اشتغال صنعتی رکورد 17 سال اخیر را شکست

گروه اقتصادی/ اشتغال صنعتی در تابستان سال‌جاری برای نخستین بار از مرز 8 میلیون نفر عبور کرد و رکورد 17 سال اخیر را شکست. رکوردشکنی اشتغال صنعتی در حالی صورت گرفت که در 5 سال اخیر ایران تحت سخت‌ترین تحریم‌های اقتصادی قرار گرفته است؛ مسأله‌ای که نشان می‌دهد که بخش صنعت توانسته همزمان با رشد صنعتی، اشتغالزایی نیز ایجاد کند.
داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که شاغلان صنعتی در تابستان سال 1390، حدود 6 میلیون و 800 هزار نفر بوده که این تعداد در تابستان سال 1401 به بیش از 8 میلیون نفر رسیده است. به‌عبارتی این امر نشان می‌دهد که در این مدت بیش از یک میلیون و 200 هزار نفر به شاغلان بخش صنعت افزوده شده است.
نکته قابل تأمل در این گزارش آن است که از زمان آغاز تحریم‌های اقتصادی، شاغلان بخش صنعتی همواره با افزایش مواجه بوده‌اند، به‌طوری‌که عبور از مرز 8 میلیون شغل صنعتی در تابستان سال 1401 یک نوع رکورد محسوب می‌شود؛ آن هم در کشوری که یک دهه با تحریم مواجه است.
روایتی از آمار تابستان


براساس داده‌های مرکز آمار ایران، اشتغالزایی صنعتی در تابستان امسال با 122 هزار نفر به 8 میلیون و 29 هزار و 313 نفر رسید که پس از بخش خدمات که همواره در رشد تولید ناخالص داخلی سهم عمده‌ای را ایفا کرده، بیشترین میزان اشتغال را به خود اختصاص داده است. سهم بخش صنعت در تابستان سال 1401، 33.8 درصد بوده که نسبت به تابستان گذشته بدون تغییر بوده است.
تعداد شاغلان مرد بخش صنعت در تابستان سال 1401 نسبت به مدت مشابه در سال گذشته با رشد بیش از 24 هزار نفری به 7 میلیون و 96 هزار و 515 نفر رسیده است. اما نکته مهم و برجسته در این داده آماری، رشد بالای اشتغال صنعتی زنان است. در این مدت تعداد شاغلان صنعتی زن به 932 هزار و 798 نفر افزایش یافته‌ است. به عبارتی در تابستان امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 97 هزار و 72 زن به جمع شاغلان صنعتی افزوده شده است.
شاغلان بخش صنعت مناطق شهری نیز در تابستان سال 1401 با افزایش مواجه شده‌اند؛ به این ترتیب که تعداد آنها با افزایش 143 هزار و 539 نفری به 6 میلیون و 323 هزار و 843 نفر رسیده است. سهم اشتغالزایی صنعتی در تابستان سال‌جاری نسبت به مدت مشابه در مناطق روستایی با 0.2 درصد رشد به 29.3 درصد رسید. البته جریان نیروی کار در تابستان سال‌جاری یا به عبارتی جابه‌جایی نیروی کار باعث شده که تعداد اشتغال صنعتی در روستاها کمی با کاهش مواجه شود، اما آنها بیکار نشده‌اند، بلکه به سمت بخش خدمات سوق داده شده‌اند.
افزایش سهم اشتغال صنعت طی 6سال گذشته
همان‌طور که گفته شد بر پایه گزارش مرکز آمار، سهم صنعت در تابستان امسال 33.8 درصد بوده که این مقدار سهم تنها در همین تابستان، بیش از سال‌های 95 تا 99 بوده است. سهم صنعت از مجموع اشتغال در سال 95، تنها 31.9 درصد بوده که این مقدار در سال‌های 96، 97 و 98؛ 32 درصد اعلام شده است. این سهم در سال 99 با افزایش مواجه شده  و به 33.3 درصد رسیده که این روند در سال 1400، به بالاترین میزان خود رسید؛ سالی که 7 ماه از آن متعلق به دولت سیزدهم بوده است. در این سال سهم صنعت 34.7 درصد اعلام شد. آنچه مشخص است بخش صنعت در حوزه اشتغال با نوسان کمتری نسبت به سایر بخش‌ها مواجه بوده و در 6 سال گذشته اختلاف بین بیشترین و کمترین سهم بخش صنعت از بازار کار ایران به 3 درصد رسیده و بیش از یک سوم اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است.
دلایل افزایش اشتغال صنعت
اینکه چرا اشتغال با افزایش مواجه شده، دو مسأله را یادآوری می‌کند؛ اینکه در یک سال اخیر منتهی به تابستان سال 1401، دولت در حوزه اشتغال صنعتی و احیای واحدهای راکد صنعتی موفق عمل کرده است، نشان به آن نشان که تنها در شش ماهه اول امسال بیش از 4 درصد اشتغال صنعتی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی با افزایش مواجه شده بودند. از طرفی توجه به دانش‌آموختگان حوزه صنعت و سوق دادن آنها به مهارت‌آموزی در جوار کارگاه‌های صنعتی نیز از دیگر عوامل رشد اشتغالزایی صنعت بوده است.
تولید صنعتی نیز در یک سال اخیر با رشد مواجه شده است. محض نمونه رشد تولید در صنایع ماشین‌آلات و تجهیزاتی که منجر به رشد کالاهای سرمایه‌ای شده است. بر پایه داده‌های آماری پژوهشکده پولی و بانکی کشور، ارزیابی روند تولید کالاهای مصرفی، واسطه‌ای و سرمایه‌ای از اردیبهشت تا پایان آبان‌ماه حکایت از افزایش تولید در کالاهای سرمایه‌ای یا همان دستگاه‌ها و ماشین‌آلاتی دارد که برای ساخت کالاهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این شرایط می‌توان گفت، رشد تولید این دسته از کالاها می‌تواند باعث رونق تولید در بنگاه‌های صنعتی شود، همین امر به رشد اشتغالزایی صنعتی نیز منجر شده است. همچنین ارزیابی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، از شاخص امنیت سرمایه‌گذاری، نشان می‌دهد که در زمستان سال 1400 این شاخص در مناسب‌ترین وضعیت خود نسبت به 17 فصل گذشته (از زمستان سال 96 تا زمستان سال 1400) برخوردار بوده و رکورد تازه‌ای بر جای گذاشته است.
ارزیابی‌ها نشان‌دهنده آن است که طی دوره زمانی مورد بررسی، نامناسب‌ترین وضعیت فصل در تابستان 1399 و پاییز 1397 ثبت شده و مناسب‌ترین و بهترین وضعیت مربوط به زمستان 1398 و زمستان 1400 بوده است. در این شاخص، کمیت 10 به معنای ناامنی مطلق سرمایه‌گذاری است.