چشمانداز تاریک رشد تجارت در 2023
گروه صنعت و تجارت: سازمان تجارت جهانی WTO)) اعلام کرد که تجارت جهانی در سال گذشته با وجود تحولات ناشی از جنگ روسیه و اوکراین، بیش از حد انتظار رشد کرد زیرا کشورهایی که به شدت آسیب دیده بودند توانستند تامینکنندگان یا محصولات خود را تغییر دهند. به گزارش «تجارت»، ناظر تجارت جهانی رشد تنها سه درصدی را برای سال ۲۰۲۲ پیشبینی کرده بود زیرا این درگیری باعث اختلالات عمده در صادرات از جمله گندم و سوخت شد. البته رشد تجارت در برخی گزارش منتشرشده از سوی سازمان تجارت جهانی تعدیل شده است. بر اساس برآورد این سازمان، رشد تجاری سال۲۰۲۳ یکدرصد پیشبینی شده است. حال آنکه برآورد پیشین سازمان تجارت جهانی حکایت از رشد
۴/ ۳درصدی تجارت در سال آینده میلادی داشت. در عینحال پیشبینی از رشد اقتصادی در سال۲۰۲۳ نیز روند کاهشی را نشان میدهد.
تجارت جهانی در ۲۰۲۲ به رکورد ۳۲تریلیون دلاری خواهد رسید؛ با این وجود، بر اساس آخرین بروزرسانیهای سازمان تجارتجهانی که توسط کنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل متحد (UNCTAD) منتشر شده است، انتظار میرود با توجه به تنشهای ژئوبلیتیکی، افزایش قیمت انرژی، افزایش نرخهای بهره و پایداری تورم در جهان، کاهش رشدی که از نیمه دوم سال جاری آغاز شدهاست در ۲۰۲۳ تشدید شود. بر اساس این گزارش، با وجود جنگ در اوکراین و بیماری همهگیر کووید، تجارت کالا و خدمات در سالجاری رشد قابلتوجهی داشته است، بهطوریکه انتظار میرود تجارت کالایی به حدود ۲۵ تریلیون دلار برسد که نشاندهنده رشد ۱۰درصدی نسبت به سال۲۰۲۱ است. همچنین برآوردهای آنکتاد گویای ۷میلیارد دلاریشدن تجارت خدمات در سالجاریست که این رقم افزایش ۱۵درصدی نسبت به ۲۰۲۱ را نشان میدهد. به گفته آنکتاد، این رشد در تجارت تا حد زیادی به علت رشد قوی در نیمه اول ۲۰۲۲ اتفاقافتاده است، با اینوجود این نهاد هشدار میدهد که با توجه به کاهش رشد تجارت در نیمه دوم سالجاری، احتمال سختترشدن شرایط در ۲۰۲۳ وجود دارد. براساس این گزارش، درحالی که تجارت در برخی بخشها مانند پوشاک، مواد شیمیایی و وسایل نقلیه جادهای افزایش یافتهاست، ارزش تجارت در سهماهه سوم ۲۰۲۲ برای چندین بخش از جمله داروسازی، مواد معدنی، تجهیزات ارتباطی و تجهیزات حملونقل، کمتر از مدت مشابه سالگذشته بودهاست. در مقایسه با سهماهه دوم ۲۰۲۲، ارزش تجارت در سهماهه سوم برای اکثر بخشها کاهش یافتهاست، اما ارزش تجارت در بخش پوشاک، تجهیزات ارتباطی و تجهیزات اداری، بهطور قابلتوجهی افزایش داشته است. گزارش آنکتاد بر عوامل مثبت تاثیرگذار بر تجارتجهانی مانند توافقهای تجاری چون مشارکت اقتصادی جامع منطقهای (RCEP) و منطقه آزاد تجاری قاره آفریقا و بهبود لجستیک تاکید میکند. آنکتاد معتقد است که این توافقها و همچنین تعدادی از توافقهای تجاری کوچکتر، باید بهثمر بنشینند و شتابی برای تجارت بینالمللی ایجاد کنند. این نهاد همچنین تغییر شکل زنجیره تامین و گذار به سمت اقتصاد جهانی سبزتر را از عوامل تاثیرگذار بر تجارتجهانی میداند. اکنون بنادر و شرکتهای کشتیرانی خود را با چالشهای ناشی از همهگیری کووید-۱۹تطبیق دادهاند، اگرچه هزینه حملونقل و باربری هنوز بالاتر از میانگین قبل از همهگیری است، اما این روند رو به کاهش است.
اقتصاددانها از رشد تجارت جهانی چه میگویند؟
با این حال، رالف اوسا، اقتصاددان ارشد سازمان تجارت جهانی، با ارائه آخرین تحلیل خود از تأثیر جنگ بر تجارت گفت: تجارت جهانی به خوبی حفظ شده است. وی در بیانیهای گفت: ما بدترین پیشبینیهای آغاز جنگ را ندیدهایم، البته سازمان تجارت جهانی آماری را برای سال گذشته ارائه نکرد و گفت که این داده ها در آوریل ارائه خواهد شد. اوسا افزود که تجارت جهانی انعطافپذیر است زیرا اعضای سازمان تجارت جهانی در استفاده از محدودیتهای صادراتی محتاط بودند. در گزارش سازمان تجارت جهانی آمده است که برخی از کشورهایی که قبلاً به واردات از اوکراین متکی بودند، یک محصول غذایی را با محصول دیگر جایگزین کردند و به عنوان مثال از گندم به برنج تغییر دادند. برخی دیگر مانند مصر که گندم اوکراین را با واردات از اتحادیه اروپا و ایالاتمتحده و همچنین روسیه جایگزین کرد. به طور کلی، صادرات اوکراین در سال گذشته از نظر ارزشی ۳۰ درصد سقوط کرد. سازمان تجارت جهانی اعلام کرد صادرات روسیه در همین مدت، به دلیل افزایش قیمت سوخت، کود و غلات ۱۵.۶ درصد افزایش یافته است. با این حال، این گزارش میگوید که حجم کلی صادرات آن ممکن است اندکی کاهش یافته باشد. بر اساس گزارش رویترز، اوسا افزود که تحریمهای غرب علیه روسیه به دلیل تهاجم این کشور به اوکراین منجر به کاهش صادرات روسیه به بریتانیا و ایالاتمتحده و افزایش به چین و هند شده است. پیشبینیها از ۲۰۲۳، حکایت از افزایش یکدرصدی تجارت دارد که بهشدت کمتر از برآورد ۴/ ۳درصدی قبلی است. در اروپا، هزینه بالای انرژی ناشی از تنش میان روسیه و اوکراین، مصرف خانوار را کاهش داده و هزینههای تولید را افزایش خواهد داد و پیشبینی میشود سیاستهای پولی انقباضی در آمریکا، بخشهای متاثر از نرخ بهره مانند مسکن، خودرو و سرمایهگذاری را دچار مشکل کند. چین نیز همچنان درگیر شیوع کووید-۱۹ و اختلالات تولید همراه با تقاضای ضعیف خارجی خواهد ماند. افزایش هزینه واردات سوخت، غذا و کود نیز میتواند منجر به ناامنی غذایی و بحران بدهی در کشورهای درحالتوسعه شود. طبق پیشبینی جدید سازمان تجارتجهانی برآورد میشود که تولید ناخالص داخلی جهان به میزان ۸/ ۲درصد در ۲۰۲۲ و ۳/ ۲درصد در ۲۰۲۳ رشد داشته باشد. براساس این پیشبینی میزان رشد موردانتظار ۲۰۲۳ طی بازنگری یکدرصد کمتر از آنچه قبلا پیشبینی شده بود، اعلامشده است. این موارد را گزارش آنکتاد تایید میکند و بر اساس همین عوامل به بررسی رشد اقتصادی کشورها میپردازد.