اصطکاک در رابطه ایران و آمریکا

مهدی مطهرنیا
بافت موقعیتی ناشی از تحولات داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی در یک همپوشانی مثبت قرار گرفته است؛ از سال ۱۹۹۰ میلادی، جهان وارد دوران گذار شد. فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و ریزش نظم نوین جهانی جامعه جهانی را وارد دوران گذار کرد. دوران گذار بحران‌زا و بحران زیست؛ از سال ۱۹۹۰ تاکنون یعنی ۲۰۲۲، ما شاهد این دوران پیچیده تاریخی هستیم که دیگر تحمل این دوران گذار را ندارد. سه دهه می‌گذرد و باید اکنون نظم نوین جهانی شکل بگیرد. لایه های گوناگون قدرت در هندسه برونی در نظام بین الملل نیازمند بازآفرینی است.
در لایه‌های زیرین قدرت نیز انقلابی در حال وقوع است به گونه‌ای که می‌بینیم اردوغان با ایلان ماسک ملاقات می‌کند و مکرون نیز در سفر به ایالات متحده با وی گفت و گو دارد. این همان چیزی است که سال‌ها پیش بر آن تاکید داشتم. از این رو جهان از منظر بین‌المللی نیازمند یک نظم نوین است و تلاقی لایه‌های انقلاب زیرین قدرت و هندسه زبرین آن می‌تواند حادثه ساز شود.
در این راستا رویکرد آمریکا به سمت فشارهای بیشتر بر ایران و نظام حاکم بر این کشور معطوف می‌شود. به این ترتیب است که رابرت مالی که او را یکی از نزدیک‌ترین عناصر حل دیپلماتیک مسائل با ایران می‌خواندند، امروز چنین اظهاراتی را مطرح می‌کند و وزیر امور خارجه ایران نیز به آن واکنش نشان می‌دهد. همه این‌ها نشان دهنده ورود ایران و آمریکا به فاز دیگری از عمق اصطکاک سیاسی است که باید تکلیف موضوع دو کشور را در آینده نزدیک مشخص کند. آمریکایی‌ها در پی پیاده کردن سناریوی کیش و مات هستند؛ به این معنا که ایران را در موقعیتی قرار دهند که نظام جمهوری اسلامی با گفتمان خود، عقب‌نشینی جدی از مواضع خود داشته باشد یا بپذیرد که در مقابل آمریکا بایستد.