراردادهايي دارد که بين ايران و اين کشورها بسته مي‌شود و سودي که ايران به واسطه اين قراردادها به دست مي‌آورد.
دولت با عنوان اينکه قصد دارد جراحي اقتصادي انجام بدهد قيمت برخي کالاها را افزايش داد. دولت چگونه مي‌تواند گراني‌ها و چالش‌هاي معيشتي مردم را ساماندهي کند؟آيا رويکردي که دولت در اين زمينه در پيش گرفته را موثر مي‌دانيد؟
گراني‌ها مانند اسبي است که افسارگسيخته باشد. چنين اسبي تنها زماني آرام مي‌گيرد که انرژي‌اش براساس تقلاهايي که کرده تمام شود. تورم را دولت‌ها ايجاد کرده‌اند و نه تحريم‌ها. کساني که چنين ديدگاهي دارند و عنوان مي‌کنند تحريم‌ها باعث تورم شده اشتباه مي‌کنند. تحريم‌ها در اين زمينه تأثيرگذار بوده اما تعيين کننده نبوده است. به هر حال هنگامي که کشور تحريم شد قيمت دلار از4هزارتومان به30 هزار تومان رسيد. با اين وجود چه مدت است که قيمت دلار در کشور در حدود30هزار تومان مانده است؟چرا قيمت کالاهاي اساسي مورد نياز مردم روز به روز افزايش پيدا کرده است؟ اين وضعيت که نتيجه فشارهاي آمريکا و عدم احياي برجام نيست. برخي سوء مديريت‌ها وضعيت اقتصادي کشور را به اين نقطه رسانده است. چرا قيمت‌ها بايد مرتب تغيير کند؟ مگر شرايط اقتصادي تغيير کرده که قيمت‌ها تغيير ميکند؟
بــا نگـــــاه آسيب‌شناسانــه در مسيري که دولت در يک سال گذشتـه در زمينه اقتصادي طي کرد چه نقاط ضعــف و قوتي مشاهــده کرده‌ايد؟
براي اينکه وضعيت يک بيمار را مورد بررسي قرار بدهيم بايد وضعيت بيمار را قبل و بعد از جراحي در نظر گرفت. در شرايط کنوني من تنها چيزي که از اين جراحي مشاهده مي‌کنم عوارض جانبي آن است و نه منافع آن. در يک سال گذشته قيمت اغلب کالاهاي مورد نياز افزايش پيدا کرده است. از سوي ديگر خريد مسکن براي بسياري به رويا تبديل شده است. آن چيزي که مشخص است اين است که وضعيت اقتصادي از حالت وخامت خارج نشده است. وضعيت اقتصادي بيشتر از وضعيت چالش خارج شده و عادي شده است. به همين دليل هنوز نمي‌توانيم براي برنامه‌هاي اقتصادي دولت دستاوردهايي در نظر گرفت مگر اينکه اين دستاوردها در آينده خود را نشان بدهد.
سایر اخبار این روزنامه
باید همه را بر سر سفره دین نشاند
مرزهاي خشونت و محدودسازي در خبر
باید اقتصاد کشور را از وضعیت اضطرار خارج کنیم
جـــولان اقتصـــاد زیرزمینـــی یا چشم پوشی از روزنه‌های فرار مالیاتی
سودهای نجومی دلالان مسکن قطع شد
گشت ارشاد نداریم؛ پلیس امنیت اجتماعی است
«تاج‌بخش» جاسوس یا یار دوازدهم اصولگرایان؟
چالش‌های دفتر روحانی در ولنجک!
رویترز: نفت سرقت شده ایران به‌زودی به کشتی لانا باز می‌گردد
انتشار جزئیاتی جدید از دستگیری تیم تروریستی
خوش خیالی آقای بورل
بدهکاری به بخش خصوصی
