روزنامه خراسان
1401/05/11
21 هزارمین سلام خراسان
امروز روزنامه خراسان 21هزارمین شماره خود را منتشر می‌کند؛ 21هزار روز مهمان خوانندگان خوش‌سلیقه و باریک‌بین بودن، نعمتی است که کمتر روزنامه‌ای در تاریخ ایران، از آن برخوردار بوده. در این مدت، روزنامه خراسان، از یک روزنامه محلی، به یک روزنامه ملی، با تأثیرگذاری بالا تبدیل شد؛ در رویدادهای مهم فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، به ایفای نقش پرداخت و بسان معتمد مردم، به سراغ مطالبات آن‌ها رفت و همیشه سعی کرد، پاسخگوی نیازها و خواسته‌های مخاطبان خود باشد. امروز و همزمان با انتشار 21هزارمین شماره روزنامه خراسان، این رسانه دیرپای کشور، با وجود همه سختی‌ها و چالش‌هایی که پیشِ روی روزنامه‌های چاپی کشور قرار دارد، همچنان برپا ایستاده‌است و با توانمندی یاران و همکاران دلسوزی که در این مجموعه مطبوعاتی مشغول به کار هستند، همچنان اثرگذاری خود را در عرصه رسانه‌ای کشور حفظ می‌کند. روزنامه خراسان، طی 21هزار شماره خود، همواره روندی رو به رشد را طی کرده‌است؛ این روزنامه که ریشه‌های تاریخی آن به دوره مشروطه و تکاپوهای مطبوعاتی بزرگانی همچون سیدحسین اردبیلی و ملک‌الشعرا بهار بازمی‌گردد، به لحاظ معنوی، پیشینه‌ای 114 ساله دارد، هر چند که به صورت رسمی، از اول تیرماه سال 1328 کار خود را آغاز کرده و تقریباً بی‌وقفه تا امروز، انتشار یافته‌است. این‌که از کلمه «تقریباً» استفاده می‌کنیم، از آن روست که خراسان نیز، مانند همه مطبوعات حامی انقلاب اسلامی و در راستای حمایت از خواست مردم، اواخر پاییز و اوایل دی‌ماه سال 1357، در اعتراض به اقدامات رژیم پهلوی، از انتشار خودداری کرد و به اعتصاب سراسری پیوست. از این رو، وقفه‌ای در انتشار روزنامه پدید آمد که البته، بخشی از تاریخ افتخارات روزنامه خراسان محسوب میشود و باید آن را در ردیف برگ‌های زرین تاریخ این روزنامه دیرپا منظور کنیم. یکی از نکاتی که باید آن را در بررسی تاریخی روزنامه خراسان و به مناسبت انتشار 21هزارمین شماره این روزنامه مدنظر قرار دهیم، تلاش بی‌وقفه دست‌اندرکاران آن برای تطبیق روزنامه، با نیازهای هر دوره است. هرچند ماهیت روزنامه خراسان، از زمان انتشار تا امروز، ماهیتی فرهنگی و اجتماعی است، اما در زمان نیاز، هرگز از ورود به مباحث سیاسی و انتشار مطالبی که هم باعث افزایش اطلاعات باشد و هم بتواند تحلیل و برآورد مناسبی را از اوضاع در اختیار مخاطب قرار دهد، خودداری نکرده و برکنار نبوده‌است. آن‌چه در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت یا انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی هشت ساله و دیگر حوادث و رویدادها در روزنامه خراسان مورد توجه قرار گرفت، در همین راستا و با رعایت همین اصل بوده‌است. روزنامه خراسان، طی 21هزار شماره‌ای که منتشر کرده و با هدف رعایت حقوق مخاطبان، موضوع تدوین و تعریف صفحات، ویژه‌نامه‌ها و همچنین، نوع محتوای مورد نیاز و قابل انطباق با شرایط موجود را مورد توجه قرار داده‌است؛ به عنوان مثال، هرچند تهیه خبر و انجام مصاحبه، به عنوان دو رویکرد تولید محتوای اصلی روزنامه، همواره مورد توجه بوده، اما از همان نخستین شماره‌های دوره جدید انتشار روزنامه خراسان که امروز به شماره 21هزارم رسیده، فعالیت‌هایی مانند ترجمه، دریافت مقاله از صاحبنظران و کارشناسان و ... همیشه مدنظر دست‌اندرکاران روزنامه خراسان بوده‌است. شاید جالب باشد که بدانید، روزنامه شما، از قدیمی‌ترین روزنامه‌های درحال انتشار ایران است که در آن، ترجمه اخبار، به صورت مستقیم انجام می‌گرفته و گروهی به نام «گروه ترجمه» از همان آغاز شکل‌گیری در خراسان فعال بوده‌است. هرچند که بررسی روند فعالیت‌های 21هزار شماره روزنامه خراسان، با تفکیک شماره‌ها در قالب سال و ماه و... خیلی دقیق نیست، اما از آن‌جا که بررسی پیوسته می‌تواند خسته کننده باشد و مانع بیان و توجه به برخی رویدادها شود، چاره‌ای جز این تقسیم بندی بر اساس شماره‌های انتشاریافته نداریم. از این نظر، ما دوران فعالیت روزنامه را به سه دوره هفت‌هزار شماره‌ای تقسیم کرده‌ایم که در ادامه، به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت. دوره نخست (شماره‌های 1 تا 7000) 1328/4/1 تا 1352/5/25 این دوران، دوران شکل گرفتن ساختار روزنامه خراسان است. محتوای روزنامه را در این دوره، می‌توان به دو بخش تقسیم کرد؛ بخش نخست مربوط به پیش از کودتای 28 مرداد 1332 و بخش دوم، مربوط به بعد از آن است. تا پیش از کودتا، محتوای روزنامه، با وجود غلبه محتوای اجتماعی و فرهنگی، گاه به مسائل سیاسی ورود می‌کند که عمده‌ترین آن، ماجرای ملی شدن صنعت نفت است. با این حال، در همین دورۀ رونق نوشته‌ها و گزارش‌های سیاسی، خراسان تمرکز فعالی روی مطالبات اجتماعی و حتی اقتصادی مردم دارد؛ توجه به موضوع راه‌اندازی ایستگاه راه‌آهن مشهد، توجه به تأسیس دانشکده پزشکی مشهد و در پی آن، دانشکده ادبیات، از عمده فعالیت‌های روزنامه در این دوره محسوب میشود. محتوای خبری روزنامه از همان نخستین شماره‌ها، با همت خبرنگارانی مانند مرحوم ملکی، ضریب نفوذ آن را افزایش می‌دهد؛ اخبار در روزنامه خراسان، به ویژه اخبار محلی مربوط به مشهد و استان، بسیار جزئی و دقیق است؛ مثلاً در سیل خردادماه سال 1329، خراسان عملاً نقش محوری را در اطلاع‌رسانی نیازهای سیل‌زدگان ایفا می‌کند و با ایجاد ستون مخصوص و درج اطلاعات دقیق، باعث توجه مردم و مسئولان به ظرفیت رسانه‌ای خود میشود. در حوزه اخبار حوادث نیز، کار خراسان دقیق و بی‌نقص است؛ افزون بر اخبار روزانه که با همت خبرنگارانی مانند توپ‌ریز تهیه و منتشر می‌شد، کار روی پرونده حسن اورنگی و عباسعلی ظریفیان و انتشار سلسله‌وار و دقیق اعترافات آن‌ها در جریان نخستین قتل‌های زنجیره‌ای شناخته شده در مشهد، باعث شد که نه فقط در آن دوره، بلکه حتی امروز نیز، گزارشی بی‌نقص از آن واقعه در اختیار داشته‌باشیم. از سوی دیگر، روزنامه خراسان در بیان حوادث و رویدادها، قصد ارائه مطالب «زرد» را به مخاطبان ندارد؛ گزارش مشهور طبس که توسط خبرنگار این روزنامه، اواخر سال 1328 و اوایل سال 1329 تهیه شد، یکی از بی‌نظیرترین منابع برای ارزیابی شرایط و اوضاع اقتصادی و اجتماعی استان خراسان در این برهه تاریخی است و می‌تواند دستمایه مطالعات دقیق‌تر و گسترده‌تر باشد. روزنامه خراسان، اوایل دهه 1330 و با رونق فعالیت مطبوعات، عرصه‌های گوناگونی را در قالب اختصاص صفحه و انتشار ویژه‌نامه مورد توجه قرار داد؛ انتشار صفحه ورزشی و پوشش اخباری مانند درگذشت جهان پهلوان تختی، انتشار ویژه‌نامه بانوان که یکی از نخستین نمونه‌های از این قبیل در استان خراسان بود و نیز، ویژه‌نامه‌های مناسبتی، مانند ویژه‌نامه زلزله فردوس و دشت بیاض در سال 1347 که با همت داریوش ارجمند نوشته و به زیور طبع آراسته شد، از مواردی است که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد. دوره دوم: (شماره‌های 7001 تا 14000) 1352/5/26 تا 1376/9/11 این دوره، دوران بلوغ روزنامه‌نگاری در روزنامه خراسان است. هرچند که به دلیل حاکمیت اختناق بر فضای مطبوعاتی دهه 1340 و 1350، خبرنگاران و دست‌اندرکاران روزنامه قادر به مانورهای محتوایی زیادی نیستند و عملاً باید خود را در محدوده فعالیت‌های اجتماعی و در حد کمتری، فرهنگی محصور کنند، اما با اوج گرفتن انقلاب اسلامی، در سال 1357، روزنامه خراسان به ویژه در پاییز این سال، دوباره به سوی فضای سیاسی دلخواه مردم خیز برداشت. روزنامه خراسان از 26 آبان سال 1357 تا 18 دی‌ماه این سال، به مدت 52 روز، در اعتراض به سفّاکی رژیم شاه، منتشر نشد و عملاً با جریان مبارزاتی ملت همراه و همگام بود. بعد از این تاریخ نیز، روزنامه خراسان با انتشار گزارش‌های ویژه و انعکاس اخبار راهپیمایی‌ها در قالب مکتوبات و عکس، نقش مهمی در اطلاع‌رسانی جریان انقلاب اسلامی شهر مشهد داشت. در این‌جا باید از مرحوم حسن اسلامی و عکس‌های طلایی او یاد کنیم که در صفحات روزنامه خراسان آن روزها منتشر شد و بخشی از تاریخ انقلاب اسلامی در مشهد را ثبت و جاودانه کرد. روزنامه خراسان با پیروزی انقلاب اسلامی، وارد عرصه جدیدی شد و بعد از آزمون و خطاهای مختلف، توانست جایگاه مطبوعاتی خود را در استان باز هم ارتقا دهد. با آغاز جنگ تحمیلی در شهریور 1359، روزنامه خراسان نه فقط در پوشش خبری حوادث جنگ، بلکه در پوشش اخبار مربوط به پشت جبهه‌ها که در خراسان و به ویژه در شهر مشهد جریان داشت هم، بسیار فعال بود. امروزه تهیه آمار دقیق شهدا و ثبت نام برخی از نخستین شهیدان دفاع مقدس خراسان، بدون مراجعه به بایگانی این روزنامه ممکن نیست. افزون بر این‌ها، روزنامه به تدریج خود را از بند تلکس‌های خبری مربوط به خبرگزاری‌های مشهور ملی و بین‌المللی، برای اخذ خبرهای خارج از استان، به ویژه اخبار مربوط به جنگ، رها کرد. شهید محمدرضا امانی، تنها شهید خبرنگار مطبوعات استان خراسان در دوران دفاع مقدس، از کسانی بود که در انتشار و انعکاس اخبار مستقیم و بدون واسطه جنگ تحمیلی در روزنامه خراسان نقش داشت. گزارش مشهور او از عملیات والفجر 8، یکی از بهترین گزارش‌های خبری از مناطق جنگی است که در این روزنامه منتشر شد. شهید امانی چند ماه بعد از این گزارش، در 26 دی‌ماه سال 1365، به شهادت رسید. روزنامه خراسان در انعکاس اخبار مربوط به رحلت حضرت امام خمینی(ره) و رویدادهای بعد از آن نیز، فعالیت‌های عمده خبری داشت؛ تلاش‌هایی که برای توسعه فعالیت‌های رسانه‌ای روزنامه خراسان صورت می‌گرفت. این رویکرد بعد از تأسیس مؤسسه فرهنگی و هنری خراسان، وارد مرحله جدیدی شد. دوره سوم: (شماره‌های 14001 تا 21000) 1376/9/12 تا 1401/5/11 خراسان در دوره سوم، یکی از پرفراز و نشیب‌ترین ادوار خود را پشت سر گذاشت. این روزنامه، بعد از موفقیت‌های گسترده در عرصه مطبوعاتی کشور، بالاخره از پنجم بهمن سال 1377، رسماً به روزنامه‌ای کشوری تبدیل شد و در ردیف روزنامه‌های کثیرالانتشار قرار گرفت. از این زمان به بعد، حیطه فعالیت‌های مطبوعاتی روزنامه خراسان افزایش یافت؛ به تدریج در استان‌های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی، دست به ایجاد نشریات اختصاصی زد تا فضای محلی خود را در این مناطق حفظ کند. دایره این فعالیت‌ها در دهه 1380، به انتشار روزنامه در استان‌های گلستان و سیستان و بلوچستان هم کشیده شد و خراسان را به روزنامه غالب در شرق کشور تبدیل کرد. افزون بر این‌ها، خراسان به یکی از محتواسازترین مطبوعات کشور تبدیل شد؛ تقریباً در بیشتر مناسبت‌های مهم و رویدادهای تأثیرگذار، خوانندگان خراسان که حالا در اقصی‌نقاط کشور مشترک روزنامه بودند، انتظار ویژه‌نامه‌های محتوایی خراسان را می‌کشیدند؛ این ویژه‌نامه‌ها از منظر تولید محتوا و کیفیت تهیه مطالب، در عالی‌ترین تراز ممکن قرار داشت. افزون بر ویژه‌نامه‌های سالانه که با عنوان سالنامه خراسان منتشر می‌شد و روزگار انتشار سالنامه‌های مطبعه خراسان را در یک قرن قبل به یاد می‌آورد، ویژه‌نامه‌های دفاع مقدس، خراسان فرهنگی، مجلات رصد، گفتمان الگو و خراسان دیپلماتیک نیز، به مجموعه مطبوعاتی خراسان اضافه شد و اعتباری فراوان برای این روزنامه دیرپا، به وجود آورد. در عرصه تولید محتوای خبری هم، روزنامه گام‌های مؤثری برداشت؛ استفاده از نیروهای تحصیل‌کرده که بعضاً دارای مدارک کارشناسی ارشد و دکترا بودند، خراسان را وارد مرحله بسیار ویژه‌ای از تحلیل و تولید محتوا کرد. اوایل دهه 1390، موسسه فرهنگی هنری خراسان، با توجه به شرایط ایجاد شده در فضای رسانه‌ای کشور، به سوی حضور مؤثر در فضای مجازی گام برداشت؛ تکمیل و اصلاح پایگاه اطلاع‌رسانی روزنامه خراسان، تأسیس «آخرین خبر» و «خراسان آنلاین» از مهم‌ترین گام‌هایی بود که در این مسیر و برای تأمین نیاز و رضایت مخاطبان برداشته شد. روزنامه خراسان طی این دوره، به ویژه در ایام مذاکرات برجام، از معدود رسانه‌های کشور بود که با اعزام خبرنگار به محل برگزاری مذاکرات، اخبار و گزارش‌های دست‌اولی را به مخاطبانش ارائه می‌کرد. توجه به موضوع روزآمد بودن در دوره سوم، باعث شد که با وجود رکود گسترده اقتصادی و بحران‌های مالی موجود بر سر راه اهالی مطبوعات، روزنامه و مؤسسه فرهنگی هنری خراسان، بار ناشی از این تغییرات ناگهانی را از سر بگذراند و با همکاری مؤثر نیروهای خود، زمینه را برای ورود به دوره چهارم، فراهم کند؛ دورانی که هفت هزار شماره بعدی، باید در آن انتشار یابد و تحلیل و بررسی آن، احتمالاً باید در سال 1416 خورشیدی به مخاطبان عزیز روزنامه ارائه شود.
سایر اخبار این روزنامه
کنکور در آزمون عدالت
21 هزارمین سلام خراسان
تشییع پیکر ۵ شهید مدافع حرم در مشهد
طالبان تعطیلی روز عاشورا را از تقویم افغانستان حذف کرد و...
عوارض خوابیدن زیر باد کولر
دستگیری گوشی قاپ برای یازدهمین بار !
پنجره جدید مذاکرات و چند اما و اگر
سناریوهای فرار از کسری بنزین
فرودگاه مشهد روی باند حاشیه !
مضحکه هالک پفکی، شمرخوان یلدا در سپاه اشقیا و سونامی ویلموتس
وعده قانون‌گذاری مجلس برای ساترا و VOD ها
اسلامی: توان ساخت بمب اتم داریم اما چنین برنامه ای نداریم
«مونسون» دوباره باز می گردد!
وعده روغنی
