روزنامه ایران
1401/05/30
بازی نفت با مهره دیپلماسی
صنعت نفت در سال نخست دولت سیزدهم یکی از سخت‌ترین سال‌ها را از نظر شدت و حجم تحریم تجربه کرد. از سال 2018 ایالات متحده شدیدترین تحریم‌ها را علیه فروش نفت، بازگشت درآمدهای حاصل از صادرات نفت و همین‌طور ورود سرمایه خارجی به این صنعت وضع کرد و شرکت‌های نفتی و کشورها را تهدید کرد که در صورت هرگونه همکاری با ایران تنبیه خواهند شد. علاوه بر این مسائل، سال گذشته بارها به محموله‌های نفتی و نفتکش‌های ایران حمله شد که نشان می‌دهد دامنه این جنگ، تنها به تحریم‌ها خلاصه نمی‌شود...گروه اقتصادی / صنعت نفت در سال نخست دولت سیزدهم یکی از سخت‌ترین سال‌ها را از نظر شدت و حجم تحریم تجربه کرد. از سال 2018 ایالات متحده شدیدترین تحریم‌ها را علیه فروش نفت، بازگشت درآمدهای حاصل از صادرات نفت و همین‌طور ورود سرمایه خارجی به این صنعت وضع کرد و شرکت‌های نفتی و کشورها را تهدید کرد که در صورت هرگونه همکاری با ایران تنبیه خواهند شد. علاوه بر این مسائل، سال گذشته بارها به محموله‌های نفتی و نفتکش‌های ایران حمله شد که نشان می‌دهد دامنه این جنگ، تنها به تحریم‌ها خلاصه نمی‌شود و دشمن از هر شرایطی برای تنگ‌تر کردن محاصره اقتصادی استفاده می‌کند.
با این حال، در همین سال سخت، صادرات نفت ایران 40 درصد بیشتر شد؛ درآمدهای نفتی 2 برابر شد؛ تمام درآمدها وصول شد؛ 80 میلیارد دلار تفاهمنامه و قرارداد داخلی و خارجی منعقد شد؛ سوآپ گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از مسیر ایران کلید خورد؛ صادرات گاز 25 درصد افزایش یافت؛ امنیت انرژی کشور تأمین شد؛ ایران برای نخستین بار در 4 دهه اخیر توانست به آرزوی پالایشگاه‌داری فراسرزمینی دست پیدا کند؛ میزان صادرات خدمات فنی و مهندسی را افزایش دهد و در نهایت اقدمات دیگری مانند وصول مطالبات معوق را رقم بزند. حالا کارشناسان می‌گویند که این دستاوردها همگی زیر یک چتر مهم و آن هم فعال شدن دیپلماسی انرژی کشور، بازارسازی و استفاده از ظرفیت‌های موجود در سخت‌ترین تحریم‌ها رقم خورده است.
نگاه دولت‌های قبل به دیپلماسی انرژی یک نگاه سنتی بود
حبیب‌الله ظفریان، کارشناس ارشد انرژی درباره تفاوت رویکرد دیپلماسی انرژی دولت سیزدهم با دولت قبل عنوان می‌کند: «همان‌طور که رصد اخبار و تحولات نشان می‌دهد، رویکردی که در این دولت اتخاذ شده است. بسیار فعالانه‌تر و مبتنی بر این نگاه هست که از تمام فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی که تحولات بین‌المللی در اختیار کشور قرار می‌دهد استفاده شود.»
او در گفت‌و‌گو با «ایران» ادامه می‌دهد: «از ابتدای انقلاب تاکنون و حتی قبل از انقلاب، یک تفکر سنتی در فضای دیپلماسی انرژی کشور وجود داشته که ما باید در بازار جهانی نفت خام بفروشیم و مبتنی بر آن کسب درآمد کنیم و بودجه دولت برای هزینه‌های جاری و پروژه‌های عمرانی را تأمین کنیم. همچنین با این تفکر مبتنی بر فروش نفت، بتوانیم برای خودمان امنیت بخریم و عملاً در فضای بین‌المللی یک جایگاه محکمی را برای خودمان ایجاد کنیم.» ظفریان می‌گوید: «این تفکر در سطوح عالی تصمیم‌گیران کشور همواره وجود داشته و نشانه‌ها و شواهد زیادی آن را اثبات می‌کند. اما تجربه دو دوره تحریم نفتی ایران در سال 90 تا 92 و سال 97 تاکنون، این فرضیه را زیر سؤال برد که می‌توان مبتنی بر صادرات نفت، اهداف توسعه‌ای ایران را محقق کرد، البته برای مسئولان ما که آن نگاه سنتی را داشتند، این اتفاق قابل فهم نبود بویژه در دور اول تحریم.»
افزایش فروش نفت و گاز در یک سال اخیر
سیدحمید حسینی، رئیس هیأت مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران، مهم‌ترین اقدام وزارت نفت در یک سال اخیر را تلاش در جهت افزایش فروش نفت و گاز می‌داند و می‌گوید: «در این مدت برای توسعه میادین مشترک نفتی و گازی نیز تلاش قابل توجهی صورت گرفت.» او در گفت‌و‌گو با «ایران» اذعان می‌کند: «اما در ادامه این مسیر اولویت‌ها در صورت توافق یا عدم توافق وین متفاوت خواهد بود. درصورت توافق افزایش تولید نفت و گاز، احیای ۷۵۰ حلقه چاه کم بازده، جمع‌آوری گازهای فلر و همکاری با همسایگان در جهت افزایش ترانزیت و سواپ نفت، فرآورده وگاز خواهد بود.»
دیپلماسی نفتی فعال بویژه با همسایگان
حسن مرادی، استاد دانشگاه تهران نیز در خصوص اقدامات مهم وزارت نفت در دولت سیزدهم عنوان می‌کند: «با توجه به اینکه وزیر نفت دولت سیزدهم یکی از عوامل بدنه وزارت نفت است، در این مدت سعی کرد که برنامه‌ها را به گونه‌ای جلو ببرد که اقدامات نیمه کاره دولت قبل نیز تکمیل شود؛ از جمله تکمیل فازهای پارس جنوبی. در مورد فاز 11 میدان مشترک پارس جنوبی اکنون می‌بینیم که موفقیت‌هایی به دست آمده تا این فاز بزودی وارد مدار تولید شود.»
او در گفت‌و‌گو با «ایران» ادامه می‌دهد: «اما این اقدامات تنها دستاوردهای دولت سیزدهم در بخش نفت نبود. به طوری که سوآپ گاز ترکمنستان از مسیر ایران به جمهوری آذربایجان، بهبود و گسترش روابط با همسایگان و اقداماتی از این دست نیز انجام شد. در این مدت یکی از مهم‌ترین دستاوردها دیپلماسی نفتی خوب و فعال بویژه با همسایگان بود.»
مرادی با اشاره به اینکه در ادامه این مسیر دولت سیزدهم باید طرح‌هایی مانند ال ان جی و جذب سرمایه‌های انبوه خارجی را رقم بزند، می‌گوید: «برای یک سال آتی و سال‌های بعد نیاز است که سرمایه‌گذاری در این صنعت افزایش قابل توجهی داشته باشد. بویژه به سرمایه انبوه خارجی باید بیشتر توجه شود.» او ادامه می‌دهد: «در همین حال لازم است که در بخش مصرف از نیروگاه‌ها تا خانه‌ها، از الگوی بد موجود فاصله بگیریم و به شرایطی برسیم که تابستان و زمستان دغدغه تأمین سوخت نداشته باشیم.»
پالایشگاه‌داری فراسرزمینی و مزیتی برای صنعت نفت کشور
قاسم ساعدی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص راه‌های بیاثرسازی تحریم‌های نفتی در این دولت می‌گوید: «ما توانسته‌ایم با استفاده از روش‌های مختلف تحریم‌ها را بشکنیم و به آمار و ارقام مورد نظر دولت برای فروش نفت برسیم. در این زمینه راهکارهایی را به کار گرفتیم و باز هم از روش‌های مختلف برای بیاثرسازی تحریم‌های نفتی استفاده خواهیم کرد. ما طی سالیان گذشته از همه فرصت‌ها و روزنه‌ها در این زمینه بهره بردیم و امروز در شرایطی قرار داریم که دیگر دور زدن تحریم معنا ندارد، زیرا تحریم‌ها را شکسته‌ایم.» او ادامه می‌دهد: «امریکای لاتین یکی از پایگاه‌های ما برای همکاری در زمینه ی‌های نفت و انرژی در آینده خواهد بود. ما در بسیاری از کشورها موضوع پالایشگاه‌های فراسرزمینی را دنبال می‌کنیم. کشورهایی که به نفت، تکنولوژی و خدمات فنی و مهندسی ما احتیاج دارند، هدف سرمایه‌گذاری ما هستند. کشورهای امریکای جنوبی نیز در این فهرست قرار دارند. برخی کشورها در این منطقه تحت تحریم امریکا هستند و پالایشگاه‌هایی هم در اختیار دارند که به علت نبود دانش فنی و کارشناسان با مشکل مواجه شده‌اند. ما توانسته‌ایم از طریق استفاده از این فرصت و همکاری با این کشورها منافع دوجانبه‌ای را برای کشور هدف و خودمان ایجاد کنیم. نفت را به این کشورها از قبیل ونزوئلا صادر می‌کنیم و پس از پالایش آن را می‌فروشیم.»
این عضو کمیسیون انرژی مجلس در پایان اظهار می‌کند: «به طور کلی، ونزوئلا فرصت مناسبی برای گسترش همکاری‌های بین‌المللی برای ایران است. تهران می‌تواند گسترش همکاری با دیگر کشورهای امریکای لاتین را در دستور کار قرار دهد. تهران این امکان را دارد که در حوزه بازسازی بخش انرژی کشورهایی که از تحریم‌های امریکا ناراحت هستند، کمک کند و صادرات خدمات فنی مهندسی به پالایشگاه‌های فراسرزمینی این کشورها را داشته باشد و از این فرصت به نفع خودش و افزایش تضمینی فروش نفت خود بهره ببرد.»
سایر اخبار این روزنامه
جبران عقب‌ماندگی در عدالت آموزشی
بازی نفت با مهره دیپلماسی
سرمایه‌گذاری داخلی یک میلیارد دلاری در چابهار
بزودی جشن خودکفایی برنج و گندم
پزشکان در تور مالیاتی
فساد 92هزار میلیاردی در دولت قبل
در سوگ ادیب و غزلسرای روشن‌ضمیر
بحران انگلیسی انرژی با بوی مرگ و درد گرسنگی
پروژه عادی‌سازی شکست خورد
دریاچه گهر کارواش ماشین یا ثبت جهانی ؟
گوش‌ها را باید گرفت چشم‌ها را باید بست!
3هفته تا حل مشکل تاریخی آب همدان
هفت ظن درباره هفت تن
مذاکره سرخپوشان با گلزن سابق استقلال
