کامران ند ری
اقتصاد د ان

بود جه سال آیند ه با بود جه سال گذشته و سنوات گذشته تفاوت قابل توجهی ند ارد  و تغییر محسوس و ملموسی د ر بود جه سال آیند ه نسبت به سال‌های گذشته مشاهد  نمی‌کنیم و اساسا مشخص نیست این بود جه چه نگاهی به مشکلات و مسائل کلان اقتصاد ی کشور د ارد . به نظر می‌رسد  که د ر بر همان پاشنه می‌چرخد  و هر گلی که بود جه سال‌های گذشته بر سر اقتصاد  زد ه، بود جه 1402 همان گل را بر سر اقتصاد  خواهد  زد . باید  توجه د اشت که رشد  37 د رصد ی نقد ینگی‌ د لایلی د ارد . د ر واقع رشد  نقد ینگی همان د م خروسی است که قسم حضرت عباس د ولت برای نبود  کسری بود جه را زیر سوال می‌برد . با این بود جه هیچ انتظاری وجود  ند ارد  که وضعیت اقتصاد  د ر سال آیند ه متفاوت از وضعیت اقتصاد ی امسال باشد ، تنها روزنه امید ی که برای اقتصاد  ایران می‌توان د ر نظرگرفت موضوع مذاکرات و برجام و گشایش‌ د ر د رآمد های نفتی است که همین امروز نشانه‌های خوبی از سرگیری آن وجود  ند ارد . د ر حال حاضر این نگاه حاکم است از آنجایی که مالیات د رآمد  د ولت است می‌تواند  با نرخ تورم حرکت کند  اما از آنجایی که حقوق و د ستمزد  د رآمد  کارکنان است، ضرورتی ند ارد  که افزایش پید ا کند باید  روشن شود  د ولت برای طبقه کارمند  که ترمیم حقوق و د ستمزد  آن امسال و سال آیند ه بسیار کمتر از نرخ تورم بود ه و به هیچ وجه تورمی را که تجربه کرد ه‌اند  را ترمیم نمی‌کند ، چه فکری کرد ه‌است؟ باید  توجه د اشت که افزایش نرخ تورم د ر سال آیند ه اد امه د ارد ، د ولت نه تنها نتوانست تورم سال 1400 را کاهش د هد  بلکه نتوانست تورم سال 1401 را جبران کند  و افزایش نرخ تورم د ر سال 1402 هم اد امه‌د ار خواهد  بود . د ر این شرایطی که هزینه‌های مرد م، کارکنان د ولت، کارگران و بازنشستگان افزایش می‌یابد  فشارهای مالیاتی هم به آن اضافه خواهد  شد . با توجه انحصاری که د ولت برای تولید کنند گان د ر اقتصاد  ایجاد  کرد ه، این قد رت را د ارند  که افزایش مالیات را به مصرف‌کنند ه منتقل می‌کنند . با توجه به تمام این موضوعات می‌توان گفت که وضعیت اقتصاد  کشور بغرنج است و د ر این شرایط روال سابق به صورت کلیشه‌‌ای د ر مورد  بود جه اد امه د ارد . مساله مهم این است که بود جه 1402 اساسا مساله محور نیست و مشخص نیست که این بود جه چه برنامه‌ای حل مشکلات کلید ی د ارد ؟ به نظر می‌رسد  که تمرکز د ولت د ر بود جه 1402 تنها د رباره این بود ه که د رآمد های مالیاتی را افزایش د هد . موضوع این است که مرد م فقیر شد ه‌اند  و د رآمد های مرد م به صورت واقعی به شد ت کاهش یافته د ر این شرایط مرد م نمی‌توانند  مانند  سال‌های گذشته توان خرید  د اشته باشند  از این جهت که مرد م توان خرید  ند ارند ، طبیعتا بنگاه‌های تولید ی هم امکان اینکه بتواند  قیمت‌ها را به سرعت امسال بالا ببرند ، نخواهند  د اشت. هر چه مرد م را فقیرتر کنند ، سرعت رشد  قیمت‌ها را کمتر می‌کنند  این د ر حالی است که مرد م د ر تامین مواد  خوراکی و قوت غالب روزانه خود  ماند ه‌اند . طبیعتا د ر این شرایط مرد م توانایی خرید  ند ارند  د ر نتیجه تولید کنند گان نمی‌توانند  قیمت‌ها را به طور ناگهانی و با د رصد  بالا افزایش د هند . اما یاد مان باشد  که فرض بر اینکه نرخ تورم بالای 45 د رصد  امسال د ر سال آیند ه به 30 د رصد  هم برسد  همین میزان افزایش قیمت‌ها برای جامعه‌ای که به شد ت فقیر شد ند  و طبقه متوسط آن از بین رفته، بسیار آسیب رسان است. د ر این شرایط احتمال افزایش نرخ بیکاری وجود  د ارد  و تا حد ود ی امکان تعد یل‌ها وجود  د ارد  اما موضوع این است که عمد ه تولید کنند گان د ر ایران د ستگاه‌های د ولتی یا شبیه د ولتی هستند  و با توجه به قد رت انحصاری که د ارند  و توان افزایش قیمت‌ها؛ نیازی به تعد یل نیرو ند ارند . از این رو این، تعد یل نیرو و افزایش نرخ بیکاری که د ر کشورهای پیشرفته د ر این شرایط اقتصاد ی اتفاق می‌افتد ، د ر ایران رخ نخواهد  د اد  و د لیل آن توان انحصاری است که د ولت به تولید کنند گان می‌د هد . از این رو تولید کنند ه به راحتی می‌تواند  قیمت‌ها را بسیار بالاتر از هزینه تمام شد ه افزایش د هد . مساله اصلی ای که د ر سال آیند ه اد امه پید ا می‌کند  این است که طبقه متوسط د ر حال فروپاشی است، چراکه افراد  هر چند  شاغل هستند  اما با د رآمد  با آن شغل نمی‌توانند  از عهد ه هزینه‌های زند گی د ر حد  یک زند گی معمولی و متناسب با کرامت انسانی برآیند .