تغییر استاندارد آلودگی هوا بی‌توجهی به اجرای قانون هوای پاک نیست

پيرو درج مطلبي در تاريخ 5/10/1401 تحت عنوان «اختلاف 2 وزير بر سر تعطيلي مدارس» جوابيه‌هايي از سوي وزارت کشور و وزارت آموزش و پرورش به دفتر روزنامه ارسال شده است. که عينا چاپ مي‌شود. با اين توضيح که در اين گزارش جز سخن وزير کشور اسمي از اين وزارت در گزارش ارمان ملي نيامده‌بود. ابتدا جوابيه وزارت کشور: موضوع آلودگي هوا و تعطيلي مدارس موضوع مهمي است که با شدت گرفتن آلودگي‌ها در فضاي رسانه‌اي کشور مطرح شده است. آموزش و پرورش پس از اين انتقادها و تماس‌هاي مکرر و فراوان خانواده‌ها که از اين تعطيلي‌ها ناراحت بودند، ايده تعريف استاندارد شاخص‌هاي آلودگي براي تعطيلي مدارس را مطرح کرد و سپس وزير کشور هم در يک گفت‌وگوي مطبوعاتي که از وجود چنين طرحي خبر داد. استدلال وزارتخانه‌هاي کشور و آموزش و پرورش بر اين مبناست که تعطيلي مدارس به‌خاطر آلودگي هوا ضربه جدي به تعليم و تربيت دانش‌آموزان و افت تحصيلي معنادار آنها مي‌انجامد. براساس گزارش‌هاي تحقيقي صورت گرفته، موافقان تغيير استاندارد آلودگي هوا معتقدند تعطيلي مدارس باعث افزايش آسيب‌هايي نظير چاقي دانش‌آموزان، کم تحرکي، افت تحصيلي شديد و تنبلي در يادگيري شده است. در کنار اين امر دانش‌آموز به‌خاطر فقدان ارتباط اجتماعي در مدارس زمينه افسردگي و انزوا طلبي بيشتري مي‌گيرد. در برابر مخالفان با استناد به آمار عوارض آلودگي و نيز تحقيقات معتبر داخلي و بين‌المللي در خصوص عوارض آلودگي هوا به‌ويژه در کودکان، با اين ايده مخالفت کرده‌اند. بايد توجه داشت که تعطيلي مدارس در گام نخست با هدف حراست از سلامت دانش‌آموزان است و اين موضوع به صورت مستقيم ارتباطي با کاهش آلودگي هوا ندارد. نگاهي به تجربه ساير کشورها همچون هند هم گوياي اين واقعيت است که مدارس ابتدايي در اولويت نخست تعطيلي در شرايط اضطرار آلودگي هوا هستند. اگرچه موضوع آلودگي هوا يک چالش مهم جهاني است و کشورهاي توسعه يافته جهان نظير هند و چين هم درگير اين چالش هستند اما هر کشوري متناسب با شرايط خود، استاندارد و سياستگذاري‌هاي مختلفي را براي حل اين چالش اعم از تعطيلي مدارس و مشاغل براي افراد و گروه‌هاي حساس جامعه در پيش مي‌گيرند و يک راه‌حل جهاني براي آن وجود ندارد. براي نمونه مالزي در صورت رسيدن شاخص آلايندگي به عدد 200 ميکرون، به تعطيلي مدارس اقدام مي‌کند و در پکن و چين هم اين عدد بين 200 تا 250 تعريف شده است. اين مساله در هند هم هنگامي که شاخص به 300 رسيد، منجر به دستور مقامات براي تعطيلي مدارس شد. به اين ترتيب چند نکته در خصوص خبر بررسي تغيير استانداردها براي تعطيلي مدارس بايد مورد توجه قرار گيرد: با توجه به تاثيرگذاري معنادار آموزش حضوري، سياستگذاري‌ها بايستي معطوف به حضور مداوم دانش‌آموزان در کلاس‌هاي درس باشد. بايد توجه داشت که تلاش براي تغيير استاندارد آلودگي هوا به مفهوم بي‌توجهي به اجراي قانون هواي پاک نيست. مصوبات اين قانون به صورت مستمر و ماهيانه با حضور دستگاه‌هاي ذي ربط با راهبري وزارت کشور در حال پيگيري است. تعطيلي مدارس براي کاهش آلودگي هوا نيست اما اين اقدام بر اساس يک مصوبه انجام مي‌شده است. وزير کشور هم متناظر به اين مساله اظهار کرد احتمال وجود دارد که پيشنهاد جديدي با کمک سازمان حفاظت محيط زيست به دولت ارائه شود. ملاحظه مي‌شود که اين مساله تنها يک احتمال بوده است و بايد در شوراهاي مربوطه و با حضور اعضا پس از بررسي‌هاي دقيق علمي و با رويکرد حفاظت از سلامت جسمي و رواني هموطنان مورد بحث و ارزيابي قرار گيرد.
جوابيه وزارت آموزش و پرورش
پيرو درج مطلبي در تاريخ 05/11/1401 با عنوان «اختلاف 2وزير بر سر تعطيلي مدارس» به اطلاع مي‌رساند: با استناد به ماده 7 قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا که در تاريخ 3/2/74 به تصويب مجلس محترم شوراي اسلامي رسيد در مواقع اضطراري به علت کيفيت خاص جوي، آلودگي هواي شهر‌ها به حدي برسد که به تشخيص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، سلامت انسان و محيط زيست را شديدا به مخاطره بيندازد، سازمان حفاظت محيط زيست با همکاري وزارت کشور (شهرداري‌ها و نيروي انتظامي جمهور اسلامي ايران) ممنوعيت‌ها يا محدوديت‌هاي موقت زماني، مکاني و نوعي را براي منابع آلوده کننده برقرار نموده و بلافاصله مراتب را از طريق رسانه‌هاي همگاني به اطلاع عموم خواهد رسانيد. با برطرف شدن وضعيت اضطرار و کاهش آلودگي هوا، سازمان نسبت به رفع ممنوعيت و محدوديت برقرار شده اقدام و مراتب را به نحو مقتضي به اطلاع عموم خواهد رسانيد. در روزهاي زيادي از سال به خصوص فصل سرما، در بسياري از شهرهاي بزرگ کشور به دليل وقوع پديده وارونگي دما، پتانسيل آلودگي هوا به‌شدت بالا رفته و شرايطي که مشمول ماده 7 قانون جلوگيري از آلودگي هوا است، ايجاد مي‌گردد. بر اين اساس و با عنايت به آيين‌نامه اجرايي تبصره ماده 6 همين قانون، دبيرخانه شوراي عالي موظف گرديد با همکاري نهادها و ارگان‌هاي عضو نسبت به مطالعه و تهيه دستورالعمل اجراي شرايط بحران آلودگي هوا اقدام نمايد. در همين راستا ضمن نظرخواهي از کليه دست اندرکاران و تشکيل جلسات متعدد کارشناسي و جمع‌آوري اطلاعات و بررسي نمونه‌هاي تجربه شده مشابه در کشورهاي ديگر، نحوه ارتباط و وظايف نهادها و ارگان‌هاي مربوط در شرايط پايداري وارونگي دما و آلودگي بيش از حد استاندارد تعيين و اقدامات مقتضي در سه سطح عملكردي (وضعيت هشدار، اضطرار و بحران) با گزينه‌هاي متناسب با آن شرايط بررسي گردد و پس از اعلام هر يک از وضعيت‌هاي سه‌گانه هشدار، اضطرار و بحران به سازمان حفاظت محيط زيست و وزارت کشور کميته نظارت و هماهنگي مواقع اضطراري آلودگي هوا، مرکب از نمايندگان تام الاختيار سازمان حفاظت محيط زيست، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، وزارت کشور و سازمان هواشناسي کشور، با مسئوليت استانداري تشکيل مي‌شود تا تصميمات لازم را بر اساس دستورالعمل اجرايي وضعيت اضطراري آلودگي هوا اتخاذ و نتايج صرفا از طريق دبير کميته به اطلاع سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران و خبرگزاري جمهوري اسلامي و ساير نهادهاي ذيربط براي انجام اقدامات مربوط برساند و بر اجراي صحيح تصميمات توسط ارگان‌هاي ذيربط نظارت کند. با عنايت به موارد فوق الذکر و با توجه به آسيب‌هاي جدي تعطيلي طولاني مدارس به روند ياددهي و يادگيري دانش‌آموزان و آسيب‌هاي جسمي، رواني واجتماعي اين گروه از جامعه در اکثر کشورهاي جهان بازگشايي مدارس مورد توجه جدي قرار گرفته است. مطالعات علمي در سطح کشور، حکايت از اين موضوع دارد که بازگشايي فيزيکي مدارس از جنبه‌هاي مختلف آموزشي، تربيتي، اجتماعي، اقتصادي و...... ضروري است. لذا با عنايت به اهميت سلامت دانش‌آموزان در هردو بعد جسماني و آموزشي پيشنهاد شده است متناسب با اقليم‌هاي متنوع در جغرافياي کشور پهناورمان ايران مطالعات باليني به صورت پايلوت مبني بر بررسي شاخص‌هاي آلودگي در وضعيت‌هاي سه‌گانه (هشدار، اضطرار، بحران) هوا با همکاري و نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي و اعضاي کميته نظارت و هماهنگي مواقع اضطراري آلودگي هوا انجام گيرد و نتايج جهت به روزرساني دستورالعمل اجرايي وضعيت اضطراري آلودگي هوا در کميته مذکور جهت تصميم گيري نهايي عنوان گردد.
مصطفي بابايي- رئيس مرکز اطلاع‌رساني و روابط عمومي