گره اصلی مذاکرات وین چیست؟

اميرعلي ابوالفتح
رويکرد آمريکا از ابتدا نسبت به برجام به اين شکل بوده است که آن ها تنها يک برجام را نمي خواستند که با آن صرفا مساله هسته اي ايران را کنترل کنند. آمريکا از برجام 2015 بيرون نيامده است که مجددا بخواهد به آن بازگردد. اين يک نگاه اشتباه است که وجود دارد و بايد توجه داشت که امروز دموکرات‌ها نيز مجموعه‌اي از برجام‌ها را مي‌خواهند و اين رويکرد در دولت دموکرات اوباما نيز وجود داشت.  امروز مشخصا ايران برجام 2015 را مي‌خواهد اما آمريکا برجام پلاس و برجام 2 را نيز مي‌خواهند و اين مهم‌ترين اختلافي است که همين امروز نيز در مذاکرات وجود دارد و مانع شده است تا طرفين به يک توافق برسند. آمريکا صرفا خواسته هسته‌اي ندارد و در سال 2015 نيز عنوان کرده‌اند که چنين رويکردي دارند. جان کري در آن برهه زماني که به کنگره رفته بود، در دفاع از برجام نيز اين مساله را مطرح کرده بود که برجام 2015 گام اول تفاهم با ايران است و در گام هاي بعدي قرار است در خصوص مسائل نظامي و منطقه اي نيز با ايران تفاهماتي داشته باشند تا خاورميانه مدنظر خودشان ايجاد شود.  آن‌ها به صراحت 8 سال پيش اين صحبت‌ها را کرده‌اند و امروز نيز بر همان باور هستند و مشخصا اگر قرار بود صرفا مساله هسته‌اي حل شود، تاکنون اين اتفاق افتاده بود. از زمان دولت اوباما اين هدف‌گذاري صورت گرفته است و ترامپ و بايدن نيز همين نظر را داشته اند و تنها فرق جمهوري‌خواهان با دموکرات‌ها در اين زمينه است که دموکرات‌ها مرحله به مرحله خواسته‌هاي خود را مطرح مي‌کنند اما جمهوري‌خواهان مي‌خواهند که به يک باره با ايران به توافق برسند و به همين علت از ابتدا 12 شرط براي ايران گذاشتند و خواستار توافق يک باره با ايران بودند.  جمهوري خواهان به قول خودشان مي‌خواستند ايران را به يک کشور نرمال تبديل کنند تا روابطي نرمال با ايران داشته باشند. بايد توجه داشت که بايدن اين اختيار را دارد که در لحظه و با يک فرمان اجرايي به برجام 2015 بازگردد اما آن‌ها ديگر آن برجام را نمي‌خواهند. به همين علت مي‌توان گفت که در کوتاه مدت بعيد به نظر مي‌رسد يک توافق شکل گيرد مگر اين که يک اتفاق غيرمنتظره رخ دهد.  از سوي ديگر بايد توجه داشت که هر توافقي که با دولت‌‌ها صورت مي‌گيرد الزاما مورد تاييد شرکت‌‌ها نيست. ممکن است ما با دولت بايدن به توافق برسيم که متعهد شوند تا پايان دولت در برجام بمانند اما شرکت‌‌ها همچنان ريسک تعامل تجاري با ايران را متحمل نشوند چرا که احتمالا برايش ايجاد دردسر خواهد کرد. مشخصا مقوله‌اي که تضمين مي‌‌کند اتفاقات درون کشور است نه قول و قرارهاي طرف مقابل حتي اگر به فرض هم آمريکايي‌‌ها حسن‌ نيت داشته باشند و به تعهدات خود پايبند بمانند که اين ‌گونه نيست بازهم شرکت ‌هاي اروپايي پاي ‌کار تجارت با ايران نمي ‌آيند و نمي‌‌شود کاري ‌کرد.  در زماني که مذاکرات برجام درحال انجام بود طرف‌‌هاي غربي مدام بيانيه صادر مي‌‌کردند و قول مي‌‌دانند که به برجام پايبند بمانند اما شرکت‌‌هاي خصوصي نمي‌‌آمدند و مي‌‌گفتند که حرف مرکل ارزشي ندارد. زماني که وزارت خزانه ‌داري آمريکا ما را جريمه مي‌‌کند. از اين جهت اين خيلي مهم نيست. به همين علت در داخل کشور بايد اقداماتي انجام شود. بازسازي از درون مشخصا ماندگاري آمريکايي‌‌ها در برجام را براي هر توافق ديگري با ما بيشتر مي‌‌شود زيرا مي ‌دانند اگر بخواهند از برجام خارج شوند اقتصاد ايران فرو نپاشيده و شورش‌‌هاي اجتماعي نيز رخ نمي‌‌دهد.
تحليلگر مسائل بين الملل