سیگنال های ایران برای خروج از بن بست اوکراین

آرمان امروز- سرويس ديپلماسي: در روزهاي اخير سيگنال هاي متعددي از سوي ايران به اروپا و غرب ارسال شده که تمايل دارد تا هر چه سريع تر جنگ در اوکراين پايان يابد و از روسيه در اين جنگ حمايت نمي‌کند.
ايران که از همان ابتدا و با آغاز نبرد در اوکراين بي ‌طرفي‌ اش را اعلام کرده بود در نشست پنجشنبه شب مجمع عمومي سازمان ملل متحد به قطعنامه پيشنهادي راي ممتنع داد. سعيد ايرواني، نماينده دائم ايران در سازمان هاي بين المللي ضمن تاکيد بر اولويت ديپلماسي و گفت و گو براي خروج از بحران اوکراين، ريشه يابي براي تحقق صلح را لازم دانست و گفت که فعلا چشم اندازي براي پايان اين نبرد ديده نمي شود.
او در ادامه ايده بهره برداري از ظرفيت دبيرکل سازمان ملل به منظور ايجاد گروه فرامنطقه ‌اي از کشورهاي مستقل، بي طرف و صاحب ظرفيت براي رسيدگي به اين موضوع، به منظور پايان بخشي به مخاصم جاري را مطرح کرد و از آمادگي تهران براي حضور در اين کارگروه خبر داد و همزمان با انتقاد از مفاد قطعنامه تاکيد کرد که بعد از يک سال از جنگ در اوکراين اين انتظار مي رفت تا متن پيش نويس، متني جامع و بي طرفانه باشد و تمام جنبه هاي اين مخاصمه در آن لحاظ شود.
ايران پيشتر نيز در راي گيري ها شرکت داشت، در راي گيري نخست که جنبه نمادين، ايران به قطعنامه پيشنهادي عليه روسيه راي ممتنع داد، در نشست اضطراري 14 نوامبر مجمع عمومي که براي راي گيري به قطعنامه پيشنهادي کي يف در باب جبران و غرامت حمله روسيه به اوکراين برگزار شد به اين متن راي منفي داد و در جلسه اي که براي راي گيري در باب محکوميت همه پرسي در باب سرزمين هاي الحاقي اوکراين به روسيه که 12 اکتبر برگزار شده بود نيز حاضر نشد.


تهران در نشست روز پنجشنبه در حالي به قطعنامه پيشنهادي راي ممتنع داد که پيشتر به واسطه ادعاها در باب همکاري هاي نظامي ايران و روسيه در نبرد اوکراين و ارسال پهپادهاي ايراني ادعايي به مسکو براي استفاده در اين جنگ فشار کشورهاي غربي بر ايران افزايش يافته و پس لرزه هاي حاصل از آن روند رايزني ها درباره برنامه هسته اي ايران را به شکلي منفي تحت تاثير خود قرار داده است آن هم در شرايطي که ايران ضمن پذيرفتن همکاري هاي نظامي با روسيه، بازيگري که متحد استراتژيک ايران در منطقه قلمداد مي شود گفته بود که هدف از ارسال پهپادهاي ايراني به مسکو استفاده از آنها در جنگ اوکراين نبوده و نيست.
با اين همه ناظران بر اين باورند که راي روز پنجشنبه ايران به قطعنامه مجمع عمومي حامل پيامي مثبت از جانب تهران براي بازيگران غرب است؛ بدين معنا که تهران با اتخاذ چنين موضعي به شکلي ضمني آمادگي ضمني اش را براي از سرگيري رايزني هاي هسته اي اعلام کرده بالاخص آن که گروهي از بازرسان با هدف ارزيابي برنامه هسته اي ايران به تهران سفر داشتند، از منظري ديگر ايران با اين راي نشان داد که کماکان خواهان حفظ نقش بي طرفانه اش در بحران اوکراين است و همان گونه از ابتدا گفته رايزني ها را تنها راه خروج از بن بست حاکم مي داند.
علي اصغر زرگر، کارشناس مسائل بين الملل در اين خصوص مي گويد: در شرايط کنوني به واسطه  سير شتابان تحولات  بين الملل ايران به سان ساير قدرت هاي منطقه اي چون عربستان و ترکيه  نيازمند پيروي از ديپلماسي متفاوت و در عين حال پويا مبتني بر اصل شبکه اي براي همکاري و رقابت با بازيگران فعال در صحنه بين الملل است.
اين تحليلگر مسائل بين الملل در ادامه به فعل و انفعال هاي ترکيه اشاره کرد و گفت که آنکارا با ارسال پهپادهاي پيشرفته به اوکراين زمينه را براي ميانجيگيري هموار کرد و بدين طريق بستر ساز انتقال غلات با چراغ سبز روسيه شد.
ايران نيز به دنبال پيروي از سياست خارجي متفاوت براي ارتقاي جايگاه خود در نظم بين الملل جديد است. از همين رو راي ممتنع ايران در کنار بازيگراني چون چين و هند  نشان از سيگنال مثبت براي تداوم همکاري با کشورهاي شوراي يورو اتلانتيک قلمداد مي شود.
طبيعتا فشارهاي اعمالي غرب به ايران به واسطه برنامه هسته اي تهران و همچنين ادعاها در باب همکاري تهران و مسکو در جنگ اوکراين که بارها توسط رهبران کشورمان رد و انکار شده، موجبات نزديکي تهران به بلوک شرق، يعني چين و روسيه را هموار کرده است.
با اين همه به باور اين تحليلگر، راي ممتنع ايران در نشست مجمع عمومي سازمان ملل پيام مثبت ارسال کرده و توپ را در زمين غرب انداخته است و حالا نوبت ايالات متحده و اروپا است که از فرصتي که در اختيار دارند به نحوه مطلوبي استفاده نمايند.
طبيعتا موضع گيري ايران در ارتباط با جنگ در اوکراين مي تواند مسير رايزني هاي هسته اي را هم تحت تاثير قرار دهد، در همين راستا سناريوي مطلوب دولت اسرائيل و کشورهاي منطقه چون عربستان قرار گرفتن نام ايران به عنوان کشوري متجاوز در بحران اوکراين است.
 با اين همه راي ممتنع ايران به اين قطعنامه در کنار گزاره هاي ديگر چون خودداري تهران از تحويل محموله موشک هاي بالستيک به روسيه و همچنين تاکيد بر معاهدات پهپادي ايران نشان از تمايل دستگاه سياست خارجي براي برطرف کردن سو تفاهم هاي احتمالي با کي يف و بازسازي روابط با بروکسل دارد، به عبارت ديگر تهران قصد دارد با کنار کشيدن از بحران اوکراين و اتخاذ منش ميانجي گرايانه و رويکرد بي طرفانه مسير احياي مذاکرات برجام را احيا نمايد.
غرب بايد راي ايران را به عنوان گامي مهم و در عين حال مثبت قلمداد کرده و باب رايزني ها با ايران را بگشايد.
به گفته او در هفته هاي گذشته رهبران قطر براي از سرگيري رايزني هاي هسته اي نقش پيام رسان را ايفا کردند، تا شايد همزمان با کاهش فشارها بر ايران در باب همکاري ادعايي تهران و مسکو در جنگ با اوکراين، گره برجام نيز باز شود.
از سوي ديگر عراق و عمان نيز فعال شده اند تا هر چه سريع تر مانع ايجاد تنشي جديد در منطقه شوند و برهمين اساس نقش ميانجي را ايفا مي‌کنند.