روزنامه خراسان
1401/06/19
رصد جنگل، لنگ دوربین،پهپاد،جنگلبان !
رعیت نواز- تا کنون گزارش های زیادی از قاچاق چوب، جنگل خواری، آتش سوزی جنگل و .... خوانده اید. اما یکی از مهم ترین دلایلی که شاهد این اتفاق های تلخ و کاهش روزانه سرانه جنگل ها در کشور هستیم، نبود رصد و پایش دقیق و برخط جنگل های کشور است. متاسفانه به جای این که شاهد اضافه شدن به جنگل ها در کشور باشیم، هر روز خبرهای تلخی از کاهش جنگل ها در کشور می شنویم. سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور هم به تازگی گفته سالانه یک میلیون هکتار در سال بیابان زایی در کشور داریم در حالی که فقط با ۳۰ درصد آن می‌توانیم مقابله کنیم! با این حال عباسعلی نوبخت از راه اندازی مرکز پایش و رصد جنگل ها خبر داده و گفته اکنون این مرکز با 33 دوربین کار خود را شروع کرده است. در این گزارش ضمن بررسی وضعیت پایش جنگل در کشورمان از فناوری هایی نوشته ایم که در کشور ما و دیگر کشورها در این زمینه استفاده می شود.مساحت جنگل های کشور طبق گزارش سال ۲۰۲۰ فائو(سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد)، کشور ما 7/11 میلیون هکتار پوشش جنگلی دارد و از این لحاظ بین 193 کشور جهان در جایگاه 54 قرار می‌گیرد. البته این آمار به روایت سازمان جنگل‌های ما، 3/14 میلیون هکتار است و اختلاف 3/3میلیون هکتاری آن با گزارش فائو، به دلیل تفاوتی است که در تعریف ما و آن‌ها از سطح پوشش و ارتفاع درختان مناطق جنگلی وجود دارد. از این میزان جنگل بیش از شش میلیون هکتار به جنگل های بلوط زاگرس تعلق دارد که ﺑﺎ تحت ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار دادن 11 اﺳﺘﺎن ﮐﺸﻮر، 42 درﺻﺪ ﺟﻨﮕﻞﻫﺎی ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده و ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﯾﯽ در ﭼﺮﺧﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر دارد، جنگل‌های هیرکانی یا خزری هم حاشیه جنوبی دریای خزر و نیمرخ شمالی رشته کوه البرز را می‌پوشاند. مساحت جنگل‌های این منطقه از آستارا در استان گیلان تا گلیداغی در استان گلستان گسترش دارد. جنگل‌های ﻧﺎﺣﯿﻪ روﯾﺸﯽ ارﺳﺒﺎران، جنگل‌های ﻧﺎﺣﯿﻪ روﯾﺸﯽ اﯾﺮاﻧﯽ ﺗﻮراﻧﯽ و جنگل‌های ﻧﺎﺣﯿﻪ روﯾﺸﯽ ﺧﻠﯿﺞ ﻋﻤﺎﻧﯽ (ﺟﻨﻮب) هم سهمی از میزان جنگل های کشور را به خود اختصاص داده اند. روش های پایش به طور کلی اکنون به چند طریق جنگل های کشور رصد و پایش می شوندکه سعی داریم در این بخش به هر کدام از آن ها بپردازیم. 1- جنگلبان ها قدیمی ترین روش پایش جنگل ها، استفاده از جنگلبان هاست. نقش جنگلبان برای حفظ و حراست از جنگل‌ها، دست کمی از نقش محیط بانان ندارد و حضور جنگلبانان برای حفظ حیات جنگل‌های کشور، بسیار حیاتی است، اما متاسفانه در کشور ما نیروهای جنگلبان به اندازه کافی وجود ندارند و در این حوزه به شدت دچار کمبود نیروی انسانی هستیم. اکنون در ایران به ازای هر ۴۰ هزار هکتار عرصه طبیعی یک جنگلبان فعالیت دارد. در حالی که بر اساس استانداردهای جهانی در هر هزار هکتار جنگل باید یک جنگلبان داشته باشیم. 2- دوربین های نظارتی یکی دیگر از راه های رصد و پایش جنگل ها استفاده از دوربین های نظارتی است. بر اساس آن چه سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفته اکنون مرکز رصد و پایش جنگل های کشور با 33 دوربین برای رصد 2 هزار کیلومتر از جنگل های کشور کار خود را شروع کرده است و طبق وعده عباسعلی نوبخت قرار است 50 دوربین دیگر هم به این سامانه افزوده شود. هرچند استانداردی برای سنجش تعداد دوربین مورد نیاز در کشور وجود ندارد اما به نظر نمی رسد 50 یا 100 دوربین برای رصد میلیون ها هکتار جنگل کشورمان کافی باشد. 3- استفاده از هواپیماهای فوق سبک یکی دیگر از راه های رصد جنگل ها که در بسیاری از کشورها رایج است، پایش به کمک هواپیماهای سبک و فوق سبک است. به تازگی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری هم در پروژه‌ای مشترک با یک شرکت دانش‌بنیان، پایش جنگل‌های هیرکانی در مازندران را با استفاده از هواپیماهای فوق سبک، برای نخستین‌بار آغاز کرده است.در این روش هربار تا شعاع 100 کیلومتری رصد می شود و با تصویر برداری این هواپیماها از منطقه تغییرات در سطح جنگل در بازه های زمانی کوتاه و در مقیاس های بزرگ قابل دسترسی خواهد بود. همچنین جزئیاتی مثل پوشش درختی و آفات و بیماری های درختان به ثبت می رسد. این طرح می تواند به کنترل و جلوگیری از حریق، قاچاق چوب و دیگر عوامل تهدید کننده جنگل کمک کند. 4- پهپادها در خدمت جنگل ها پهپاد هم یکی دیگر از فناوری هایی است که برای رصد جنگل ها از آن استفاده می شود. در کشور ما هم مدتی است که از پهپادها برای رصد و پایش جنگل ها استفاده می شود. سال 99 بود که معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به امکان استفاده از پهپادها برای پایش آتش‌سوزی‌ها و صیانت از جنگل‌ها و مراتع، گفت: «اکنون ایران دارای پهپادهای ۳۰۰ گرمی دستی تا پهپادهای ۴۸ ساعته است که می‌تواند با دریافت تصاویر از تخریب و تصرفات در کشور جلوگیری کند.» اما بر اساس آن چه اتفاق افتاده سهم پهپادها از پایش جنگل ها در کشورمان بسیار ناچیز بوده است. 5- کمک از تصاویر ماهواره ای استفاده از فناوری‌های فضایی و تصاویر ماهواره‌ای سال‌هاست در جهان آغاز شده است. بسیاری از کشورها با کمک تصاویر لحظه ای ماهواره ها از جنگل ها به رصد و پایش جنگل های شان مشغول اند. در ایران نیز مدتی است از این فناوری برای پایش بخش‌های مختلف استفاده می شود و امید می رود با پرتاب ماهواره نور 2 که قادر به ثبت تصاویر رنگی و با وضوح بالا از سطح زمین است، از این فناوری در رصد و پایش جنگل ها بیشتر استفاده شود. 6- اطلاع رسانی های مردمی تجربه ثابت کرده هر جا مردم وارد میدان شوند اتفاقات خوبی رقم می خورد و کشورهای دنیا از مردم به عنوان ناظران همیشگی بهره می برند و برای افرادی که تخلفات را در عرصه های مختلف گزارش دهند، جوایزی که بخشی از عایدی دولت از جریمه خلافکاران است،در نظر گرفته می شود. درباره این روش که به «سوت زنی» معروف است، چندین بار در همین صفحه مطلب نوشته ایم. به تازگی هم در کشورمان به دنبال این ظرفیت برای پایش جنگل ها و کاهش قاچاق چوب رفته اند. به طور مثال فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور به تازگی از مردم خواسته موارد احتمالی قاچاق چوب را از طریق شماره تلفن های ۱۵۰۴ و ۱۳۹ گزارش دهند. اهمیت مرکز پایش و رصد جنگل ها بر اساس آن چه گفتیم در تمام روش های پایش جنگل با کمبود نیرو و امکانات مواجهیم. با این حال تا کنون رصد و پایش های پراکنده ای از جنگل ها صورت گرفته که به نظر می رسد به دلیل نبود یک مرکز مشخص این پایش ها به درستی جمع آوری نشده تا بتوان از طریق آن ها به برنامه ریزی درست تری برای بهبود وضعیت جنگل ها پرداخت.
سایر اخبار این روزنامه
قطعنامه ضد ایرانی صادر می شود؟
آرامش «اسکو» یا جنجال‌های «کی‌روش»؟
رصد جنگل، لنگ دوربین،پهپاد،جنگلبان !
اعتیاد، کارتن خوابی، جنایت!
سرطان زودرس؛ اپیدمی جدید در جهان
چارلز در چالش واگرایی و مقبولیت
به تو از دور سلام
افزودنی های «جلال » به ثروت ادب فارسی
میراث تاریک ملکه
زنگ خطر رکودبه صدا درآمد
چرایی کمبود من کارت و راهکارها
بازگشت گندم به ریل خودکفایی؟
