مرگ ملکه

الیزابت دوم ملکه بریتانیا در ۹۶ سالگی درگذشت. تنظیم خبر مرگ او را در یک فرض منطقی به بی‌بی‌سی فارسی سپردیم تا همانند اخبار ایران گزارش کند، چنین نوشت: الیزابت دوم، ملکه انگلیس درگذشت. او ۹۶‌سال بر این سرزمین و مستعمرات آن حکومت کرد. مرگ او واکنش‌های زیادی را در میان گروه‌های مختلف مردم برانگیخته است؛ از جمله خبر‌هایی درباره هزینه ۶ میلیارد پوندی (۲۱۰ هزارمیلیاردتومانی) مراسم دفن او با اعتراض گسترده روبه‌رو شد. بنیاد رزولوشن با انتشار گزارشی درباره کیفیت و استاندارد زندگی مردم انگلیس و مقایسه آن با هزینه‌های کلی سلطنت و هزینه دفن ملکه نوشت: «اوضاع اقتصادی خانواده‌های انگلیسی تقریباً ۹ هزار پوند بدتر از خانواده‌های ساکن در کشور‌های مشابه از جمله فرانسه، آلمان و استرالیا است. مطالعات نشان می‌دهد فقیر‌ترین خانوار‌ها در انگلیس در وضعیت بدتری قرار دارند و درآمد آن‌ها ۴۰ درصد کمتر از کشور‌های یادشده است.» همچنین مؤسسه‌های خیریه در مقایسه‌ای با اشاره به فقر ۲۰ درصد خانوار‌های انگلیسی، هشدار دادند که افزایش تورم اوضاع فقرا را در انگلیس وخیم‌تر خواهد کرد و مردم نظاره‌گر فقر خود و ریخت‌وپاش سلطنت برای هزینه‌های دفن ملکه نخواهند نشست. همچنین واکنش‌های طنزی در رسانه‌های اجتماعی به مرگ ملکه شکل گرفته است. برخی نوشتند پاقدم لیز تراس، نخست‌وزیر جدید انگلیس که سابقاً ضدسلطنت بود، برای ملکه آمد نداشت، زیرا یک روز پس از دیدار او با ملکه، کاخ بالمورال نعش ملکه را تحویل داد. کاربران انگلیسی به انتشار گسترده گزارش سی‌ان‌ان درباره آفتاب‌پرست‌بودن تراس پرداختند که در آن اشاره شده تراس تا دو سال پیش یک لیبرال دموکرات و ضدسلطنت بود، اما حالا به یک راست محافظه‌کار تبدیل شده است. کاربران نوشتند وقتی یک آفتاب‌پرست به دیدار شما می‌آید، باید فاتحه خود را بخوانید! گفته می‌شود پس از مرگ ملکه احتمال شورش‌های گسترده در سراسر مستعمرات بریتانیا وجود دارد. برخی سران مستعمرات از نیوزیلند تا استرالیا و کانادا در سال‌های اخیر با تمسخر ملکه انگلیس خواهان استقلال کامل از نام‌ونشان انگلیس بودند. خبر درگذشت الیزابت دوم روز پنج شنبه در حالی منتشر شد که او رکورددار دوره سلطنت در کشورش بود. واکنش‌های فراوان جهانی به مرگ ملکه، تنها ناشی از این رکورد نبود، بلکه نقش مستقیم یا غیرمستقیم لندن طی ۷۰ سال سلطنت وی در تحولات جهانی به ویژه بحران‌های منطقه غرب آسیا و آفریقا موضوع مرگ او را برجسته‌تر کرد.
با درگذشت ملکه انگلیس که از ٢٥ سالگی و پس از مرگ پدرش جورج ششم، در سال ۱۹۵۲ بر تخت نشست، پسرش چارلز ٧٣ ساله به عنوان پادشاه جدید بریتانیا جانشین وی خواهد شد. بنابر اعلام منابع خبری، چارلز عنوان چارلز سوم را برای خود به عنوان پادشاه بریتانیا برگزیده است. در این کشور ۱۰ روز عزای عمومی اعلام شده و مراسم متفاوتی در روز‌های آینده در این کشور برگزار خواهد شد و تابوت ملکه از مکان‌های مختلفی عبور داده خواهد شد. مراسم تشییع نهایی و دفن پیکر ملکه پس از طی تشریفات رسمی طی این ۱۰ روز، در روز دهم درگذشت او در لندن به انجام خواهد رسید. او در دوران ۱۵ نخست‌وزیر انگلیس سکان سلطنت را در دست داشت و از هری ترومن تا جو بایدن با ۱۳ رئیس‌جمهور امریکا دیدار کرد. او شاهد پایان امپراطوری انگلیس در خارج، پایان جنگ سرد و ورود و خروج این کشور از اتحادیه اروپا بود. الیزابت دوم، ملکه بریتانیا در سال ۲۰۱۵ با پشت سر گذاشتن رکورد ملکه ویکتوریا صاحب رکورد طول دوره سلطنت در کشورش شده بود. الیزابت دوم با وجود نقش تشریفاتی‌اش رئیس حکومت بریتانیا، کانادا و استرالیا نیز محسوب می‌شد. همه نخست‌وزیران بریتانیا پس از وینستون چرچیل را الیزابت دوم مأمور تشکیل دولت کرده است. نزدیک‌ترین واقعه به خاک انگلیس که در زمان ملکه رخ داد، کشتار مردم ایرلند شمالی است، اما برای ایرانی‌ها کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ و سرنگونی دولت دکتر مصدق خاطره‌ای فراموش نشدنی است. علاوه بر این دو، جنگیدن با مصر در زمان جمال عبدالناصر در بحبوحه بحران سوئز، همراهی با امریکا در جنگ افغانستان و عراق و بحران‌های سوریه و یمن و اوکراین از موارد اخیر است.
ادامه سریال هزینه‌های میلیاردی
در پی درگذشت ملکه، تدفین وی نخستین مسئله‌ای است که توجه‌ها را به خود جلب کرده است. اعتراض‌هایی به زمان طولانی عزای عمومی اعلام‌شده شکل گرفته است. خبرنگار شبکه الجزیره در شبکه اجتماعی توئیتر نوشت: «مراسم خاکسپاری ملکه انگلیس دست‌کم ۶ میلیارد پوند برای انگلیس هزینه خواهد داشت. در حالی که انگلیس از بحران اقتصادی رنج می‌برد، رسانه‌ها هیچ انتقادی از هزینه‌های این مراسم قرون وسطایی نمی‌کنند.» اخبار درباره هزینه‌های کلان خاکسپاری با توجه به همه هزینه‌هایی که الیزابت دوم در دوران زنده بودن به مردم کشورش تحمیل کرده بود، چندان عجیب نیست. مکس کولچستر، خبرنگار روزنامه وال‌استریت‌ژورنال چند ماه پیش گفته بود: «ملکه ثروت زیادی دارد که برای وی نگهداری می‌شود. او علاوه بر این، سرمایه‌گذاری‌های شخصی خودش را دارد که در حساب‌های بانکی‌اش نگهداری می‌شوند. البته درباره آن‌ها اطلاعات اندکی وجود دارد.» روزنامه انگلیسی گاردین، پارسال درباره ثروت افسانه‌ای ملکه نوشت که او با دولت انگلیس لابی کرده و متن قانونی را که می‌توانست میزان دارایی‌هایش را افشا کند، تغییر داده بود. با این حال، برخی رسانه‌های بین‌المللی تخمین زده‌اند ملکه هر سال حداقل ۲۰ میلیون دلار از املاک و مستغلات خصوصی‌اش درآمد داشت، ضمن آنکه سالانه ۱۰۰ میلیون دلار هم از دولت بریتانیا دریافت می‌کرد. بسیاری از برآورد‌ها حاکی از آن بود که او صد‌ها میلیون دلار ثروت دارد. درآمد ملکه، البته هم از دارایی‌های خصوصی و هم از دارایی‌های دولتی او تأمین می‌شد. این نوع ریخت‌وپاش‌های حکومتی جلوه خوبی در میان افکار عمومی ندارد. چنانکه در مراسم جشن هفتادمین سالگرد سلطنت ملکه انگلیس مردم این کشور واکنش منفی گسترده‌ای به تحمیل ۳۱ میلیون پوند به مالیات‌دهندگان نشان دادند. در آن زمان یک نظرسنجی نشان داد در میان جوانان بین ۱۸ تا ۲۴ سال تنها ۳۱ درصد حامی استمرار نظام سلطنتی بوده‌اند. یک سازمان مردم‌نهاد درخواست پس‌دادن جواهرات دزدیده‌شده از ایران را که در تاج ملکه و فهرست جواهرات سلطنتی او قرار دارد، مطرح کرده است.


نژادپرستی نهادینه
دایره بسته‌ای که خاندان سلطنتی انگلیس در پذیرش افراد جدید ترسیم کرده بود، به ویژه از زمان دایانا همسر فقید چارلز در رسانه‌ها منعکس شد. با این حال مگان مارکل، همسر نوه ملکه در مصاحبه‌ای با اپرا وینفری، مجری سرشناس امریکایی برای شبکه «سی‌بی‌اس» ابعاد جدیدی از وضعیت حاکم بر خانواده سلطنتی را افشا کرد و گفت که در زمان بارداری اولین فرزندش، خانواده سلطنتی نگران این بودند که پوست بچه آن‌ها چه رنگی است. وینفری از مارکل خواست که بگوید چه کسی درباره رنگ پوست فرزند او ابراز نگرانی کرده بود، اما پاسخی که از عروس نوه ملکه انگلیس دریافت کرد، این بود که «به نظرم (افشای این موضوع) برای آن‌ها بسیار مخرب خواهد بود.» عروس خانواده سلطنتی انگلیس با اعلام اینکه به این ترتیب او فهمید که قرار نیست پسرش لقب شاهزاده بگیرد، تصریح کرد که با توجه به اینکه او از دریافت لقب محروم می‌شود، این موضوع روی حفاظت از او تأثیر خواهد داشت. اپرا وینفری از مارکل پرسید: «آیا ساکت شدی یا ساکتت کردند؟» عروس نوه ملکه انگلیس در جواب گفت: «دومی.»
عامل تعمیق روابط لندن - واشنگتن
لیز تراس، نخست‌وزیر جدید انگلیس گفت که مرگ ملکه شوک بزرگی برای ملت و جهان است. تراس گفت: «ملکه صخره‌ای بود که بریتانیای مدرن بر روی آن ساخته شد و کشور ما تحت سلطنت او شکوفا شد.» نیکولا استورجن، اولین وزیر اسکاتلند نیز به ملکه ادای احترام کرد و در توئیتی نوشت: «مرگ اعلیحضرت، ملکه الیزابت لحظه‌ای عمیقاً غم‌انگیز برای بریتانیا، کشور‌های مشترک‌المنافع و جهان است. زندگی او با فداکاری و خدمات فوق‌العاده همراه بود. من از طرف مردم اسکاتلند عمیق‌ترین تسلیت خود را به پادشاه و خانواده سلطنتی اعلام می‌کنم.» دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین امریکا، ملکه الیزابت را شخصی دانست که هرگز در زندگی خود مرتکب اشتباه نشد. جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا از ملکه انگلیس به عنوان فردی یاد کرده که ائتلاف بین امریکا و انگلیس را عمیق‌تر و کمک کرد تا رابطه لندن و واشنگتن خاص شود. با فداکاری و اقدامات خیرخواهانه‌اش به گسترش صلح و ارزش‌های مشترک کمک کرد. بایدن افزود: «ملکه الیزابت در روز‌های تاریک پس از ۱۱سپتامبر در کنار امریکا ایستاد و با تلخی به ما یادآوری کرد که اندوه بهایی است که برای عشق می‌پردازیم. میراث ملکه الیزابت دوم در صفحات تاریخ انگلیس و جهان ماندگار خواهد ماند.»
پرچم‌های نیمه‌برافراشته روسیه و کانادا
امانوئل ماکرون در توئیتی نوشت: «اعلیحضرت ملکه الیزابت دوم تجسم اتحاد بریتانیا برای ۷۰ سال بود او را دوست فرانسه به یاد دارم.»‌یکی از مقامات دفتر ماکرون دیروز گفت: «پرچم‌های کاخ الیزه در پاریس روز جمعه و در روز تشییع ملکه الیزابت نیمه‌افراشته خواهد شد.»‌ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در پیام تسلیت خود نوشت: «مهم‌ترین وقایع تاریخ اخیر انگلیس به شکلی جدایی‌ناپذیر با نام اعلیحضرت پیوند خورده است. الیزابت دوم به درستی از عشق و احترام مردمش و همچنین اقتدار در صحنه جهانی به مدت چندین دهه برخوردار بود. برای شما در مواجهه با این ضایعه سخت و غیرقابل جبران شجاعت و پایداری آرزو دارم.» سفارت روسیه در کانادا هم روز جمعه اعلام کرد که پرچم ملی این کشور را به حالت نیمه‌افراشته در می‌آورد. مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق در توئیتی نوشت: «ما به ملت دوست انگلیس و خاندان حاکم درگذشت ملکه الیزابت را که همواره جهان قدردان او بود، تسلیت می‌گوییم. ما به چارلز سوم پادشاه بریتانیا تسلیت گفته و بر ادامه شراکت میان عراق و انگلیس تأکید می‌کنیم.» برهم صالح، رئیس‌جمهور عراق نیز گفت: «ملکه الیزابت را به عنوان نماد بزرگ تاریخ به یاد می‌آورند که با ثبات و عزت به تاریخ خدمت کرد.» نجیب میقاتی، نخست‌وزیر موقت لبنان هم در یادداشتی سه روز عزای عمومی اعلام کرد. اولاف شولتس، صدراعظم آلمان گفت: «ما برای درگذشت ملکه الیزابت دوم عزادار هستیم. او یک الگو و الهام‌بخش برای میلیون‌ها نفر بود، همچنین در آلمان تعهد او به آشتی آلمان و بریتانیا پس از وحشت جنگ جهانی دوم فراموش نشده باقی خواهد ماند. دلتنگ او خواهیم شد، حداقل برای طنز فوق‌العاده‌اش.» پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا، پادشاه بلژیک و همسرش جاسیندا آردرن و نخست‌وزیر نیوزیلند از دیگر چهره‌هایی بودند که به مرگ الیزابت دوم واکنش نشان دادند.
از این پس چه خواهد شد؟
شاهزاده چارلز که جانشین ملکه می‌شود، به دلیل فساد‌های اخلاقی و اقتصادی با کمترین محبوبیت ممکن در کشورش مواجه است. این در حالی است که ملکه به دلیل مقبولیت میان تمام گروه‌ها و احزاب سیاسی بریتانیا، به عنوان کنترل‌کننده روابط جناح‌های مختلف به شمار می‌رفت که اختلافات در زمینه برگزیت یکی از مثال‌های برجسته در این زمینه است. با مرگ الیزابت دوم احتمالاً درگیری‌های داخلی درون‌حزبی و بین‌حزبی در بریتانیا بیشتر خواهد شد. بحران‌های اقتصادی کنونی در بریتانیا می‌تواند گرایش به سمت نظام سیاسی جمهوری را نظیر آنچه در فرانسه و آلمان هست، افزایش دهد. از طرفی دیگر امکان دارد که حزب حاکم محافظه‌کار و اعضای تندرو این حزب را به سمت سیاست‌های رادیکال و یکجانبه‌گرایانه در مباحثی نظیر مهاجران و روابط با اتحادیه اروپا هدایت کند.