گروه اقتصاد کلان: نقش بنگاه‌های کوچک و فرآیند کارآفرینی در تحریک رشد اقتصادی کشورها پیچیده است، چراکه متغیرهای واسطه‌ای مختلفی در این میان نقش بازی می‌کنند. به گزارش «تجارت»، البته در ابتدای امر باید اشاره کرد منظور از کارآفرینی صرفا اشتغالزایی نیست؛ آنچه که در کشور ما به اشتباه از مفهوم کارآفرینی برداشت می‌شود و اغلب با مفهوم تجارت تداخل پیدا می‌کند و چه‌بسا کارآفرینی به‌واسطه نوآوری‌ها و تکنولوژی‌های مخل و ویرانگر باعث از بین رفتن تعدادی از مشاغل هم بشود، مثل بسیاری از شرکت‌های حمل‌ونقل تکنولوژی محور جدید که به تدریج شیوه سنتی را کنار می‌زنند. با علم به این موضوع، باید بپذیریم که کشور ما با وجود همه تلاش‌هایی که طی چند سال اخیر برای گسترش کارآفرینی صورت گرفته، از تشکیل نهادها و انجمن‌ها گرفته تا گنجاندن سرفصل‌های آموزشی در مدارس و دانشگاه‌ها، پیشرفت چشمگیری در این زمینه نداشته است. البته نمی‌توان بی‌انصافی کرد و این تلاش‌ها را به‌طور کل بی‌اثر دانست، اما واقعیت این است که پیشرفت برخی کشورها در این زمینه‌ها به‌قدری سریع بوده که گام‌های کوچکی که ما برمی‌داریم، از نگاه موسسات بین‌المللی چندان به چشم نمی‌آیند. کارشناسان در این مورد می‌گویند: برای اینکه بتوانیم جایگاه‌مان را در رتبه‌بندی‌ها ارتقا بدهیم به هماهنگی و انسجام و بهبود شرایط در چندین و چند مولفه مرتبط با هم نیاز داریم. سیاست‌هایی که به اسم حمایت از کارآفرینی وضع می‌شود، به دلایلی همچون عدم درک صحیح سیاستگذار از مفهوم کارآفرینی، عمدتا مشوق فعالیت‌های غیرمولد است. نخستین چالش سیاستگذاری کارآفرینی در ایران، عدم فهم درست مفهوم کارآفرینی است. وقتی می‌‌گوییم فعالیت‌‌های کارآفرینانه، منظور هر نوع فعالیت کسب‌‌وکاری نیست. ویلیام جک بامول، اقتصاددان شهیر آمریکایی، انواع کارآفرینی را به کارآفرینی مولد، غیرمولد و مخرب تفکیک کرده است. آن دسته از فعالیت‌‌های کارآفرینانه که هدف اصلی آنها توسعه اقتصادی یک کشور و نفع جامعه است، مولد محسوب می‌شوند؛ فعالیت‌‌هایی که در نهایت به رشد ۱ تا ۲ درصدی اقتصادی منجر شوند. مثلا بخشی از رشد اقتصادی آلمان در سال ۲۰۲۰ مرهون فعالیت شرکت بایون‌تک است که واکسن کرونا را ساخت و درآمد ۵۰۰ میلیارد دلاری داشت. به گفته بامول، در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه، بخشی از فعالیت‌‌های کارآفرینانه اساسا به دلیل اینکه مولد نیستند، فقط برای افراد و صاحبان کسب‌‌وکار منافع دارند، اما منفعتی برای جامعه ایجاد نکرده و برآیند کلی آنها صفر است. در کشور ما سیاست‌های تشویقی به جای اینکه منجر به شکل‌‌گیری فعالیت‌‌های مولد شوند، پول، سرمایه و حمایت دولت را وارد بخش‌هایی می‌کنند که هیچ نقشی در توسعه اقتصادی کشور ندارند. مثلا وام‌‌های زودبازدهی که در سال‌های ۸۶-۸۵ داده شد، در نهایت منجر به افزایش قیمت زمین و ساختمان و نقدینگی‌‌ شد که ریشه‌های امروز مشکلات اقتصادی ما هستند و عملا توسعه‌‌ای اتفاق نیفتاد. بنابراین، هر نوع فعالیت کسب‌‌وکاری، کارآفرینی نیست. این فهم بدون تعارف، در سطح کلان در کشور ما وجود ندارد. حتی در برنامه‌های تلویزیونی، افرادی را به عنوان کارآفرین معرفی می‌کنند که صرفا یک فعالیت کسب‌وکاری دارند ولی کارآفرینانه نبوده و کمکی به توسعه نکرده‌‌اند. این نوع فعالیت‌‌ها در هیچ‌‌جای دنیا مولد محسوب نمی‌شوند و با اینکه مخرب نیستند، اما مولد هم نیستند. اولین نشست توسعه و ارتقای زیست بوم کارآفرینی اجتماعی کشور با هدف ترسیم نقشه زیست بوم کارآفرینی اجتماعی کشور و شناسایی چالش ها، نقاط قوت و فرصت های توسعه این زیست بوم برگزار شد. به همت کمیسیون مسئولیت اجتماعی اتاق ایران و سازمان ملی کارآفرینی، اولین نشست توسعه و ارتقای زیست بوم کارآفرینی اجتماعی کشور با هدف گردهم آوری ذی­نفعان کلیدی این حوزه، ترسیم نقشه زیست بوم کارآفرینی اجتماعی کشور و شناسایی چالش ها، نقاط قوت و فرصت های توسعه این زیست بوم در محل اتاق ایران برگزار شد. در ابتدای جلسه، محمدرضا راوند دبیر کل سازمان ملی کارآفرینی نسبت به معرفی این سازمان و مأموریت آن در توسعه فضای کارآفرینی کشور پرداخت و گفت: سازمان ملی کارآفرینی با توجه به اهمیت حوزه کارآفرینی اجتماعی، نسبت به تشکیل کمیسیون کارآفرینی اجتماعی اقدام کرده است. این کمیسیون با حضور متخصصان و فعالان با تجربه این حوزه، در تلاش خواهد بود که در تقویت و رفع موانع زیست‌بوم کارآفرینی اجتماعی، با سایر بازیگران این عرصه همکاری کند. همکاری و مشارکت با کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران نیز در همین راستا به عنوان یک مشارکت کلیدی تعریف شده است. طاهره خارستانی، رئیس کمیته مسئولیت اجتماعی کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران، در این نشست بیان کرد: رویکرد اصلی برنامه‌ها و فعالیت‌های کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی، تبیین نگاه مدیریت پایدار و مسئولانه سازمان، اجتناب از اقدامات مقطعی و صرفاً خیریه‌ای، و نهایتاً ترویج مدل‌ها و رویکردهای ارزش‌آفرین در ایفای مسئولیت اجتماعی سازمانی در همکاری با ذینفعان مختلف این عرصه است. او افزود: کارآفرینی اجتماعی رویکردی است که می‌توان آن را هم به عنوان یک فضای توسعه کسب‌وکار مؤثر بر تأثیرگذاری اقتصادی-اجتماعی دانست و هم آن را به مثابه ایفای مسئولیت اجتماعی شرکتی متصور شد. کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی پذیرای تعامل و همکاری با فعالین این عرصه و بهره‌مندی از ظرفیت‌های اتاق ایران به عنوان پارلمان بخش خصوصی برای تقویت زیست‌بوم کارآفرینی اجتماعی کشور است. در ادامه امیر عسگری، مدیرعامل بنیاد توسعه علم و فناوری خوارزمی با ارائه مطالب خود در زمینه کارآفرینی اجتماعی گفت: می‌توان طیف سرمایه‌گذاری اجتماعی را دارای گستره‌ای دانست که یک سر آن حمایت‌های صرفاً خیریه (سرمایه‌گذاری‌های بلاعوض) و سر دیگر آن سرمایه‌گذاری‌های کاملاً تجاری (فقط کسب سود) است. در این دو سر طیف، سرمایه‌گذاری نیکوکارانه، سرمایه‌گذاری برای جامعه، سرمایه‌گذاری برای تأثیر و سرمایه‌گذاری مسئولانه و پایدار قرار دارند. فعالان زیست‌بوم کارآفرینی اجتماعی در تلاش‌اند که به منظور تأثیرگذاری اجتماعی، سرمایه‌گذاری در دو دسته سرمایه‌گذاری برای جامعه و سرمایه‌گذاری برای تأثیر را دنبال کرده و گسترش دهند. نمایندگان و مدیران سازمان‌ها و نهادهای فعال در این عرصه شامل دانشگاه‌های علامه طباطبایی، شریف، شهید بهشتی و جهاد دانشگاهی، شتابدهنده‌های خصوصی در حوزه کارآفرینی اجتماعی، نماینده مراکز نوآوری مجلس و قوه مقننه، و نمایندگان شرکت‌های خصوصی فعال در این حوزه از دیگر مهمانان این نشست بودند که درباره تعیین بازیگران و فعالان کلیدی زیست‌بوم کارآفرینی اجتماعی، نقشی که هر یک از آن‌ها ایفا می‌کنند؛ و نهایتاً، اشاره به چالش‌های موجود در زیست‌بوم کارآفرینی اجتماعی کشور و به بیان نظرات خود پرداختند. در پایان، مقرر شد که ادامه گفت‌وگو در نشست‌های بعدی برای ترسیم زیست‌بوم کارآفرینی اجتماعی کشور، با تمرکز بر نوع و ماهیت فعالیت بازیگران این عرصه و تعیین وظایف و نیازهای هر یک از آن‌ها دنبال شود.