«جوانی جمعیت» فقط از بخش خودرو  ۲۵ هزار میلیارد تومان کمک گرفته است

«دو دهه و کمتر از آن» این بهترین پیش بینی است که متخصصان حوزه جمعیت زمان پیشگیری از بسته شدن پنجره جمعیتی ایران اعلام می‌کنند؛ در شرایطی که نرخ رشد جمعیت ایران بیش از دو دهه است به زیر دو درصد رسیده و عملاً در حال حرکت سریع جمعیت کشور به سمت پیری هستیم، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت آبان ماه سال گذشته توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و در همان ماه نیز برای اجرا توسط رئیس‌جمهور ابلاغ شد. این قانون که ۷۳ ماده دارد، وظایف متنوعی را برای دستگاه مختلف اجرایی و غیر‌اجرایی پیش بینی کرده که به نوعی همه آن‌ها ذیل ستاد ملی جمعیت به ریاست رئیس‌جمهور فعالیت می‌کنند و این ستاد نیز به جز هفته گذشته هر سه ماه یکبار براساس قانون جلسات خود را به شکل منظم برگزار کرده‌است. به منظور بررسی میزان اجرای قانون در یک سال گذشته و همینطور بررسی دلایل برگزار نشدن جلسه هفته گذشته ستاد به سراغ رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده رفتیم و در گفتگو با امیرحسین بانکی پور فرد موضوعات حول اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را بررسی کرده ایم که در ادامه ارائه می‌شود.    اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در چه مرحله‌ای است، چند درصد و کدام مواد آن اجرا شده‌است؟ تا به حال بیش از ۳۵ درصد قانون اجرایی شده، حدود ۳۵ درصد نیز نیمه کاره در حال اجرا است و حدود ۳۰ درصد نیز هنوز اجرا نشده‌است.  یکی از موادی که اجرایی شده موضوع تحویل خودرو به مادرانی است که فرزند دوم آن‌ها بعد از اجرای قانون به دنیا آمدند که تا به حال این مادران بیش از ۱۳۰ هزار خودرو دریافت کرده‌اند، البته تعداد خیلی بیشتری نیز ثبت نام کرده بودند که بقیه یا منصرف شدند یا به دلایل دیگری هنوز خودرو را دریافت نکرده‌اند، فاصله قیمتی کارخانه هر کدام از این خودرو‌ها با بازار، بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان است و در نتیجه همین یک ماده چیزی حدود ۲۵ تا ۲۶ هزار میلیارد تومان به خانواده‌ها از این طریق کمک شده‌است.  نکته دوم بحث تسهیلات ازدواج و فرزندآوری بوده‌است که بیش از ۶۰۰ هزار نفر امسال این تسهیلات را دریافت کرده‌اند و بیش از ۹۰۰ هزار نفر نیز پارسال دریافت کرده‌اند، البته تعداد زیادی هم در نوبت این تسهیلات هستند و مبلغ آن نسبت به دو سال پیش چهار الی پنج برابر شده‌است، اکنون هر چند بانک‌ها تسهیلات خوبی را می‌دهند، ولی هنوز عده‌ای در انتظار هستند و حدود ۵۰۰ الی ۶۰۰ هزار نفر در صف انتظار داریم، بیش از ۵۰۰ هزار تسهیلات فرزندآوری پرداخت شده که بیش از ۸۰۰ هزار نفر نیز در انتظار این تسهیلات هستند.  به غیر از این‌ها موادی که اجرایی شده، ماده استخدامی قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نیز اجرا شده‌است؛ در قانون برای استخدام گفته شده‌بود به ازای هر ازدواج و هر فرزند یکسال به سن استخدام اضافه شود و ۲ درصد امتیاز ازدواج افزایش پیدا کند که این‌ها اجرایی شده و در کل استخدام‌هایی که در چند ماه گذشته انجام شده، این موارد نیز اجرا شده‌است.  در مورد ناباروری، بیمه ۹۰ درصد تعرفه دولتی و عمومی غیردولتی و ۷۰ درصد تعرفه بخش خصوص را از شروع سال ۱۴۰۰ پرداخت کرده‌است و آن بخش قانون که مربوط به زوج‌های نابارور بوده عملیاتی شده‌است.    فقط آزمایش‌های ژنتیکی مدنظر است یا هزینه‌های بعدی آن را نیز شامل می‌شود؟ کل هزینه‌هایی را که برای درمان ناباروری انجام می‌دهند، بیمه پرداخت می‌کند، البته این به غیر از چند قلم دارویی است که جزو بیمه محسوب نمی‌شود.    در مجموع چند درصد هزینه‌های ناباروری توسط بیمه پرداخت می‌شود؟ عملاً در بخش دولتی بیش از ۷۰ درصد هزینه‌ها را کاملاً بیمه پرداخت می‌کند و در بخش خصوصی نیز بیش از ۵۰ درصد هزینه‌ها پرداخت می‌شود.  این موادی است که اجرایی و عملیاتی شده‌است، موادی نیز در کنار آن در حال اجراست، مثلاً یکی از موادی که اجرایی شده حق اولاد است که در حقوق دو برابر شده و حق تأهل هم ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده و قرار است هر سال این اتفاق تکرار شود، الحمدلله از مهر ماه این کار شروع شده‌است.    در خصوص اعطای زمین رایگان به خانواده‌های دارای سه فرزند و بیشتر چه کاری انجام شده‌است؟ در مورد زمین، آیین نامه آن ابلاغ شده و دولت این آیین نامه را تکمیل کرده‌است، فقط یک قرارداد مانده که فرم این قرارداد هنوز به شهرستان‌ها ابلاغ نشده و به همین دلیل زمین هنوز تحویل نشده‌است، هر چند که ثبت‌نام انجام شده و این جزو موادی است که هنوز اجرایی نشده‌است.    با مجموع کار‌هایی که انجام شده‌است، متوسط میزان باروری در کشور تغییر نیز داشته‌است؟ بله. در خصوص ازدواج بحمدالله بعد از ۱۵ سال که یک سیر نزولی داشتیم، رشد کرد و نرخ باروری نیز بعد از شش سال که سیر نزولی داشت، امسال افزایش پیدا کرده و اجرای این قانون آثار خود را هم در نرخ باروری و هم در ازدواج گذاشته‌است.    جلسه ستاد ملی جمعیت به ریاست رئیس‌جمهور چه زمانی برگزار خواهد شد؟ این جلسه باید هر سه ماه یکبار برگزار شود که طبق زمان سه ماهه باید هفته گذشته برگزار می‌شد، ولی به دلیل مشکلی که در بخش ریاست جمهوری پیش آمد، به هفته پیش رو محول شد. هفته گذشته به دلیل همین مسائل جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز لغو شد. در جلسه پیش رو قرار است ردیف‌های بودجه‌ای دستگاه‌ها تخصیص پیدا کند.    فرمودید که ۳۵ درصد قانون انجام شده و حدود ۳۵ درصد نیز در حال انجام است، فکر می‌کنید با کار‌هایی که انجام شده و این روند موجود، طی چند سال به اهدافی که توسط قانون الزام شده دست پیدا کنیم؟ قانون پیش بینی کرده که نرخ باروری به بالای ۱/۲ یعنی بالای سطح جانشینی برسد و ان شاءالله تا پایان زمان اجرای قانون که هفت ساله است، این اتفاق خواهد افتاد، منتها در برنامه پنج ساله هفتم نرخ ۵/۲ را در سیاست‌ها مقام معظم رهبری در نظر گرفتند که آخر برنامه باید به این عدد برسیم و لازمه رسیدن به آن، این است که ما برخی از مواد را در قانون برنامه هفتم علاوه برچیزی بیاوریم که در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت هست، یکسری از پیشنهادات را هم آماده کرده ایم که امیدواریم در سازمان برنامه پذیرفته شود و اگر این موارد در قانون برنامه بیاید ان شاءالله به نرخ ۵/۲ نیز خواهیم رسید.    اشاره کردید که برخی از کار‌ها در حال انجام است، ولی به تجربه دیده شده که کار‌هایی شروع می‌شود، ولی بعد از مدتی متوقف شده یا خیلی کند می‌شود و در این خصوص می‌توان وام ازدواج را مثال زد، برای اینکه این روند کند نشود، چه تدبیری اندیشیده شده‌است.  دستگاه‌های دولتی یک اینرسی نسبت به تغییر روند‌ها دارند، بالاخره این پارادایم که دارد تغییر می‌کند باید برخی از رویه‌های قبلی را کاملاً عوض کند و به همین دلیل همراه کردن کل دستگاه‌ها زمان بر است، اما آن چیزی که مسلم است، مسئولان رده بالای کشور همه به این جدیت رسیده‌اند و نسبت به قوانین دیگر و حتی قانون مشابه دیگر، عملکرد در این یکسال خوب بوده‌است، البته نسبت به چیزی که انتظار است و با توجه به اینکه مسئله بحرانی است، حتماً باید اقدامات جدی تری نیز انجام شود.    نکته اصلی که فکر می‌کنید هنوز به آن پرداخته نشده‌است، چیست؟ یکی از نکات این است که باید دبیرخانه ستاد ملی جمعیت به سرعت مجهز شود، چون هنوز چارت دبیرخانه ابلاغ و هنوز کادر آن تکمیل نشده‌است و این در شرایطی است که اصل اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در ستاد ملی جمعیت باید انجام شود، ولی طی یکسال اخیر این پیگیری‌ها معمولاً خارج از ستاد بوده تا در خود ستاد، هر چند در خود ستاد هم بوده ولی در بیرون از ستاد بیشتر بوده‌است.  به نظر من الان دو مسئله مهمی که وجود دارد یکی دبیرخانه ستاد است که دولت باید محکم‌تر در خصوص آن اقدام کند و دیگری موضوع بودجه قانون است که باید در بودجه سال آیند برای سال ۱۴۰۲ حتماً افزایش پیدا کند، همینطور در برنامه هفتم توسعه باید نکاتی اضافه‌تر از قانون مصوب شود و این مسائل بسیار حیاتی است.    در مورد مرخصی زایمان که براساس ماده ۱۷ قانون قرار بود مدت آن با پرداخت تمام حقوق به ۹ ماه افزایش یابد، وضعیت چگونه است؟ موضوع مرخصی ۹ ماهه در حال انجام است، البته در این نوع مرخصی دو سوم حقوق را می‌دهند، قبلاً شش ماهه بود و دو سوم حقوق را می‌دادند و ما اکنون دنبال این هستیم که علاوه بر افزایش تا ۹ ماه کل حقوق نیز پرداخت شود، ولی اصل مرخصی ۹ ماهه در حال انجام است و مشکلی ندارد.    در مورد بیمه مادران خانه‌دار دارای سه فرزند و بیشتر در روستا‌ها و شهر‌های با جمعیت زیر ۲۰ هزار نفر کار به کجا رسید؟ این موضوع هنوز اجرایی نشده‌است و پیگیر آن هستیم. یک قرارگاهی در وزارت رفاه ایجاد کرده‌ایم و از هفته گذشته که وزیر جدید آمدند، کار خود را با قوت جلو می‌برد، اکنون انتظار ما این است که سازمان برنامه بعد از مصوبه جلسه ستاد ملی، مبالغ قانونی را تخصیص کامل بدهد، ولی زمزمه‌هایی از سازمان برنامه شنیده‌می شود که برخی از مبالغی قانونی را جای دیگر استفاده کرده‌اند که این کار خلاف قانون است هر چند هنوز فقط ما این زمزمه‌ها را شنیده ایم و منتظر هستیم که جلسه ستاد تشکیل شود تا مبالغ تخصیص داده‌شود و ببینیم صددرصد تخصیص داده می‌شود یا نه؛ در هر صورت از داخل سازمان این زمزمه‌ها شنیده می‌شود و همچنین شنیده می‌شود جدیتی که باید باشد، وجود ندارد که این‌ها برای قانون خطرناک است؛ باید بودجه قانون به شکل کامل دیده و تأمین و تخصیص داده شود تا ان شاءالله مشکلی در اجرا وجود نداشته باشد.    این مواردی که فرمودید بیشتر در هماهنگی بین مجلس و دولت بوده‌است، در اجرای قانون از ظرفیت قوه قضائیه چه مقدار استفاده شده‌است؟ قوه قضائیه نیز در این خصوص تا حدودی خوب بوده‌است، بازرسی کل کشور رسیدگی خود را شروع کرده‌است، در مورد قوه نیز خود آقای اژه‌ای چندین مورد ورود پیدا کردند و ورود خود رئیس قوه در این خصوص خیلی قوی بوده‌است، منتها در بخش پزشکی قانونی هنوز آن اتفاقی که باید رخ دهد، رخ نداده و هنوز رویه‌ها اصلاح نشده‌است.    در موضوع سقط جنین مدنظر شماست؟ بله، متأسفانه هنوز آن کاری که باید انجام می‌شد، انجام نشده‌است، البته از نظر تئوری تغییرات انجام شده‌است، ولی هنوز رویه‌ها مانند قبل است و هنوز آن اتفاقات جدی که باید در رویه‌ها انجام شود، انجام نشده‌است.    در بخش رسانه‌ای چه انتظاری در این خصوص وجود دارد؟ ما انتظار بالاتر و زیادتری از صداوسیما داریم، چون فرهنگ‌سازی و اطلاع رسانی درباره قانون خیلی ضعیف است که این هم بیشتر به صداوسیما باز می‌گردد؛ با وجود اینکه بار‌ها در این خصوص با صداوسیما جلسه داشتیم، انتظار داشتیم قرارگاهی ایجاد شود که متأسفانه انجام نشده‌است، البته در صداوسیما هم کار زیاد می‌شود، ولی متأسفانه آن گونه که باید نظام‌مند و حساب شده باشد، هنوز اتفاق نیفتاده‌است و همین بخش فرهنگ‌سازی قانون متأسفانه با تسهیلات جلو نرفته‌است.    البته به نظر می‌رسد فضاسازی علیه قانون هم در فضای مجازی و رسانه‌های معاند هم کم نباشد.  فضاسازی همیشه بوده و اتفاقاً نکته مثبت قانون است، وقتی یک کار جدی می‌خواهد انجام شود، نوعاً این نوع اتفاقات هم اتفاق می‌افتد. در مورد کار‌هایی که اثر‌بخش نیست، خب فضاسازی به گوش نمی‌رسد، ولی این قانون از جمله چیز‌هایی بوده که در درگیری گفتمانی غرب با نظام مطرح است؛ بحث جمعیت استراتژی غرب برای ضربه به نظام بوده‌است. پیش بینی اینکه فضاسازی علیه جمعیت شود نیز برای ما زیاد بود و این مسئله طبیعی است، البته برخی از داخلی‌های نادان هم با این فضاسازی‌ها همراهی می‌کنند که ما پای جهالت آن‌ها می‌گذاریم تا به فکر نفوذ باشیم، ولی به هر حال جمعیت در بحرانی خطرناک است که کل کشور ما را تهدید می‌کند و باید خیلی جدی‌تر همه پای کار آن بیایند.