گروه اقتصاد کلان: فرار مالیاتی منجر به ایجاد وجوهی شده که از نظارت دولت پنهان نگاه داشته می‌شود و پولشویی یکی از مصادیق آن است. درآمدهای مالیاتی، بخش مهمی از منابع دولت‌‌‌ها به شمار می‌‌‌آید. البته در صورتی که قوانین و دستورالعمل‌‌‌های مالیاتی شفاف بوده و ضمانت‌های اجرایی محکم و کافی هم برای آنها در نظر گرفته شده باشد. به گزارش «تجارت»، دراین صورت است که درآمدهای مالیاتی می‌تواند اقتصاد را از اتکا به درآمدهایی چون ارز حاصل از فروش نفت برهاند. در مقابل، اگر سیستم مالیاتی یک کشور به‌‌‌گونه‌‌‌ای تنظیم شود که همزمان با گرفتن مالیات‌‌‌های نسبتا سنگین از یک گروه، موجبات فرار مالیاتی عده دیگری را فراهم کند، نه‌‌‌تنها زمینه‌‌‌های نارضایتی شهروندان، بلکه فروپاشی بخش‌‌‌هایی از اقتصاد را نیز به بار می‌‌‌آورد. فرار مالیاتی زمانی اتفاق می‌‌‌افتد که برخی فعالیت‌های اقتصادی، چه در سطوح خرد و چه در سطوح کلان، خارج از مجاری قانونی، به منظور حذف هرگونه ردپا در اقتصاد و دور زدن روندهای پرداخت مالیات صورت گیرد. درسال‌های اخیر، برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌های زیادی برای انجام اقدامات لازم جهت جلوگیری و کاهش فرار مالیاتی صورت گرفته است. فرارهای مالیاتی بزرگ، یکی از مشکلات مالیاتی است که در این رابطه، سازمان مالیاتی با رویکرد دریافت عادلانه و سالم مالیات و با هدف کاهش معوقات مالیاتی و شناسایی پایه‌های جدید مالیاتی اقدامات کارشناسی را در صدر سیاست‌ها و اقدامات خود قرار داده است. تشخیص مبتنی بر اطلاعات درست به جای تشخیص علی‌‌‌الراس و مدرن‌‌‌سازی سامانه جامع مالیاتی و اطلاعات مالی برای دریافت مالیات عادلانه و متناسب با ثروت و درآمد و مصرف مردم، بخشی از این اقدامات است. پیگیری مجدانه برای اجرای طرح جامع مالیاتی، ایجاد پایگاه اطلاعات مؤدیان مالیاتی، ایجاد دفتر مبارزه با پولشویی و فرار مالیاتی و رصد فعالیت‌های شرکت‌های صوری (کاغذی) از جمله اقداماتی است که در راستای اهداف فوق در دستور کار سازمان قرار گرفته و موفقیت‌های بسیاری در این زمینه حاصل شده است. منطقی‌سازی معافیت‌های مالیاتی نیز نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در شفاف‌سازی مالیات‌ستانی و سالم‌سازی نظام مالیاتی دارد. طبق نظرات برخی کارشناسان اقتصادی، امروزه بالای ۴۰درصد اقتصاد کشور از معافیت‌‌‌های مالیاتی بهره‌‌‌مند بوده و افراد بسیاری هم کسب‌وکار خود را مخفی کرده و فرار مالیاتی دارند. امروزه پول‌شویی یکی از مهم‌ترین جرائم عمده مالی در سطح دنیا به حساب می‌آید و تبدیل یا انتقال یک دارایی با هدف پنهان کردن منشأ غیرقانونی آن دارایی یا کمک به هر شخصی که با چنین جرائمی سروکار دارد پولشویی نام دارد. فرار مالیاتی نیز یکی از مصادیق پول‌شویی محسوب می‌شود.

تفکیک حساب تجاری از غیر تجاری
اما تفکیک حساب تجاری و غیرتجاری بر شفافیت مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی بسیار تاثیر خواهد بود و یکی از مهم‌ترین افداماتی است که برای اصلاح نظام مالیاتی و حتی پولی کشور در حال انجام است. تفکیک حساب تجاری و غیرتجاری قرار است که با همکاری بانک مرکزی و سازمان مالیات به زودی عملیاتی شود. این کار بر شرایط اقتصادی کشور درامر شفاف‌سازی اقتصادی و فرار مالیاتی بسیار اثرگذار خواهد بود که در گفتگو با کارشناسان مورد بررسی قرار گرفت. محمد رزاقی، کارشناس امور مالیاتی در گفت‌‎وگو با ایبِنا درباره تفکیک حساب‎های تجاری و غیر تجاری گفت: یکی از کار‌های مفیدی که کشور را به شفافیت مالی بیشتری خواهد رساند، دریافت مالیات به خصوص از حساب‌هایی است که گردش مالی بالایی دارند، زیرا در اقتصاد بسیار کمک کننده خواهد بود. البته باید درنظر داشت، شفاف‌سازی اقتصادی تنها با تفکیک حساب‌های تجاری و غیرتجاری محقق نخواهد شد، باید سیستم به شکلی تعبیه شود که بتواند در تنظیم‌گری اقتصادی تاثیر گذارد. وی در ادامه بیان کرد: تاثیرگذاری بیشتر این مسئله در شرایطی خواهد بود که مبلغی تعیین کنند و تراکنش بیشتر از آن تجاری اعلام شود، البته این موضوع نیاز به روزآمد کردن سیستم سازمان مالیاتی دارد تا بتواند به خوبی از آن بهره‌برداری کرده و پدرخوانده‌های زیرزمینی را ردیابی کند. این کارشناس امور مالیاتی در این خصوص اظهار داشت: مالیات تفکیک حساب‌های شخصی و غیرشخصی نیاز به زیرساخت دارد که در صورت انجام این کار در جلوگیری از فرار مالیاتی بسیار موثر واقع خواهد شود، منتها برای انجام این کار باید آموزش مورد توجه قرار گیرد. قانون هر اندازه که خوب و مفید هم باشد، بدون انجام اطلاع‌رسانی نتیجه مورد نظر را به دست نمی‌آورد، چنانچه در این زمینه آموزش و اطلاع‌رسانی ملاک عمل قرار گیرد حتی در قاچاق کالا هم می‌تواند موثر واقع شود.
وحید عزیزی، کارشناس امور مالیاتی نیز در این رابطه به خیرنگار ایبِنا گفت: گام بعدی نظارت دستگاه‌های حاکمیتی بر جریانات مالی و تبادلات ریالی در کشور بعد از ساماندهی دستگاه‌های پرداخت که با همکاری بانک مرکزی در حال انجام است، تفکیک حساب‌های تجاری از شخصی خواهد بود. وی در ادامه اضافه کرد: بخشی از حساب‌هایی که برای کسب و کار و مباحث اقتصادی فارغ از فعل وانفعالات روزمره به کار گرفته می‌شود، به عنوان حساب تجاری اعلام شده که متصل به درگاه پرداخت هستند و قسمت دیگر آن هم در آینده اعلام خواهد شد. بعد از شروع این فرایند حساب‌های شخصی که رفتار مشکوک به تجاری دارد از جمله اینکه گردش یا تعداد واریزی بالایی دارد، حساب تجاری تلقی خواهد شد و باید مطابق با قوانین مالیاتی رفتار کنند. این کارشناس امور مالیاتی در این رابطه اظهار داشت: حرکت فوق بر شفافیت مالیاتی بسیارتاثیر خواهد بود و یکی از مهم‌ترین گام‌هایی است که برای اصلاح نظام مالیاتی و حتی پولی کشور در حال انجام است. به نظر می‌رسد با این حرکت فرار‌های مالیاتی نیز رو به کاهش گذارد و برای بهبود اقتصاد کشور اثربخش باشد. همچنین یک کارشناس اقتصادی گفت: سامانه مودیان مالیاتی از نیازهای اساسی نظام اقتصادی کشور است که از فرار دانه‌درشت‌های مالیاتی جلوگیری می‌کند. ناصر ذاکری با اشاره به راه‌اندازی سامانه مودیان مالیاتی اظهار کرد: تقویت نظام مالیاتی ضروری است و به هر میزانی که جامعه آماری و داده‌های اطلاعاتی در حوزه مالیاتی بیشتر شود، به همان اندازه ضعف‌ها و کاستی‌ها و خلأها در حوزه مالیات‌ستانی برطرف می‌شود. او افزود: از طرفی اگر این مشکلات برطرف نشود، مالیات‌ستانی به چالشی بزرگ و معضلی اساسی برای دولت سیزدهم تبدیل می‌شود و دردسرهای زیادی را ایجاد خواهد کرد. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: سامانه مودیان مالیاتی از نیازهای اساسی دولت و کشور به ویژه در شرایط کنونی اقتصادی است و به طور قطع این سامانه به میزان قابل‌توجهی جلوی فرار مالیاتی را خواهد گرفت. ذاکری بر ضرورت حمایت از تولید در عین توجه به شفاف‌سازی مالیاتی تاکید کرد و افزود: بین نظام تولید و نظام مالیاتی رابطه‌ای دوسویه وجود دارد که اگر به آن بیشتر توجه شود، بخشی از فشارهای مالیاتی که بر فعالان بازار و کسبه وارد می‌شود، کاسته خواهد شد. این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه مردم به نظام مالیاتی خیلی اعتماد ندارند و باید برای افزایش اعتماد و از بین بردن فضای بی‌اعتمادی تمام تلاش خود را به کار بگیریم، متذکر شد: یکپارچه‌سازی سامانه‌ها بهبود فضای کسب‌و‌کار و از بین بردن تردیدها و شبهات مربوط به حوزه مالیات‌ستانی می‌تواند فضای کسب‌و‌کار را توسعه دهد و رغبت مردم برای پرداخت مالیات را تقویت کند. ذاکری در خصوص نقش سامانه مودیان و پایانه فروشگاهی در شفاف‌سازی مالیات توضیح داد: شفاف‌سازی نظام مالیاتی با یکپارچه‌سازی سامانه‌ها ممکن خواهد شد. در واقع نظام مالیاتی کشور نیازمند شفافیت است و به دلیل نبود سامانه یکپارچه و داده‌های کامل اطلاعاتی، نظام مالیاتی کشور با مشکلات بسیاری روبه‌روست و این موضوع ماموران مالیاتی را با مشکل مواجه کرده است.