«بازتعریف» رفتار آمریکا در قبال ایران

آرمان امروز، گروه ديپلماسي: باتوجه به اينکه بسياري از پيش‌بيني‌ها از شروع مجدد مذاکرات سريالي بين «ايران» و «آمريکا» بعد از اتمام انتخابات ميان دوره‌اي کنگره آمريکا خبر مي‌داد ولي آنچه تاکنون، که چند هفته از اين انتخابات مي‌گذرد، نه تنها بهبودي در روابط ايران و آمريکا مشاهده نمي‌شود بلکه پيام‌ها و تئوري‌هايي که از سوي دو طرف در رسانه‌ها مطرح مي‌شود نشان از تشديد و عميق‌تر شدن اختلافات دارد. البته بايد به اين موضوع هم اشاره کنيم که هم طرف‌ ايراني، که همواره مي‌خواهد نشان دهد بر مذاکره تاکيد دارند و هم طرف آمريکايي، ميلي به ادامه آنچه «احياي برجام» ناميده شده است، علاقه‌اي ندارند. برخي از کارشناسان روابط بين‌الملل معتقدند پيش‌بيني‌ها در مورد ادامه مذاکرات بعد از انتخابات کنگره آمريکا، تنها براي آن بود که طرف‌ها نمي‌خواستند «مرگ برجام» را به رسميت بشناسند و همچنان اميدوار بودند که شايد روزنه‌اي براي از سرگيري مذاکرات به وجود بيايد ولي حالا به نظر مي‌آيد نه تنها راهي براي مذاکره وجود ندارد بلکه هم ايران و هم آمريکا تلاش دارند به يکديگر نشان دهند که آرايش جنگي گرفته‌اند. لازم به ذکر است که مانور مشترک آمريکا و «اسرائيل» براي شبيه‌سازي حمله به تاسيسات هسته‌اي ايران در حال برگزاري است. هرچند مسئولان و تحليل‌گران حامي ايران اين رزمايش را در حد فعاليت‌هاي تبليغاتي مي‌دانند ولي در مقابل برخي از توانايي نظامي و دفاعي ايران و آمريکا صحبت مي‌کنند و با کنار رفتن ميز مذاکره معتقدند که روابط ايران و آمريکا و متحدانش به‌زودي در «ميدان» پيگيري خواهد شد. رفتار و واکنش‌هاي مقامات آمريکايي در مدتي که از انتخابات کنگره مي‌گذرد در مواجه با ايران تغييراتي کرده است که برخي مي‌گويند اين مي‌تواند آغاز جديدي بر روابط تيره و تار ايران و آمريکا باشد. مطهرنيا اما معتقد است آمريکا بعد از سال 2018 که «دونالد ترامپ» از اين توافقنامه خارج شد، رفتارشان با ايران تغيير کرد ولي حالا بعد از ناآرامي‌ها در ايران، نزديکي تهران به «پکن» و «مسکو» و البته ايده‌هاي دولت انقلابي، اختلافات دو طرف افزايش چشمگيري داشته است.
«مهدي مطهرنيا»، تحليلگر روابط ايران و آمريکا در پاسخ به اين سوال که چرا رفتار امريکا با ايران در ماه‌ها و هفته‌هاي اخير تغيير کرده است، به خبرنگار «آرمان امروز» مي‌گويد: «توجه داشته باشيد که رفتار امريکا بر مبناي اصول مندرج در هدف‌گذاري و منافع ملي شکل مي‌گيرد و همواره در همه حوزه‌ها دولت‌ها بر اساس منافع خودشان با کشورهاي ديگر رفتار مي‌کنند. با اين تعريف مشخص مي‌شود که در بازه زماني کنوني رفتار امريکا با ايران تغييري نکرده است و بايد بگوييم آنها روابطشان را با ايران باز تعريف کرده‌اند. از سال 2015 که توافقنامه برجام به امضا رسيد آمريکا تلاش کرد نقش جديدي براي ايران تعريف کند تا بتواند هم فعاليت‌هاي هسته‌اي اين کشور را کنترول کند و هم بتواند فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران را زير نظر داشته باشد. ولي هنگامي که رييس جمهور ترامپ از برجام در سال 2018 خارج شد، نشان داد که رفتار آمريکا در قبال ايران ديگر در قالب گفت‌وگو و امضاي توافق‌نامه فايده‌اي ندارد.» اين تحليل‌گر مسائل بين‌الملل در همين مورد و با اشاره به نقش «انگلستان» و ديگر کشورهاي اروپايي که همواره در مورد ايران با آمريکايي‌ها همراهي مي‌کنند، ادامه مي‌دهد: «هنگامي که انگلستان از اتحاديه اروپا خارج شد، اشتياق بيشتري براي نزديکي به آمريکا از خود نشان داد و در ادامه ساير کشورهاي اروپايي هم به آمريکا و انگلستان ملحق شدند تا اين حلقه را مستحکم‌تر کنند. توجه داشته باشيد که روابط ايران و انگلستان همواره در شرايط خوبي دنبال مي‌شد. حتي در زماني که برخي دست به تخريب سفارت انگلستان زدند رهبري از آنها انتقاد کرد و بعد از چند روز روابط دو کشور به حالت عادي بازگشت. فراموش نکنيد که انگلستان و آلمان همواره در ايجاد فضاي گفت‌وگوهاي سازنده در مورد ايران و غرب پيشگام بوده‌اند. حالا بايد به چند نکته ديگر هم در اين مورد اشاره کنيم، روسيه و انگلستان که دو قطب نزديک به ايران محسوب مي‌شوند حالا بر سر «جنگ اوکراين» اختلافات زيادي با هم دارند. باتوجه به اينکه ايران به روسيه در اين جنگ نزديک است به نظر انگلستان از روابط خود با ايران کمي عقب‌نشيني کرده است.  به اين موضوع هم بايد اشاره کنيم که مثلث «تهران»، «پکن» و «مسکو» يکي ديگر از عواملي است که باعث باز تعريفي در رفتار آمريکا در قبال ايران شده است. نوع رفتار دولت کنوني ايران و البته افزايش استحکاکي که بين ايران و همسايگان و قدرت‌هاي منطقه به وجود آمده در اين تغيير رفتار بي‌تاثير نيست. ولي آنچه مشخص و آشکار است ناآرامي‌هايي که بعد از مرگ «مهسا اميني» در ايران رخ داد از اصلي‌ترين مواردي است که بايد در اين باز تعريف کردن روابط آمريکا در برابر تهران، از آن نام برد.» او در پاسخ به اينکه آيا مثلث تهران، مسکو، پکن مي‌تواند در درگيري احتمالي ايران و غرب نقش تعيين کننده‌اي داشته باشد، اضافه مي‌کند: «در مورد اين سوال بايد بگويم که چين و روسيه تنها به منافع ملي خود مي‌انديشند و اگر ايران نتواند خواسته‌هاي آنها را برآورده کند قطعا حمايتي در کار نخواهد بود. تکيه به ستون شرق نمي‌تواند براي ايران بهتر از تکيه به غرب باشد. چين چندين بار از سوي غربي‌ها به ميدان جنگ کشيده شده است، مانند اختلافاتي که در زمينه تايوان به وجود آمد، ولي با اين حال چيني‌ها هيچ اشتياقي براي جنگيدن از خود نشان ندادند ولي در مورد روسيه بايد بگوييم که در زمان کنوني چهره واقعي «پوتين» و روسيه براي جهانيان مشخص شده است. حالا که جنگ روسيه و اوکراين وارد ماه هشتم شده مشاهده مي‌کنيم که مقامات کرملين از بمب هسته‌اي و افزايش شدت حملات به اوکراين و ديگر کشورها خبر مي‌دهند. با اين شرايط بعيد است که روسيه و چين بخواهند در مورد ايران وارد جنگ با غرب بشوند.»