روزنامه وطن امروز
1401/06/21
شکاف هسته‌ای در تل‌آویو
گروه سیاسی: رژیم صهیونیستی از ابتدای روی کار آمدن دولت بایدن در آمریکا و آغاز زمزمه‌ها درباره بازگشت ایالات متحده به برجام، تلاش کرد کنشگری تاثیرگذار بر روند گفت‌وگوها و هرگونه توافق احتمالی باشد. در این میان راهبرد تل‌آویو با سقوط دولت نتانیاهو و روی کار آمدن دولت چرخشی اسرائیل با ائتلاف نفتالی بنت-یائیر لاپید، به جای مخالفت صرف با احیای برجام، به تاثیرگذاری بر پروسه مذاکرات تغییر کرد. از پرونده‌سازی هسته‌ای در پی لابی با آژانس و مدیرکل آن رافائل گروسی گرفته تا تلاش برای تعویق توافق به بعد از انتخابات کنگره آمریکا بخشی از فعالیت‌های تل‌آویو در مسیر این راهبرد به شمار می‌رود. با این همه، رژیم صهیونیستی همچنان تصویر روشنی از آنچه می‌تواند در کارشکنی علیه برنامه هسته‌ای انجام دهد ندارد. این رژیم در مقطعی به خاطر شتاب گرفتن برنامه هسته‌ای ایران به احیای برجام راضی شده بود تا به این وسیله محدودیت‌های هسته‌ای ایران بازگردد اما از طرف دیگر برخی در تل‌آویو با مخالفت ضمنی با احیای برجام بر این عقیده بودند اگر توافق احیا شود، به این وسیله برخی تحریم‌ها و منابع مالی ایران آزاد خواهد شد و این اتفاق برتری ایران در منطقه را تضمین خواهد کرد. در این میان نفتالی بنت با دکترین بلندپروازانه خود یعنی «دکترین اختاپوس» با ناکامی از مقام خود استعفا کرد و به دنبال آن شکاف و دودستگی میان نهادهای امنیتی این رژیم سر باز کرد. تیر سال جاری بود که المانیتور در گزارشی به بررسی رویکرد سرویس‌های امنیتی و جاسوسی رژیم صهیونیستی در قبال مذاکرات احیای برجام و بازگشت آمریکا به این توافق پرداخت. این پایگاه خبری- تحلیلی نوشت: ارزیابی‌های اداره اطلاعات ارتش اسرائیل این است که توافق با ایران بهتر از گزینه‌ها و جایگزین‌های بد موجود روی میز برای جلوگیری از توسعه برنامه هسته‌ای ایران است. این دیدگاه برخی چهره‌های نظامی همچون «آهارون هالیوا» رئیس اطلاعات ارتش، «گادی آیزنکوت» فرمانده پیشین ارتش و «درور شالوم» رئیس بخش سیاسی- امنیتی وزارت جنگ رژیم صهیونیستی است. با این اوصاف با وجود اجماع ظاهری، شکاف میان سران صهیونیست پیرامون احیای برجام پر نشد و گزارش‌های متعددی طی مدت اخیر در رسانه‌های اسرائیلی مبنی بر اظهار پشیمانی مقامات این رژیم در ترغیب دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا برای خروج از برجام منتشر شده است. سردرگمی حاکم بر تل‌آویو پس از جلسه توجیهی یائیر لاپید، نخست‌وزیر موقت این رژیم با بنیامین نتانیاهو نمود پیدا کرد. آنچه طی هفته گذشته در نشریات عبری مانند هاآرتص منتشر شد، بر این گزاره تاکید دارد که پلن B و جایگزینی برای توافق وجود ندارد و روی دیگر مخالفت با توافق هسته‌ای، مواجهه اسرائیل با ایران هسته‌ای است که اگر اراده کند، آماده ساخت بمب اتم خواهد بود. در چنین شرایطی هاآرتص در یکی از گزارش‌های خود نوشت: «با توجه به عدم قطعیت موجود، اسرائیل در حال تلاش برای تضعیف توافق به طرق دیگر است: طی چند روز اخیر مقام‌های اسرائیلی به دولت ایالات‌متحده به منظور سخت کردن دیگر مفاد موجود در پیش‌نویس توافق بویژه درباره به تاخیر انداختن برچیدن تحریم‌های اصلی اعمال‌شده علیه ایران به بعد از امضای توافق، درخواست‌هایی را ارسال کرده‌اند، در حالی که طبق گزارش‌های منتشر شده، قرار است [برداشتن تحریم‌ها] در 4 مرحله انجام گیرد. تمایل آمریکا برای سخت کردن موضعش در زمینه لحاظ کردن درخواست‌های اسرائیل می‌تواند حصول توافق با ایران طی چند هفته آینده را سخت‌تر از قبل کند. اسرائیل همچنین در حال ارائه این درخواست است که ایالات متحده درباره بندهای مختلف توافق هم تأخیرهایی را اعمال کند و کل فرآیند را طولانی کند اما در حال حاضر به نظر می‌رسد پذیرش آن [توسط آمریکا] محتمل نباشد». هاآرتص در گزارش دیگری به جزئیات تلاش تل‌آویو برای تاثیرگذاری بر توافق احتمالی احیای برجام با تاکید بر موضوعات پادمانی پرداخت. در این گزارش آمده است: «مقام‌های اسرائیلی با استفاده از چند تاکتیک به تلاش برای فاصله انداختن بین واشنگتن و تهران در حصول توافق ادامه می‌دهند». این رسانه صهیونیست نوشت: «مقام‌های اسرائیلی نمی‌دانند آیا خواست ایران از ناظر اتمی سازمان ملل (آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) برای بستن پرونده خود احتمالا منجر به شکست مذاکرات برای توافق هسته‌ای جدید میشود یا خیر». یک مقام تل‌آویو مطلع از مذاکرات به این روزنامه گفت: «اگرچه به نظر می‌رسد توافق دارد می‌میرد اما تا اعلام مرگ آن هنوز خیلی فاصله است». این مقام رژیم صهیونیستی که به نامش اشاره‌ای نشده، مدعی شد ایران به طور منسجم دارد از به تأخیر انداختن به عنوان یک تاکتیک در مذاکرات استفاده می‌کند و اصرار روی بستن پرونده (پادمانی) آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شاید بتواند به عنوان یک عامل دیگر برای ایجاد تاخیر مورد استفاده قرار بگیرد، حتی اگر این موضوع کاملا توافق را از بین نبرد. یک منبع صهیونیست اخیرا این ارزیابی را بیان کرد که ممکن است مذاکرات تا زمان انتخابات میان‌دوره‌ای (کنگره) آمریکا در ماه نوامبر به تأخیر بیفتد. به گزارش رسانه‌های عبری، «مقام‌های آمریکایی در دیدار همتایان اسرائیلی خود به طور صریح بیان کردند ایالات‌متحده بر سر موضوع پادمانی که در حال حاضر در قلب مذاکرات قرار دارد، مصالحه نخواهد کرد و آن درخواست تهران برای بسته شدن تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به منظور نهایی شدن توافق است». با این وصف این رسانه صهیونیست در تازه‌ترین تحلیل خود از مذاکرات نوشت: در حال حاضر، به نظر می‌رسد دورنمای امضای توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌ها در ۲ ماه آینده کاهش یافته است. تهران با خونسردی به پیشنهاد میانجی‌گران اروپایی پاسخ داد و حتی در اروپا با خوش‌بینی همیشگی، صحبت درباره این است که بعید است که چیزی قبل از انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا امضا شود. هاآرتص ادامه داد: همان‌طور که از چند ماه پیش مشخص بود، کلید در دستان ایرانی‌هاست. دولت بایدن مشتاق امضای یک توافق بود اما این توافق نمی‌تواند به طور کامل همه خواسته‌های ایران را بپذیرد. در برخی موضوعات مانند «پرونده‌های باز» که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بررسی میشود، واشنگتن حرف آخر را نمی‌زند. همچنین شاید امضای توافق در نزدیکی انتخابات ایالات متحده برای واشنگتن کمتر راحت باشد. این در حالی است که یک هواپیمای اسرائیلی وارد واشنگتن شد تا مسافران آن (رئیس موساد و مشاور امنیت ملی) با دولت آمریکا درباره توافق در شرف وقوع صحبت کنند. به سختی یک روز نیاز بود تا منابع دیپلماتیک اعتبار تغییر موضع ایالات متحده را که گفته میشود امضای توافق را به تعویق انداخته است، بپذیرند. هاآرتص می‌افزاید: لاپید درباره یک چیز درست می‌گوید؛ بهتر است در پشت صحنه با آمریکایی‌ها صحبت کنید تا اینکه آنها را سرزنش کنید یا سخنرانی غیرضروری در کنگره داشته باشید (اشاره به سخنرانی نتانیاهو در کنگره آمریکا در مخالفت با توافق در زمان انعقاد برجام). علاوه بر این، وقتی صحبت از ایران میشود، دولت فعلی اسرائیل بیشتر شبیه صدای نتانیاهو است تا خود نتانیاهو. رهبران دولت در پیشگویی درباره عواقب احیای توافق هسته‌ای با یکدیگر رقابت می‌کنند اما گزارش فصلی آژانس که روز چهارشنبه منتشر شد، در واقع خطرات ناشی از عدم توافق جدید را تشریح می‌کند. بر اساس این گزارش، ایرانی‌ها اکنون 55.6 کیلوگرم (123 پوند) اورانیوم 60 درصد غنی شده دارند یا 12.5 کیلوگرم (27.5 پوند) بیشتر از ۳ ماه پیش. این امر تهران را حداکثر فقط چند هفته برای ساخت یک بمب هسته‌ای دور نگه می‌دارد. (اگرچه نصب آن روی کلاهک ممکن است ۲ سال دیگر طول بکشد). این رسانه عبری در ادامه می‌نویسد: در پس زمینه دیدگاه‌های سلسله مراتب نظامی و حکومتی اسرائیل، تقریبا این نظرات «تامیر هیمن» رئیس سابق اطلاعات نظامی است که برجسته میشود. هیمن، مدیرمؤسسه مطالعات امنیت قومی به هاآرتص گفت: «چیزی که درباره این گزارش بسیار نگران‌کننده است، این است که متوجه می‌شوید از زمانی که ایرانی‌ها به استفاده آژانس از دوربین‌ها در سایت‌های هسته‌ای پایان دادند، بازرسی‌های آنها چقدر کاهش یافته است. ایران در حال نزدیک شدن به اهداف خود است و جهان دیگر توانایی نظارتی واقعی ندارد. آنها می‌توانند تصمیم بگیرند که به جلو بروند و زمانی برای هشدار قبلی یا اقدام علیه آنها وجود نخواهد داشت». وی ادامه داد: «حتی اگر توافقی در نهایت امضا شود، این بار بر خلاف سطح نظارت خوبی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در توافقنامه 2015 داشت، ابهامات زیادی درباره توانایی ایرانی‌ها وجود خواهد داشت. هر هفته‌ای که بدون توافق می‌گذرد، امکانات نظارتی پس از امضا را دشوارتر می‌کند». با این حال، هیمن معتقد است امضای توافقنامه در شرایط جدید انتخاب کمتر بدی است. هیمن می‌گوید: «تداوم وضعیت موجود، ایرانی‌ها را بدون نظارت و بدون اینکه تحریم‌های غربی مزاحمتی برای آنها ایجاد کند، به دلیل نزدیک شدن به روسیه و چین که دور زدن [تحریم‌ها] را ممکن می‌سازد، رها می‌کند». هاآرتص در پایان می‌نویسد: یک توافق عالی در دستور کار نیست اما امضای یک توافق بد در حال حاضر همچنان بر هر جایگزین دیگری ارجحیت دارد. با گذشت زمان، تنها سناریویی که ایران را از بمب اتم دور نگه می‌دارد، توافق است و زمانی که این توافق منقضی شد، امضای یک توافق دیگر.
