فرازو فرود روابط تهران - ریاض

سیدجلال ساداتیان سفیر اسبق ایران در بریتانیا در تحليل روابط ايران و عربستان بايد وجوه مختلفي را مورد بررسي قرارداد. بعد از انقلاب اسلامي با توجه به وقايعي که در ايران اتفاق افتاد، عربستان فکر مي‌کرد مي‌تواند نقش بزرگي براي خود در جهان اسلام تعريف کند. زيرا رياض خود را پرده‌دار کعبه مي‌دانست و از سوي ديگر از درآمدهاي سرشاري هم برخوردار بود. از اين جهت فکر مي‌کرد مي‌تواند برتري نظامي ايران پسا انقلاب را هم براي خود تعريف کند. در زمان جنگ تحميلي شوراي همکاري خليج فارس را ايجاد کرد تا ايران را تضعيف کنند. در اين راستا از صدام حمايت کرد هرچند پاسخ حمايت‌هاي خود را از صدام در کويت دريافت کردند. البته صدام در نظر داشت در مقطعي به عربستان هم حمله کند که سرنوشت او به دست آمريکايي‌ها تغيير کرد. عربستان در مقطعي با تلاش‌هاي آقاي هاشمي روابط خود را با ايران بهبود بخشيد و روابط دو کشور به سمت عدم تنش حرکت کرد. به طوري که ايران و عربستان در زمان آقاي خاتمي به سمت همکاري‌هاي امنيتي در منطقه حرکت کردند اما احمدي‌نژاد مجددا فتيله روابط منفي بين ايران و عربستان را روشن کرد تا اينکه در سال 94 در تهران به سفارت عربستان حمله شد و روابط ايران و عربستان تيره گرديد. در سوريه داعش و برخي گروه‌هاي تروريستي را عليه حاميان ايران در منطقه ايجاد کردند تا با خشن‌ترين شکل شيعيان را در منطقه تهديد کنند. هنوز هم از حمايت از اين گروه‌ها در منطقه دست بر نداشته و در ادلب از آنها حمايت کرده حتي باکي هم ندارند که اعلام کنند در ناآرامي‌هاي آذربايجان از بقاياي اين گروهک استفاده مي‌شود. عربستان تمامي اين جريان‌ها را راه انداخت تا اينکه بن سلمان در عربستان موقعيت پيدا کرد وي کوشيد عليه ايران به فعاليت بپردازد که با مقاومت‌هايي روبه‌رو شد اما در تمامي جبهه‌ها ناکام ماند. الکاظمي در عراق البته اين ابتکار را در دست گرفت که بين ايران و عربستان ميدان داري کند. در اين زمان بود که بايدن هم در آمريکا در قدرت قرار گرفت و با مطرح کردن مسائل نقض حقوق بشر در يمن و فاجعه قتل خاشقچي تلاش کرد در برابر بن‌سلمان بايستد. در نتيجه بن سلمان به سمت پوتين چرخيد و در اين شرايط الکاظمي چند دور مذاکره امنيتي بين مقامات امنيتي ايران و عربستان برگزار کرد وگويا مذاکرات به حدي از موفقيت رسيد تا آخرين دورمذاکرات بين وزراي خارجه يا معاونان وزراي خارجه برگزار شود تا نسبت به گشايش سفارت‌ها اقدام گردد. زودتر از عربستان امارات هم اخيرا اعلام کرده سفارت خود را در تهران خواهد گشود. تمام اين موارد موجب شده که عربستان به سمت بهبود رابطه خود با تهران حرکت کند. همچنين در مساله برجام نيز حال که مي‌بيند که احتمال توافق ايران و آمريکا زياد است تلاش‌هاي خود عليه اين توافق را کنار گذاشته و مخالفت علني را رها کرده است. البته جمهوري اسلامي ايران هم همواره از بهبود روابط با عربستان حمايت کرده است.