نقش «جریان منتقد» در انتخابات 1402

آرمان امروز، گروه سياسي: انتخابات مجلس شوراي اسلامي از اين نظر با باقي انتخابات متفاوت است که چون به صورت قومي و در مراکز کوچک برگزار مي‌شود همواره با هيجانات رايج همراه بوده است. باتوجه به اينکه حدود يک سال تا انتخابات مجلس در سال 1402 زمان باقي است ولي زمزمه‌هايي از حضور برخي جناح‌هاي سياسي به گوش مي‌رسد که رفته رفته در حال تکميل تيم‌هاي خود هستند. اگر بخواهيم جريان‌هاي اصلي انتخابات مجلس را تا اين لحظه برشماريم مي‌توانيم به «جريان تندرو» که متشکل از برخي چهره‌هاي نزديک به دولت سيزدهم و البته جبهه پايداري هستند، «جريان نواصولگرا» که در اطراف «محمدباقر قاليباف»، رييس مجلس تجمع کرده‌اند، «جريان اعتدال‌گرايان اصولگرا» که در ليست احتمالي «علي لاريجاني» قرار خواهند گرفت، جريان «اعتدال و توسعه» که شاکله‌اي از دولت «سحن روحاني» خواهند بود و البته «جريان اصلاح‌طلب» که اگر همانند دوره‌هاي گذشته با ردصلاحيت روبه‌رو نشوند در اين انتخابات شرکت خواهند کرد. اما در اين بين بايد به ظلع ديگري هم در انتخابات اشاره کنيم که باتوجه به اينکه با رويکردها  زوايه تندي ندارند ولي در انتخابات شرکت مي‌کنند اما آراي مخدوش شده يا غير قابل شمارش به صندوق مي‌اندازند. اين طيف باتوجه به اينکه به‌عنوان يک کنشکر سياسي خوانده مي‌شوند ولي نوع رفتار سياسي آنها نشان مي‌دهد که به‌نوعي «منتقد » محسوب مي‌شوند که بايد صداي آنها را شنيد. هرچند انتخابات مجلس که به‌نوعي بومي و محلي برگزار مي‌شود چالش آراي باطله در انتخابات رياست‌جمهوري را به همراه ندارد ولي اين طيف سياسي منتقد همواره در انتخابات حضور دارند و بخش قابل توجهي از درصد شرکت کنندگان را به خود اختصاص مي‌دهند. در اين رابطه با يکي از چهره‌هاي اصولگراي مجلس دهم گفت‌وگويي انجام داده‌ايم. بخشايش معتقد است که اگر «وضعيت اقتصادي»، «آزادي‌هاي اجتماعي» و البته «حضور اصلاح‌طلبان» در انتخابات از سوي حاکميت اعمال شود مي‌توانيم شاهد کاهش آراي مخدوش شده باشيم.
«احمد بخشايش»، تحليلگر مسايل سياسي در پاسخ به اين سوال که نظام جمهوري اسلامي چه برنامه‌اي بايد براي جلب نظر جريان منتقد که در هيچ دسته سياسي حضور ندارند داشته باشد، به‌خبرنگار «آرمان امروز» مي‌گويد: «باتوجه به اعتراضاتي که در ماه‌هاي اخير در ايران مشاهده کرديم مشارکت در انتخابات آينده غيرقابل پيش‌بيني خواهد بود ولي توجه داشته باشيد که راي‌گيري در همه کشورها مشارکت در انتخابات به کمتر از 50 درصد مي‌رسد ولي چون همواره حضور شهروندان با درصد بالا براي ايران مهم است، مشارکت پايين مي‌تواند چالش برانگيز باشد. در مورد سوال شما بايد بگويم که اين طيف منتقد هنگامي که نماينده مورد نظرشان در انتخابات حضور ندارد براي نشان دادن نوعي نارضايتي راي ناخوانا به صندوق مي‌اندازند و يا اينکه از اسامي که در انتخابات حضور ندارند استفاده مي‌کنند که به هر حال راي مخدوش محسوب مي‌شود. ولي در اين مورد دلايل ديگر هم وجود دارد که مي‌تواند حضور اين طيف سياسي را که البته مهم هم محسوب مي‌شوند تحت تاثير قرار مي‌دهد.»
او در همين مورد و با اشاره به وضعيت اقتصادي ايران ادامه مي‌دهد: «برکسي پوشيده نيست که مشکلات اقتصادي باعث خواهد شد که مشارکت در انتخابات کاهش چشگيري داشته باشد.
اين موضوع را بايد مدنظر قرار بدهيد که احتمالا بخشي از اين ظلع منتقد که مد نظر شما است در انتخابات حضور نخواهند يافت چون حالا در بين اقشار معترض حضور دارند. ولي همه تحليل‌ها به هفته‌هاي نهايي بر مي‌گردد. اگر در جيب مردم پول باشد و بتوانند احساس کنند که وضعيت اقتصادي بهبود پيدا کرده است قطعا برنامه‌‎ ديگري را شاهد خواهيم بود. موضوع ديگري که بايد به آن اشاره کنيم به آزادي‌هاي اجتماعي باز مي‌گردد که به‌نظر تا سال آينده که موعد انتخابات خواهد رسيد حاکميت تصميم به افزايش اين آزادي‌ها خواهد گرفت. اين موضوع هم مي‌تواند اقشار منتقد حاضر در چارچوب نظام را به انتخابات اميدوار کند و هم نظر ظلع منتقد را تغيير خواهد داد. ما حالا با نسل جواني روبه‌رو هستيم که هيچ اميدي به انتخابات ندارند که بايد به‌نوعي براي حضور آنها برنامه‌ريزي کرد.


 بهبود وضعيت آزادي‌هاي اجتماعي و همينطور بهبود وضعيت جيب مردم مي‌تواند جريان منتقد را به آينده ايران اميدوار کند.»
او با اشاره به حضور طيف‌هاي اصلي سياسي ايران که مي‌توانند درصد مشارکت شهروندان را تحت تاثير قرار دهد اضافه مي‌کند: «در ايران دو طيف کلي سياسي داريم که بودن يا نبودنشان مي‌تواند در ميزان مشارکت و يا تعداد جريان منتقد تاثير گذار باشد. توجه داشته باشيد که هرگاه اصلاح‌طلبان در انتخابات حضور نداشتند هيجاني در کار نبود. اگر همه چهره‌هايي که مردم به آنان اقبال نشان مي‌دهند بتوانند در کارزار انتخابات حضوري فعال داشته باشند، مي‌توانيم شاهد کاهش تعداد آراي باطله باشيم و هم انتخابات پرشوري داشته باشيم. اگر اصلاح‌طلبان با رد صلاحيت گسترده روبه‌رو نشوند، در طيف منتقد شاهد کاهش خواهيم بود و هم انتخابات پرشورتري خواهيد داشت.»