خط و نشان یک ماهه لبنیاتی‌ها برای مردم

آرمان امروز- مجتبي کاوه: فعالان حوزه توليد و بازار لبنيات به مردم اطمينان داده اند که اقلام لبني تا پايان ماه رمضان گران نمي شود اما کيست که نداند اين اطمينان بيش از آن که بوي آرامش از آن به مشام برسد، تهديدي براي گراني لبنيات بعد از سپري شدن ماه رمضان است. حتي همين حالا هم خط و نشاني که لبنياتي ها براي يک ماه ديگر کشيده اند توسط برخي واحدهاي صنفي عملي شده و قيمت ها به بهانه هاي مختلف افزايش داشته است. بهانه هايي مثل اين که واحدهاي لبنيات سنتي از قواعدي که سازمان حمايت براي توليدکنندگان صنعتي لبنيات وضع مي کند، پيروي نمي کنند و در قيمت گذاري محصولات اقتضائات و شرايط خاص خود را دارند، يا بهانه هاي ديگري مثل اين که دامداران نرخ مصوب شير را رعايت نمي کنند و لبنياتي ها هم نمي توانند شير را گران بخرند و لبنيات را ارزان بفروشند. اين بهانه ها ظاهرا درست هستند و کار اقتصادي و کسب وکار بايد بصرفد و توجيه داشته باشد اما سوال اينجاست که مصرف کنندگان سهم و حقي در بازار لبنيات ندارند؟
حذف يارانه شير ؛ شروع مشکل بازار لبنيات
وضعيت بازار لبنيات از زماني آشفته شد که دولت يارانه شير را حذف کرد و تصميم گرفت تنظيم بازار لبنيات را نيز به رگولاتوري قيمت شير محدود کند. اين گونه بود که قيمت شير در مدار صعودي قرار گرفت و در سال هاي اخير نيز کمتر زماني بوده که شير ثبات قيمت داشته باشد. حذف يارانه شير تصميمي نيست که در دولت هاي اخير گرفته شده باشد و اين تصميم هيچ گاه به درستي در بوته نقد هم قرار نگرفت که درستي يا نادرستي آن مشخص شود اما يک نکته کاملا روشن است؛ از زماني که يارانه شير حذف شد ديگر بازار لبنيات روي ثبات را نديد و ضمنا سرانه مصرف لبنيات هم هر سال سقوط کرد.
 بررسي ها نشان مي دهد هر پاکت شير پرچرب از برندهاي معروف در يک بازه زماني رشد قيمت 6 برابري داشته است و از 5 هزار تومان در شهريور 1400 ظرف يک سال به 30 هزار تومان در شهريور 1401 رسيده و اکنون که در اسفندماه 1401 هستيم هم قيمت اين يک ليتر شير به 33هزار تومان رسيده است. اين رشد بيش از 500 درصدي در يک سال و نيم موجب کاهش سرانه مصرف به ميزان حداقل 30 درصد شده است.


توليدکنندگان لبنيات مي گويند سرانه مصرف لبنيات در ايران متاسفانه و در حالت خوشبينانه قبل از اجراي طرح حذف ارز 4200 توماني کالاهاي اساسي در حدود 70 کيلوگرم بوده است و  سرانه مصرف لبنيات در حال حاضر قطعا کمتر از اين مقدار است. به نظر مي‌رسد در دهک هاي يک تا سه سرانه مصرف کمتر از 30 کيلوگرم باشد که فقر غذايي را در حوزه لبنيات به خوبي نشان مي دهد. در حال حاضر ماست پرچرب يک کيلوگرمي حدود 35 هزار تومان و کره 100 گرمي به قيمت 25 هزار تومان رسيده است. پنير هم جزو اقلام لبني است که کم کم در حال حذف شدن از سفره کارگران و حقوق بگيران است. خريد 350 گرم پنير حدود 35 هزار تومان خرج برمي دارد و اين مقدار پنير به زحمت براي صبحانه يک خانوار 4 نفره کفايت مي کند. تصور کنيد اين خانوار بخواهد 20 روز در ماه فقط نان و پنير در صبحانه صرف کند و در اين صورت 700 هزار تومان هزينه خريد پنير اين خانوار است.
اين درحاليست که وقتي يارانه شير برقرار بود بسياري از خانوارها با استفاده از شير ارزان، ماست و پنير مورد نياز خود را در خانه توليد مي کردند و با اين کار هم صرفه جويي در هزينه هاي خانواده صورت مي گرفت و هم سرانه مصرف لبنيات خانوارها افزايش مي يافت. کاش يک مقام مسئول شهامت به خرج دهد و يارانه شير را دوباره به سبد يارانه هاي کالايي بازگرداند.
نهاده هاي گران؛ چالش هميشگي دامداران
دامداران وقتي در برابر اين پرسش قرار مي گيرند که چرا هر از چندي شير را گران مي کنند به موضوع نهاده هاي گران متوسل مي شوند. واقعيت هم اين است که نهاده ها از کنجاله سويا گرفته تا ذرت علوفه اي و جو هر ماه از نردبان قيمت بالا مي روند و نهاده ارزاني که وزارت جهاد کشاورزي وعده داده به دامداران مي دهد نيز هيچ وقت به دستشان نرسيده است. از طرفي فعالان حوزه کشاورزي سياست گذاري هاي اشتباه دولت را موجب اختلال در بازار محصولات پايين دستي مي دانند.
کاوه زرگران، رئيس کميسيون کشاورزي اتاق بازرگاني تهران اخيرا با اشاره به نقش دولت در تعيين قيمت برخي کالاهاي کشاورزي و نهاده هاي دامي گفته است: متاسفانه تعيين قيمت نهاده هاي دامي و برخي محصولات کشاورزي وارداتي بدون توجه به قيمت تمام شده توليد و واردات آنها، باعث عدم توجيه اقتصادي واردات کالا و در نتيجه کمبود کالا در بازار شده است.
وي با تاکيد بر اينکه تعيين قيمت از سوي هر نهادي به صورت دستوري و بدون ملاحظات توليد صورت گيرد، با زيان توليدکنندگان و در نهايت توقف توليد مواجه خواهد شد، افزود: قيمت گذاري دستوري باعث شده که تامين کالا و واردات آن از سوي شرکتهاي واردکننده صاحب نام توجيه نداشته باشد و کشور نسبت به سال گذشته در شرايطي قرار گيرد که مجموع توليد داخلي و واردات، با کسري يک ميليون تني کنجاله سويا مواجه شده است؛ ضمن اينکه شرکتها در صورت واردات با نرخ تعيين شده دولتي، با زيان انباشته مواجه خواهند شد؛ در نتيجه هم اکنون با کمبود يک ميليون تني کنجاله سويا و کمبود شديد در کشور مواجه هستيم.
به اين ترتيب وقتي نهاده گران به دست دامداران برسد آنها هميشه توجيه لازم را براي خط و نشان کشيدن براي افزايش قيمت لبنيات را خواهند داشت.
توليدکنندگان بي خبر از تورم بازار!
شايان ذکر است؛ سيدمحمدرضا بني طبا، سخنگوي انجمن صنايع فراورده‌هاي لبني درباره قيمت لبنيات گفته است: 60 تا 70 درصد مواد اوليه تشکيل دهنده فراورده‌هاي لبني شير بوده که بعد از حذف ارز 4200 توماني در ارديبهشت امسال و تعيين قيمت محصولات تا امروز کمترين نوسان قيمتي را در اين بازار شاهد بوده‌ايم. مصرف کنندگان بهتر مي دانند که آنچه او درباره کمترين نوسان قيمتي در مورد لبنيات مي گويد تا چه اندازه واقعيت دارد چرا که قيمت ها هر ماه نسبت به ماه قبل افزايش دارد و به نظر مي رسد ايشان حتي گزارش هاي مرکز آمار را نيز درباره رشد تورم نقطه به نقطه کالا مطالعه نمي کند.
اين مقام مسئول گفته است: با وجود افزايش بهاي تمام شده به دليل افزايش نرخ انرژي، هزينه حمل و نقل و قطعات خودروها و ماشين آلات صنعتي و همچنين تأثير مستقيم افزايش نرخ ارز بر مواد پتروشيمي و هزينه بسته بندي و… تا پايان ماه مبارک رمضان قيمت محصولات لبني تغييري نخواهد داشت. در حال حاضر هر کيلو شير خام درب گاوداري 12 هزار تومان بوده و نرخ محصولات لبني بر اين پايه تعيين قيمت مي‌شوند.