ایران و آمریکا در حال امتیاز‌کشی هستند


احمد بخشایش
نکته معلوم این است که ایران و آمریکا درباره برجام به تفاهم رسیده‌‌اند. مساله‌ای که موجب شده اعلام رسمی طول بکشد،‌ امتیازکشی دو کشور است و با این ذهنیت که توافق هر چقدر دیرتر شود،‌ می‌توانند قرارداری با منفعت بیشتری را امضاء کنند. در واقع ایالات‌متحده دنبال این است، ابرقدرتی خود را به نظام‌ بین‌الملل نشان بدهد. از طرفی اروپا نوعی بلاتکلیفی را در این پرونده تجربه می‌کند. یعنی اروپایی یا باید وابستگی‌شان به‌ آمریکا را کم کنند و عظمت گذشته خودشان را احیا کنند،‌ یا باید با سیاستی نعل‌به‌نعل دنباله‌رو آمریکا باشد. در واقع اروپایی‌ها به‌دلیل کمبودی که در نفت و انرژی دارند و با این علم که فقط ایران می‌‌تواند انرژی‌شان را تامین کند. بر این اساس به آمریکا برای توافق با ایران فشار می‌آورد. مساله این است، اگر آمریکا بتواند استقلال‌نظر داشته باشد، مشکل به‌راحتی حل خواهد شد. اما اسراییل که برجام را تهدیدی جدی برای خود می‌بیند، پاسخ‌های آمریکا به ایران را سخـت‌تر می‌کند. همچنین آژانس با مطرح‌کردن فعالیت‌های اورانیومی کار را دشوار می‌‌کند. یعنی آمریکا تحت‌تاثیر اسراییل از آژانس می‌‌خواهد درباره این موضوع پاسخی روشن بدهد. اما ایران این ادعا را نوعی سیاسی‌کاری می‌‌داند و می‌گوید، بعد از امضای برجام هم دوباره با تکرار این ادعا، ایران را تحت‌فشار قرار می‌دهد. به‌همین دلیل مطالبه ایران از آمریکا چیزی جز این نیست که پرونده «فعالیت اورانیومی» قبل از امضای برجام بسته شود. آمریکایی‌‌ها هم در پاسخ این را می‌گویند که آژانس مستقل از آنها است که این ادعا از جانب دولت ایران پذیرفتنی نیست.
مساله دیگر که روزنامه هاآرتس اسراییل پیشنهاد داد، توافق در 4 مرحله انجام شود. یعنی وقتی در مرحله اول‌ آمریکا وارد برجام شود، زندانیان آزاد شده و پول‌های ایران در کره‌جنوبی از بلوکه بودن در بیایند و مراحل بعدی تا امضای نهایی به تصویب برسد.
موضوع‌های دیگر هم به پادمان و درخواست ایران برای تضمین آمریکا است که هیچ‌کدام نمی‌توانند خللی در توافق ایجاد کنند. در واقع اراده ایران و آمریکا به‌قدری جدی است که مسایل پیش‌پا افتاده را نباید جدی گرفت.


شرح این شرایط نشان می‌دهد،‌ دو طرف به‌دلیل فشارهای اروپا که نگران زمستان و کمبود انرژی هستند، موجب شده اختلاف‌های موجود به حاشیه‌رانده شوند و نظام بین‌الملل در یک‌قدمی باز شدن گرهی باشد که در چند سال‌ اخیر،‌ مشکلی لاینحل بود. با این توضیح که برجام به‌‌یک میزان برای ایران، آمریکا و اروپا از اهمیتی فوق‌العاده برخودار است و هیچ‌کدام از طرفین در موقعیتی نیستند که بتوانند قید توافق را بزنند.