روزنامه آرمان امروز

پاسخگویی؛ «حق اظهارنظر» یا «اعتراض» ؟

هوشمند سفیدی
امروزه، یکی از رویکردهای مهم در حوزه سیاسی، «حکمرانی خوب» است که می توان آن را روایتگر توسعه انسان محور تلقی کرد؛ اما یکی از تعاریف قابل قبول، آن را « مدیریت شفاف و پاسخگو» در یک کشور با هدف توسعه اقتصادی اجتماعی عادلانه و پایدار توصیف می کند، به بیان کوتاه تر، حکمرانی خوب، کیفیت رابطه بین شهروندان و حکومت را تعیین می کند.
یکی از مهمترین شاخص های حکمرانی خوب، «پاسخگویی» است که مهمترین نیاز محوری برای حکمرانی خوب محسوب می شود.
«پاسخگویی» ، مهمترین نیاز محوری برای حکمرانی خوب به شمار می رود، اینکه مولفه های مهم پاسخگویی کدام است و چگونه می توان حاکمیت را در مقابل مردم و نهادهای مردمی پاسخگو کرد؛ و چرا این موضوع، بزرگترین دغدغه دولت ها، مردم و به ویژه بخش خصوصی و سازمان های دولتی و غیردولتی بوده است و اینکه چگونه به عموم مردم، باید در قبال فعالیت و وظایفی که بر عهده دارند، پاسخگو بود و در نهایت، چگونه حکومت ها در مقابل مردم به ویژه ذی نفعان خود و دریافت کنندگان خدمات پاسخگو باشند، و تلازم و توازن را در ارکان حاکمیت به وجود آورند، جزء مهمترین الزامات و اقتضائات حکومتی در عصر کنونی به شمار می رود. (طباطبایی،  1393: 202) و اهداف اصلی آن را می توان شامل، جلوگیری از سوء استفاده یا استفاده نادرست از قدرت، حصول اطمینان از انجام خدمت در مقابل استفاده از منابع عمومی با توجه به رعایت قوانین و ارزشهای خدمات عمومی، و بهبود و بهسازی مداوم حاکمیت دانست.


دراینجا، نکته شایان توجه رابطه بین پاسخگویی و حق اظهارنظر است؛ یعنی به همان میزان که شهروند حق اظهارنظر و اعتراض به تصمیمات مقامات را دارند، مسئولان نیز به همان میزان باید پاسخگو باشند و عدم پاسخگویی می تواند در تبدیل اظهارنظر به اعتراض، نقش مهمی را ایفاء کند.
درخصوص شاخص « اظهارنظر» که مربوط به ملت است، برخی از صاحبنظران، به جای حق اظهارنظر، «حق اعتراض» و برخی نیز هر دو را با هم بکار برده اند و به نظر می‌رسد گزینه «هردو» ،  صحیح تر باشد، براین اساس،
«حق اعتراض» را باید مکمل و بُعد جدی تر شاخص مذکور تلقی کرد، پس می توان گفت نتیجه بی توجهی به اظهارنظرهای شهروندان اعم از اظهارنظر بالقوه یا بالفعل و یا عدم پاسخگویی یک دولت در طول زمان، ممکن است به اعتراض منجر شود.
لازم به توضیح است «اعتراض» را می توان «شیوه مسالمت آمیز و خشونت پرهیز نقد، و نافرمانی مدنی» نسبت به سیاست های یک دولت تعریف کرد. در جمهوری اسلامی ایران، براساس اصل 27 قانون اساسی، اعتراض در قالب تشکیل اجتماعات و راهپیمایی ها آزاد است، مگر آنکه محل مبانی اسلام باشد. نافرمانی مدنی، از جنس گفت و گوست و آشتی؛ نه قهر و نفرت؛ لذا فرصتی است برای بقاء و ارتقای کیفی حاکمیت؛ «هانری دیوید ثورو» در کتاب «نافرمانی مدنی» می گوید: «بهترین دولت، دولتی است که کمترین فرمان را صادر می کند» . (ثورو، 1378: 12)
ضمناً در بعضی از کشورها، محلی را برای بیان اعتراض در نظر گرفته اند؛ مثلاً در انگلیس در « هایدپارک» لندن، اما در ایران، این رویه که در قالب مصوبه هیئت دولت در سال 1398 منظور شده بود، از طریق دیوان عدالت اداری باطل شد و مکانی برای این منظور وجود ندارد؛ اما، در کل به نظر می رسد هر شهروندی حق دارد اعتراض خود را در هر مکانی و زمانی و به شیوه مسالمت آمیز مطرح کند.
«امکان اعتراض» یکی از الزامات پاسخگویی است. (محمودی، 1392 : 62 – 61) و براساس این شاخص، مردم باید بتوانند دولت را در برابر آنچه بر مردم تأثیر می گذارد، مورد سئوال و بازخواست قرار دهند، و اینک جامعه سیاسی ایران در مسیر تکامل و تعالی خود را با مسائل متعددی مواجه است، باید به پاسخگویی، حق اظهارنظر و اعتراض تأکید داشت و مسئولان نیز بپذیرند که اعتراض امروز، محصول عدم پاسخگویی دیروز است، اگر افکارعمومی را که همان صدای ملت است و بعضی ها، آن را «صدای خدا» می دانند، به رسمیت بشناسیم و از نیرومندی آن نیز با خبر باشیم؛ بی تردید باید به اظهارنظرهای شهروندان در طول زمان، احترام بگذاریم و توجه کنیم؛ چه بسا بسیاری از مسائل امروز که اگر در گذشته به آنها توجه جدی می شد، امروز نمودی نداشتند، باید بپذیریم هر بی توجهی به افکارعمومی و نادیده انگاشتن حق اظهارنظر شهروندان، آبستن مسائل و اعتراضات است، برای کاستن از اعتراضات باید پاسخگویی را تقویت کرد و به اظهارنظر شهروندان اهمیت داد.
جامعه شناس سیاسی
 
 
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) راه حل کنترل نوسانات ارزی (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
ضرورت تبیین حقایق دفاع مقدس پیشنهاد جدید ایران برای احیای برجام مهم ترین تهدید ، عادی انگاری ظلم است همه سربازان پوتین فراخوانده شدند بازدارندگی نظامی مهمترین دستاورد دفاع مقدس ضرورت استفاده از «فقه پویا» برای حل مسائل اجتماعی اینستاگرام فیلتر می ماند؟ سبد معیشت 30 میلیون تومان شد اهمیت رایزنی‌ها در اجلاس سازمان‌ملل پاسخگویی؛ «حق اظهارنظر» یا «اعتراض» ؟ در پاسداشت ۳۱ شهریور چرا روحانی و ناطق در مجمع تشخیص نیستند؟ توضیحات تاج درباره نامه فیفا بازتاب سخنرانی رئیسی در رسانه‌های جهان عرب رایزنی سفرای ایران و فرانسه در بغداد پیرامون تحولات عراق