اجرای مرحله دوم طرح هوشمندسازی یارانه آرد

از خردادماه مرحله نخست طرح هوشمند‌سازی فروش نان در سراسر کشور به اجرا درآمد و نقاط ضعف و قدرت طرح از سوی وزارت اقتصاد آسیب‌شناسی شد. اکنون در آستانه اجرای مرحله دوم و نهایی این طرح قرار داریم. قرار است ابتدا در استان‌های منتخب طرح اجرا شود. مشاور وزیر اقتصاد با اعلام سرانه هزار تومانی هر ایرانی برای نان می‌گوید: «دو اتفاق در مرحله دوم رقم می‌خورد؛ اول ترمیم جبران ۱۵‌درصد از هزینه‌های نانوایی‌هاست که در فاز اول اجرا می‌شود و در مرحله دوم جبران افزایش هزینه نانوایان که شامل اجاره و دستمزد است و در استان‌های مختلف نیز متفاوت است، واقعی‌تر خواهد شد. اتفاق دیگر این است که تخصیص آرد یارانه‌ای بر مبنای عملکرد انجام می‌شود و امکان تولید بیشتر برای نانوایانی که عملکرد بهتری داشته باشند، وجود خواهد داشت.»
سال‌ها بود دولت با تخصیص یارانه به آرد تحویلی به نانوایان صنعتی و سنتی، آمار شفافی از میزان سرانه مصرف نان و میزان پخت نان در کشور نداشت. در سال‌های اخیر با افزایش قیمت جهانی گندم، آرد ایرانی‌ها به کشور‌های همسایه قاچاق و یارانه‌ای که باید نصیب مردم ایران می‌شد، نصیب خارجی‌ها می‌شد. دولت سیزدهم سیستم‌های هوشمند فروش نان برای هدفمند‌سازی یارانه آرد دولتی و جلوگیری از قاچاق آرد به خارج از مرز‌ها را در سال جاری راه‌اندازی کرد. این اقدام در خرداد ماه، پس از تصمیم دولت برای حذف ارز ترجیحی صورت گرفت و تاکنون منجر به کاهش بیش از ۳۰‌درصد تقاضای آرد دولتی از سوی نانوایی‌ها شده است.
در این طرح ۱۵‌درصد مابه‌التفاوت قیمت یارانه‌ای آرد هر شب برای نانوایی‌ها پرداخت می‌شود. گفته می‌شود با اجرای این طرح صرفه‌جویی‌هایی در مصرف آرد در کشور صورت گرفته که قابل توجه است. در این طرح دولت کارتخوان‌هایی را در اختیار نانوایان سنتی آزادپز و دولتی قرار داده است تا میزان پخت و فروش ماهانه نانوایان را از این طریق رصد کند. این طرح ابتدا فقط در چند استان به صورت آزمایشی اجرا و سپس سراسری شد، هدف این بود که آرد تخصیصی به نانوایان متناسب با پخت ماهانه آن‌ها باشد و بیشتر از میزان مصرف از دولت آرد تحویل نگیرند.
اجرای آزمایشی مرحله دوم


در استان‌های منتخب
به گزارش ایسنا، محمد جلال، مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی با اشاره به گذشت بیش از ۹۰ روز از شروع اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان می‌گوید: «بیش از ۷۰‌میلیون کارت بانکی یکتا در این ۹۰ روز خرید نان را از بستر کارتخوان‌های هوشمند انجام داده‌اند، روزانه حدود ۸۲‌میلیارد تومان خرید نان توسط مردم انجام می‌شود، یعنی به طور متوسط حدود هزار تومان مبلغ سرانه خرید نان هر ایرانی در روز است.»
مشاور وزیر اقتصاد می‌افزاید: «این عدد را برای نخستین بار سامانه هوشمند یارانه نان نشان داده است. بر اساس اطلاعات این سامانه تعداد تراکنش‌های مربوط به نان به بیش از ۵/۸ میلیون تراکنش روزانه رسیده است و در مجموع تاکنون بیش از ۵/۴ میلیون قرص نان با حجم آرد مصرفی بیش از ۶۷۰‌هزار تن در سامانه ثبت شده است.»
جلال درباره تغییری که بر مبنای این آمار ایجاد شده است، می‌گوید: «بر مبنای اطلاعات کارتخوان‌های سابقی که بعد از شیوع کرونا در نانوایی‌های کشور فراگیر شد، قبل از شروع طرح ۴‌هزار و ۲۰۰‌میلیارد تومان در ماه را بابت فروش نان نشان می‌داد که این داده‌ها دقت کافی را نداشت و بعضاً آلودگی تراکنش وجود داشت که امروز با پالایش تراکنش به عدد فروش ماهانه ۲‌هزار و ۴۰۰‌میلیارد تومان در سراسر رسیده‌ایم.»
مشاور وزیر اقتصاد علت کاهش در عدد فروش نان را انجام پالایش تراکنش بیان می‌کند و می‌افزاید: «ممکن است از این کارتخوان پیش از اجرای این طرح استفاده‌های دیگری هم می‌شد که این موارد پالایش شد.»
وی با اشاره به افزایش حجم تراکنش‌ها در استان‌های مختلف بعد از اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد اعلام می‌کند: «تا پیش از اجرای طرح تعداد تراکنش نانوایی‌های ما ۸/۶ میلیون تراکنش در روز بود که امروز ۵/۸ میلیون تراکنش در روز را داریم که به معنای افزایش ۲۰‌درصدی خرید الکترونیکی مردم است.»
جلال اظهار می‌دارد: «تا زمانی که زیرساخت کافی به لحاظ فنی و داده‌ای با دقت قابل قبول در اختیار نداشته باشیم، اعمال هر گونه سیاست ممکن است منجر به آسیب به نانوا و مردم شود، لذا این داده‌ها کمک می‌کند سیاستگذاری دقیقی در فاز دوم داشته باشیم.»
وی درباره علت تجهیز نشدن برخی نانوایی‌ها در استان تهران به دستگاه کارتخوان هوشمند می‌گوید: «بخشی از تجهیز نانوایی‌ها از حوزه اختیار ما خارج است چراکه با مصوبه مجلس، نانوایی‌ها باید از پنج مؤلفه داده‌ای برخوردار باشند تا امکان نصب کارتخوان فراهم باشد و نانوایی‌هایی که هنوز مجهز به دستگاه نشده‌اند، ممکن است در یک یا چند مورد از این داده‌ها نقص داشته باشند، وگرنه کمبودی برای تجهیز سخت‌افزاری نداریم.»
جلال می‌افزاید: «مرحله دوم طرح هوشمندسازی یارانه نان ابتدا در چند استان به صورت آزمایشی انجام می‌شود و بعد از رفع ایراد‌ها و شناسایی شرایط و آمادگی سایر استان‌ها به صورت سراسری اجرا می‌شود.»
وی درباره تخلفات انجام‌شده از سوی نانوایان می‌افزاید: «اگر تخلفات در زمینه جابه‌جایی دستگاه باشد که بلافاصله قابل تشخیص است، اما در موضوع تراکنش‌های ساختگی کمتر از ۳‌درصد برای دریافت کمک‌هزینه بیشتر تخلف کرده‌اند که البته مقداری تسامح می‌کنیم، اما به هر حال تخلفات قابل رصد و تحلیل است.»
اهداف مرحله دوم طرح
مشاور وزیر اقتصاد با اشاره به اجرای مرحله دوم طرح هوشمند‌سازی یارانه نان و اتفاقاتی که در این مرحله خواهد افتاد، می‌گوید: «دو اتفاق در مرحله دوم رقم می‌خورد؛ اول ترمیم جبران ۱۵‌درصد از هزینه‌های نانوایی‌هاست که در فاز اول اجرا می‌شود و در مرحله دوم جبران افزایش هزینه نانوایان که شامل اجاره و دستمزد است و در استان‌های مختلف نیز متفاوت است، واقعی‌تر خواهد شد.»
وی می‌افزاید: «اتفاق دیگر این است که تخصیص آرد یارانه‌ای بر مبنای عملکرد انجام می‌شود و امکان تولید بیشتر برای نانوایانی که عملکرد بهتری داشته باشند، وجود خواهد داشت که در این زمینه بر مبنای رتبه‌بندی نانوایی‌ها، هم بر اساس نظر مردم و هم بازرسی‌هایی که در حال انجام است، عمل می‌شود و این امتیاز بر ضریب آرد یارانه‌ای و کمک‌هزینه‌ای که دولت به آن‌ها پرداخت می‌کند، اثر خواهد داشت. هیچ تغییری در قیمت نان و برای مردم در زمینه اجرای طرح هوشمند‌سازی یارانه آرد نخواهیم داشت.» با توجه به مشکلاتی که همزمان با هوشمند‌سازی فروش نان برای مردم به وجود آمده، کارشناسان همچنان بر گزینه فروش کیلویی نان تأکید دارند تا نانوایانی که اکنون راه تخلف‌شان بسته شده با کم‌فروشی، زیان‌شان را جبران نکنند چراکه وقتی قطع و وزن نان کاهش می‌یابد و عملکردشان فقط با تعداد فروش ماهانه سنجیده می‌شود، طبیعی است که به روش‌های خودشان باز هم از طریق کم‌فروشی، راهی برای فروش کیسه‌های آرد در بازار آزاد پیدا کنند و با فروش کیلویی دیگر نمی‌توانند وزن نان را به دلخواه خودشان کم کنند، از این رو مردم همچنان منتظر تکمیل این طرح هستند تا با فروش کیلویی نان مشکلات فعلی مرتفع شود.