نان چرب تعمیرکاران؛ کابوس خودروسازان

حميد رضا خالدي
آرمان امروز: افزايش نرخ کالاهاي اساسي برخلاف ادعاي دولتمردان ، روي قيمت تمام شده مخصولات و حتي مشاغل خدماتي نيز تاثيري ملموس را داشته به طوريکه هزينه تعمير تمامي محصولات مصرفي نيز چندين برابر شده است. تعميرخودرو يکي از مشاغلي است که در ماههاي گذشته داد بسياري از مالکان خودروها را درآورده است. قيمت هاي نجومي قطعات درکنار تقلبي بودن آنها و صد البته نرخ هاي رنگارنگي که تعميرکارها به عنوان دستمزد مي گيرند، از جمله مواردي است که باعث شده تا تعميرات خودرو براي اکثر مالکان آنها ، به کابوسي هولناک بدل شود.
قيمت چند گانه قطعات
بازار قطعات خودرو اين روزها پر است از اجناس رنگارنگ تقلبي که هر کدام با قيمتي به فروش مي رسد. لازم نيست براي رسيدن به اين عقيده راه دوري برويد. کافي است سري به سايت هاي فروش قعطات خودرو بزنيد تا در عرض چند دقيقه و با چند کليک به «يقين» برسيد! قيمت هايي که نه تنها نسبت به دو سه ماه گذشته 20 تا 30 درصد افزايش داشته اند که نرخ انها، در فروشگاه هاي مختلف نيز متفاوت است .  به عنوان مثال ، لنت پارس آبي که تا حدود 2- 3ماه قبل 220 هزار تومان بود امروز به حدود 310 تا 340 هزار تومان رسيده است . يعني هر فروشگاهي قيمتي متفاوت از ساير فروشگاه ها دارد. اين بازار اما در مورد برخي از قطعات خودرو داغ تر و در عين حال آشفته تر است . روغن موتور بي شک يکي از همان هاست. به عنوان نمونه شما مي توانيد انواع روغن موتورهاي داخلي را با اختلاف قيمت هايي فاحش مشاهده کنيد. به عنوان نمونه قيمت روغن موتور سوپر پيشتاز بهران 10-40 ؛ از 300 تا 400 هزار تومان متغيير است . فروشندگاني که همگي مدعي هستند قطعاتشان اصل است و به شرط جنس خود را مي فروشند. فروشنده يکي از فروشگاه هاي قطعات خودرويي درباره وضعيت بازار قطعات مي گويد: دست ما که نيست! بازار ساعتي تغيير مي کند . شما تسمه اي را که تا ماه گذشته 120 مي خريديد امروز حدود 200 هزار تومان فروخته مي شود.  وي ادامه مي دهد: ما هم مجبوريم هر روز اقلام مورد نيازمان را با قيمت هاي بالاتري بخريم. وگرنه ما مسئول نيستيم. پرويز يکي از قطعه فروشان بازار است که دستي هم در توليد چند قطعه کوچک خودروهاي داخلي دارد. وي در مورد چرايي افزايش قيمت قطعات توليدي داخل مي گويد: چرا نبايد افزايش پيدا کند؟ درجاييکه نرخ دستمزد و برق و گاز و ساير هزينه هاي کارگاه ها از يکسو و قيمت مواد اوليه از سويي ديگر چند برابر شده است، توليد کننده چطور مي تواند قطعه توليدي اش را به همان نرخ سابق بفروشد؟


تمام اين فاکتورها در کنار هم باعث شده تا يک تعويض روغن يا تعويض لنت ساده، براي راننده و مالک خودرو يي مثل پرايد حداقل 500 هزار تومان آب خورد.  قيمت هايي که در مورد ماشين هاي خارجي و مدل بالا به شدت افزايش پيدا مي کند .  يکي از دوستاني که يک تويوتاي سواري مدل بالا دارد با عصبانيت در اين مورد مي گويد: چند وقت پيش رفتم روغن ماشينم را عوض کنم که 5/4 ميليون تومان برايم آب خورد. ماه قبل تر از آن هم بردم موج گير و طبق هاي ماشين را عوض کردم که 17 ميليون ناقابل خرج روي دستم گذاشت!
سري به تاسف تکان مي دهد و مي افزايد: اصلا سوار شدن ماشين خارجي به صرفه نيست . براي همين تصميم گرفته ام يک تيباي معمولي بگيرم تا در داخل شهر سوار آن بشوم و از نيسان فقط در سفرها استفاده کنم!
چي بخريم؟
در اين آشفته بازار اما ، با وجود چند برابر شدن نرخ قطعات خودرو، باز هم آنقدر قطعات تقلبي در بازار هست که تشخيص اصل از فيک را مشکل مي کند. پرويز در اين مورد 2 قطعه پلاستيکي موج گير را کنار هم روي ميز مي گذارد و مي گويد : همانطور که مي بينيد اين دو قطعه اصلا با هم فرقي نمي کنند. حتي بسياري از قطعه فروش ها نيز نمي توانند تفاوت آنها را متوجه شوند! فقط يک آدم خبره مي تواند بفهمد که کدام اصل است و کدام فرعي . براي همين خيلي وقتها همکاران من، به راحتي قطعه تقلبي را به جاي قطعه اصلي به مشتري فروخته اند و وي هم متوجه نشده است. به گفته وي بسياري از قطعه سازان به همين طريق به سودهاي آنچناني و کلاني رسيده اند.گرچه اين سودها به قيمت خراب شدن ماشين هاي شهروندان تمام شده است. کار کپي برداري قطعات به حدي بالا گرفته که به گفته قطعه فروشان کمتر قطعه اي را مي توانيد پيدا کنيد که مشابه تقلبي نداشته باشد. بر اين مبنا برخي از اين قطعات تقلبي در بسته بندي هاي با کيفيتي ارايه مي شود که دقيقا مانند بسته بندي قطعات اصلي و شرکتي آن است.
رواج دست دوم فروشي
علاوه براينها ، افزايش سرسام آور قيمت ها همانطور که باعث رونق بازار لباس فروشي هاي تاناکورايي شده است ، در بازار قطعه فروشان و تعميرکاران نيز باعث رواج دوباره قطعات دست دوم گرديده است. يعني مانند 20-30 سال قبل که قطعات را تعمير و دوباره استفاده مي کردند، هم اينک نيز دوباره اکثر قطعات را تعمير و دوباره روي ماشين ها سوار مي کنند. مهرداد يکي از تعميرکاراني است که معتقد است اتفاقا اين رويه چندان هم بد نيست: من بر اين باورم که تعمير قطعات دست دوم ، اتفاقا خوب است. چرا ؟ چون در سالهاي گدشته تعميرکاران ما ياد گرفته بودند که به جاي تعميرکار بودن، «تعويض » کار باشند. اين مساله باعث شده بود تا مهارت تعميرکاران هم کمتر شود چون تا قطعه اي خراب مي شد مي گفتند بايد کل آن قطعه تعويض شود. اين تعميرکاربا تاييد تمايل مشتريانش به استفاده از قطعات دست دوم گفت: در طي چند ماه گذشته آمار مشترياني که از تعمير قطعه معيوب خودروي خود استفبال مي کنند يا مي خواهند قطعه دست دوم نصب کنند، روز به روز بيشتر مي شود. دليلش هم مشخص است. فيمت قطعات آنقدر زياد است و قدرت مردم آنقدر پايين است که واقعا ديگر نمي توانند هر روز براي ماشين خود قطعاتي با قيمت هاي نجومي بخرند.
دستمزدهاي چندگانه
اما در بازار آشفته تعميرکاران و قطعه فروشان خودرو ، هنوز يک شاخصه ديگر باقي مانده که بدجوري مشتريان را نقره داغ مي کند. فاکتوري به نام دستمزد. کافي است براي ارزيابي تعمير ماشين خود به چند تعميرگاه سربزنيد تا با ليستي از نرخ هاي دستمزدي متفاوت روبرو شويد. مثلا براي تعويض يک لنت ساده يک تعميرکار ممکن است 50 هزار تومان بگيرد و ديگري 80 و يکي ديگر، 100 هزار تومان! بستگي به اين دارد که تعميرگاه کجا باشد و چقدر بتواند گوش مالکان خودروها را ببرد! جالب اينجاست که اين چندنرخي بودن درحالي رخ مي دهد که اتحاديه تعميرکاران ليست تعرفه تعميربخش هاي مختلف ماشين را هر ساله به تعميرکاران عضو اتحاديه ابلاغ مي کنند! پيمان يکي از تعميرکاران غرب تهران است . وي در مورد اين چند نرخي بودن تعرفه تعميرات خودروها گفت: چند نرخي بودن چيز جديدي نيست. مگر قيمت ها در ساير صنوف خدماتي چند نرخي نيستند؟ تعميرکاران نيز مثل بقيه هستند. مسلم است تعميرکاري که در مغازه ستارخان کار مي کند، اجاره مغازه و ساير خدمات و ... آنها به شدت بالاتر از کسي است که در جنوب شهر مغازه دارد. براي همين طبيعي است که دستمزد وي براي تعميرماشين ها بيشتر از دستمزد يک تعميرکار در جنوب شهر باشد ضمن اينکه از اين نکته نيز نبايد غافل بود که مشتريان ستارخان نيز از لحاظ مالي توانمند تر و قويتر از مشتريان آن مغازه جنوب شهري هستند. اين واقعيت اما به نظر مي رسد باعث شده تا بسياري از مالکان خودروها ، براي تعمير دست به دامان تعميرکاران مناطق جنوبي شوند! رويه اي که مي تواند زنگ خطري براي برهم خوردن توازن فعاليت در اين حوزه خدماتي باشد. اينها گرچه گوشه هاي ناچيزي از وضعيت نابسامان صنف تعميرکاران وقطعه فروشان است ولي، مي تواند مشتي باشد از خروارها مشکلاتي که امروز گردن مالکان خودروها را مي فشارد .