سیاست جدید چین؛ همه به جز ایران

آرمان امروز- سرويس بين الملل: پس از آنکه طالبان کنترل افغانستان را به دست گرفت، روابطش با بسياري از کشورهايي که پيش از آن با آنها روابط خوبي داشت، مانند پاکستان و روسيه تيره شد اما اين گروه موفق شد ارتباط خود را با چين حفظ کند و اين ارتباط به شدت گسترش يافته و به يک همکاري اقتصادي تبديل شده است.
منافع متقابل سياسي و اقتصادي دو طرف را به يکديگر نزديک کرده است و چين با گسترش نفوذ خود در افغانستان تلاش مي‌ کند تا از فرصت خروج آمريکا براي تحميل حضور خود به عنوان يک بازيگر تعيين کننده در منطقه استفاده کند. چين همچنين درصدد محافظت از سرزمين‌هاي خود در برابر هرگونه حمله ‌اي است که ممکن است توسط شبه نظاميان اويغور که به دنبال جدايي از چين بوده و بخشي از آنها در افغانستان هستند، سياست ورزي مي کند. علاوه بر اين، توسعه همکاري‌هاي اقتصادي ميان چين و طالبان به تامين منافع مشترک آنها کمک مي‌کند، به‌ويژه در شرايطي که طالبان درصدد خروج از بحران معيشتي است که افغانستان در سايه به رسميت نشناختن بين‌المللي طالبان با آن مواجه است. چين که 76 کيلومتر مرز با افغانستان دارد و در ميانه آن گذرگاه مهم و فراموش شده «واخان» واقع شده است، پس از سقوط سفارتش در کابل به دست طالبان، آن را در کابل باز نگه داشت و اين در حالي است که بيشتر کشورهاي غربي سفارت‌هاي خود را در افغانستان بسته بودند. علاوه بر اين «وانگ يو»، سفير چين در کابل با رهبري طالبان در تماس دائمي است و درباره پرونده‌هاي مختلفي ميان دو طرف با آنها گفت ‌و گو مي ‌کند.
اين سفارتخانه همچنين بر کمک‌هاي بشردوستانه‌اي که چين به افغانستان ارائه مي‌کند نظارت دارد و اين امر به ويژه پس از زلزله‌اي که در ماه ژوئيه مناطقي را در جنوب افغانستان لرزاند و سيل‌هايي که ماه اوت گذشته مناطق مختلف اين کشور را فرا گرفت، کاملا علني شد. علاوه بر اين، فعاليت‌هاي ديپلماتيک چين پس از به قدرت رسيدن طالبان شدت بيشتري گرفت و وانگ يي، وزير خارجه پيشين چين اواخر ماه مارس از کابل بازديد کرد و با رهبري طالبان درباره پرونده‌هاي زيادي با هدف توسعه روابط و بررسي نگراني‌هاي پکن در مورد حضور شبه نظاميان اويغور در افغانستان گفت‌وگو و رايزني کرد.
در مقابل، طالبان هم بارها تأييد کرده است که درصدد تحکيم روابط خود با چين در همه زمينه‌ها به ويژه زمينه‌هاي اقتصادي و تجاري است و مي‌تواند امنيت و حفاظت لازم را براي همه پروژه‌هاي خارجي به ويژه چيني‌ها فراهم کند و به هيچ طرفي اجازه نخواهد داد امنيت و ثبات چين را متزلزل کند. طالبان پنجم ماه جاري ميلادي با يک شرکت چيني قرارداد استخراج نفت از حوزه «آمودريا» در شمال افغانستان را امضا کردند. هدف از اين قرارداد ايجاد حدود 3000 فرصت شغلي براي افغان‌ها و افزايش ظرفيت استخراج نفت از معدن «کاشغري» از هزار بشکه به 7.1 هزار بشکه است. وانگ يو سفير چين در کابل در مراسم امضاي اين توافقنامه گفت که قرارداد نفتي آمودريا پروژه مهمي ميان چين و افغانستان است و کشورش به پروژه‌هاي مختلف در افغانستان علاقمند است. علاوه بر منافع تجاري و اقتصادي، پکن در تلاش است تا حضور استراتژيک خود را در منطقه به ويژه در افغانستان حفظ کند، علي‌ رغم اين مساله اما چين خواسته‌هايي دارد که مقامات چيني بارها آن را تکرار کرده‌اند و يکي از اين خواسته‌ها از بين بردن جنبش ترکستان شرقي است. اين خواسته توسط وانگ يي در ماه مارس گذشته در سفرش به کابل تکرار شد و از طالبان تضمين‌هايي در اين باره دريافت کرد مبني بر اينکه اين گروه به کسي اجازه نمي‌دهد عليه چين و منافع آن در منطقه اقدامي انجام دهد. با اين وجود، منافع چين در افغانستان اخيرا و طي چند نوبت هدف قرار گرفته است. وزارت خارجه چين 12 دسامبر اعلام کرد که پنج شهروند اين کشور در حمله به هتلي در کابل زخمي شده‌اند که داعش مسؤوليت آن را بر عهده گرفته است. 11 ژانويه نيز يک انتحاري داعشي کمربند انفجاري خود را در نزديکي وزارت خارجه افغانستان در کابل، که قرار بود در آن نشست يک هيئت چيني برگزار شود، منفجر کرد. از سوي ديگر رئيس اتحاديه ذوب آهن افغانستان، درباره توسعه روابط طالبان و پکن گفت: چيني‌ها متوجه هستند که ايجاد امنيت توسط طالبان فرصت خوبي براي اجراي پروژه‌هاي تجاري و اقتصادي در افغانستان است و پکن از طريق اين پروژه‌ها مي‌تواند به منافع استراتژيک خود دست يابد.


رئيس اتاق معادن افغانستان نيز درباره نياز افغانستان به چين در برهه فعلي معتقد است که پروژه‌هاي چين براي افغانستان بسيار مهم است، چه در زمينه استخراج نفت و مس و چه در زمينه‌هاي ديگر. وي مي‌گويد که با توجه به وجود فضاي ناامن، امکان اجراي اين پروژه وجود ندارد. رئيس اتاق معادن افغانستان در ادامه درباره حملات به چيني‌ها در اين کشور نيز گفت: پکن به خوبي مي‌داند که مخالفاني در منطقه دارد و آن کشورهاي مخالف در افغانستان نفوذ دارند و از اين رو پکن براي مقابله با همه اين تهديدات آماده است.
وي همچنين افزود: طالبان به پروژه‌هاي چين توجه زيادي دارد و آنها را فرصت مناسبي براي خروج از بحران اقتصادي و معيشتي خود مي‌داند، از اين رو حملات اخير تهديد واقعي نيستند و زماني که چين تصميم گرفت اين پروژه‌ها را انجام دهد آماده پذيرش خطرات نيز بود. صافي با اشاره به مهم‌ترين پروژه‌هاي چين در افغانستان تصريح کرد: پروژه استخراج مس از بزرگ‌ترين معدن افغانستان واقع در ولايت «لوگر» از مهم ‌ترين اين پروژه‌هاست و چين اين پروژه را در دوره حکومت قبلي افغانستان آغاز کرده بود اما اختلافات و وضعيت متشنج امنيتي مانع از تکميل آن شد. صافي ادامه داد: دولت افغانستان تصميم گرفت اراضي قابل توجهي را براي توسعه کار صنعتي به شرکت‌هاي چيني اعطا کند.
اين گفته ها نشان مي دهد که چين پس از همکاري با کشورهاي آسياي ميانه و کشورهاي عربي حوزه خليج فارس اين بار با همسايگان شرقي ايران يعني افغانستان و پاکستان نيز وارد رابطه شده و در سرزمين هاي زير سلطه طالبان نيز سرمايه گذاري مي کند اما همين اقدام را در ايران انجام نمي دهد.