روزنامه ایران
1401/06/27
مذاکره با همسایگان برای صادرات گاز
گروه اقتصادی / گاز طبیعی در یک سال اخیر و بویژه بعد از بحران اوکراین، رکوردهای پی در پی قیمتی به ثبت رسانده و بیش از گذشته به سوختی استراتژیک تبدیل شده است. بسیاری از کشورهای مصرف کننده اکنون به دنبال تأمین کننده گاز طبیعی هستند و ایران به عنوان سومین تولیدکننده گاز جهان نیز با استفاده از این فرصت هم میزان صادرات گاز را افزایش داده و هم با مشتریان جدید وارد مذاکره شده است.مدیرعامل شرکت ملی گاز در خصوص اقدامات یک سال اخیر می‌گوید: «طی یک سال اخیر، در کنار اقدامات داخلی، تجارت گاز را هم دنبال کردیم و به نتایج خوبی هم رسیدیم. البته برنامه ما فقط صادرات نیست. بحث‌‌‌های ترانزیت و سوآپ گاز هم جزو آن است. اکنون نیز روابط خوبی با همسایگان داریم و به ترکیه و عراق گاز صادر میکنیم. میزان صادرات هم در این مدت افزایش داشته است. در سال‌های آتی نیز قرار است این بازار گسترده‌تر شود و توسعه روابط تجاری با دیگر کشورها نیز هدف‌‌‌گذاری شده است.»
مجید چگنی در گفت‌و‌گو با «ایران» ادامه می‌دهد: «درحالی که سال گذشته به سبب عقب‌ماندگی نسبت به برنامه‌ها و سیاست‌های توسعه‌ای و همینطور مدیریت مصرف، با تنگنا و کسری 200 میلیون متر مکعبی گاز مواجه بودیم اما حدود ۱۷ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی به کشورهای همسایه صادر کردیم که نسبت به سال 1399 حدود ۲ درصد افزایش داشت. در همین حال، وقتی به یک سال نخست دولت نگاه میکنیم، میزان افزایش صادرات گاز کشور به 25 درصد می‌‌رسد. از این رو با وجود تنگناها، وضعیت قابل قبولی در گازرسانی و صادرات داشته‌ایم اما برای بهبود این شرایط نیز اقداماتی در دست اجرا داریم.
اولویت با همسایگان است
در حالی که برخی از رسانه‌ها حضور ایران در بازار گاز اروپا در نبود گاز روسیه را بررسی می‌کنند، اما مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران می‌گوید: «اولویت و سیاست دولت سیزدهم گسترش تجارت با همسایگان است.»
او با اشاره به اینکه وزارت نفت دولت سیزدهم برنامه افزایش تولید و همینطور بهینه‌سازی مصرف را در داخل دنبال می‌کند تا صادرات گاز کشور متناسب با تولید آن باشد، توضیح می‌دهد: «در وهله نخست، شرکت ملی گاز ایران -به عنوان مجری سیاست‌های دولت- تلاش می‌کند که زمینه لازم برای توسعه تجارت گاز طبیعی و فرآوردههای آن را در چهارچوب مکانیسمهای متنوع تجاری برای همسایگان خود با توجه به ظرفیت‌ها و نیازهای آنها فراهم کند.»
او ادامه می‌دهد: «به همین خاطر، سعی میشود هنگامی که مازاد گاز در خارج از مرزهای کشور وجود دارد، بستر لازم برای واردات آن به داخل کشور و سپس مصرف آن در کشور در قالب واردات، ترانزیت و صادرات مجدد آن به شکل سوآپ یا تبادل آن با کالای دیگر با مکانیزم تهاتر فراهم شود. این مسأله در کنار بهینه‌سازی مصرف داخل و توسعه میادین گازی در حال پیگیری است. در این میان، روش‌های تجاری دیگری چون ترانزیت و... نیز در دستور کار است که چون هنوز اجرایی نشده‌اند، توضیح در مورد آنها را به زمان مناسب موکول میکنیم.»
برنامه کوتاه مدت تا بلند مدت افزایش سهم ایران در تجارت جهانی گاز
چگنی با اشاره به اینکه برای افزایش سهم ایران در تجارت جهانی گاز، برنامه‌ها در چند بخش طراحی شده است، بیان می‌کند: «نخست و در بخش کوتاه‌مدت، این شرکت سعی دارد موانع تجاری موجود در حوزه گاز طبیعی را چه در داخل و چه در خارج برطرف سازد. به عنوان مثال، این شرکت مراحل اداری پذیرش گاز طبیعی را جهت ارائه در بورس طی کرد و گاز طبیعی در بورس پذیرفته شد.»
او ادامه می‌دهد: «این در حالی است که در بخش خارجی نیز تلاش شده تا مشکلات جاری با همسایگان از جمله ترکمنستان به حداقل ممکن تقلیل یابد و موانع غیرتجاری رفع شود. همچنین تلاش شده است تا قراردادهای جاری با حداکثر ظرفیت ممکن اجرا و درخواستهای شرکای تجاری، با حداکثر حسن تفاهم بررسی شوند.»
معاون وزیر نفت همچنین اشاره می‌کند: «در بخش میانمدت، این شرکت در تلاش است که برخی از موانع تجاری از جمله بخش زیرساختی و سخت‌افزاری را با توسعه خطوط لوله موجود مرتفع کند و توان انتقال گاز طبیعی خود را افزایش دهد.»
چگنی می‌گوید: «در بخش بلندمدت نیز برنامه اصلی، تأمین گاز هرچه بیشتر برای صادرات بر مبنای توسعه منابع تولید یا کاهش مصرف گاز و بهینه‌سازی این کالای ارزشمند است که این شرکت تمام تلاش خود را معطوف به آن کرده است.»
بازار گاز ایران کجاست؟
ایران سال گذشته 17 میلیارد مترمکعب گاز به کشورهای همسایه صادر کرده است که بر اساس قراردادهای موجود این رقم به بیش از 30 میلیارد مترمکعب نیز قابل افزایش است. از این رو بازار موجود برای گاز ایران، دو همسایه غربی یعنی عراق و ترکیه هستند. به گزارش وزارت نفت، هر دو کشور تقاضای واردات گاز بیشتر از ایران را دارند. بویژه ترکیه که برای واردات گاز بیشتر از ایران درخواست داده و برای تمدید قرارداد موجود نیز اعلام آمادگی کرده است.
بازار بعدی، پاکستان است. اگرچه در روزهای اخیر اخباری مبنی بر مذاکرات روسیه و پاکستان برای واردات گاز روسیه توسط این کشور رسانه‌ای شد اما به دلایل سیاسی ایجاد خط لوله 1100 کیلومتری در مسیر روسیه به پاکستان، این طرح چندان قابلیت اجرا ندارد. ضمن آنکه پاکستان یک قرارداد فعال گازی با ایران دارد. به گفته مقامات وزارت نفت برای اجرای این قرارداد اقدامات و مذاکراتی طی یک سال اخیر انجام شده است. عمان بازار دیگری است که برای گاز ایران تقاضا دارد. عمان در چشم‌انداز آتی خود حداقل به 11 میلیارد مترمکعب در سال گاز نیاز دارد تا ظرفیت ال ان جی - مایع‌سازی گاز- فعال بماند و در این رابطه مذاکراتی با ایران داشته است.
علاوه بر این موارد افغانستان و تاجیکستان نیز بازارهای دیگری هستند که ایران می‌توان به آنها نفوذ کند. افغانستان 5 میلیارد مترمکعب در سال تقاضای گاز دارد. تاجیکستان نیز از مسیر افغانستان 5 الی 10 میلیارد مترمکعب در سال تقاضای گازی دارد. با توجه به وجود این ظرفیت در پیرامون کشور، ایران به دنبال توسعه میادین گازی، بهینه‌سازی مصرف داخل و در همین حال فعال کردن تجارت گاز با کشورهای دیگر از جمله روسیه برای توسعه حضور در بازار است. ایران می‌تواند با فعال کردن تجارت گاز در منطقه، صادرات گاز خود را بیش از دو برابر کند اما در مورد اروپا، فعلاً این بازار جایگاهی در معادلات گازی کشور -با در نظر گرفتن ابعاد اقتصادی و فنی- ندارد اما در آینده ممکن است که با ایجاد ظرفیت صادرات گاز مایع، گاز ایران وارد بازار اروپا نیز شود.
نگاه
مهمترین تحولات تجارت گاز کشور در یک سال اخیر
در این مدت مذاکرات گسترده‌ای با اولویت کشورهای همسایه جهت توسعه سهم ایران در تجارت جهانی گاز انجام شد.
قرارداد سوآپ گاز طبیعی از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان به امضا رسید. سوآپ گاز 138 درصد افزایش یافت.
ترکیه درخواست افزایش واردات گاز از ایران را داشت. حجم صادرات گاز به ترکیه 11 درصد بیشتر شد.
صادرات گاز به عراق در بهار امسال 43 درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشت. بخش عمده‌ای از مطالبات از عراق -در حدود 1.6 میلیارد دلار- وصول شد.
تهاتر گاز طبیعی کشور با برق ارمنستان تقویت شد.
رکورد فروش میعانات گازی در 3 سال اخیر شکسته شد و درآمد صادرات گاز نیز 64 درصد افزایش داشت. صادرات گاز نیز 25 درصد رشد کرد.
سایر اخبار این روزنامه
