سرگذشت یکساله تجارت با ترکیه
گروه صنعت و تجارت: ایران و ترکیه همواره دو دوست و دو رقیب جدی برای یکدیگر در عرصه اقتصاد منطقه‌‌ای بوده‌اند. با وجود ظرفیت‌های فراوان برای توسعه همکار‌های تجاری روند سالی که گذشت حاکی از افت میزان مبادلات میان دو طرف بود. به گزارش «تجارت»، اگرچه ظرفیت های گسترده ای برای توسعه تجارت ایران و ترکیه وجود دارد اما تاکنون توجه چندانی به آنها نشده و به جای تجارت ۳۰ میلیاردی با این کشور حجم تجارت به ۱۱ میلیارد دلار خلاصه شده است. ایران در سال‌های گذشته شریک چهارم تا هشتم ترکیه بوده است اما امسال این جایگاه به رتبه ۲۰ تنزل پیدا کرده است، بررسی وضعیت روابط دو کشور ایران و ترکیه نشان می‌دهد که اگرچه سابقه روابط دو کشور به بیش از ۴۰۰ سال می‌رسد و در حوزه‌های سیاسی، فرهنگی، تاریخی و دینی نیز قرابت‌هایی دارند و حتی بیش از ۵۰۰ کیلومتر مرز مشترک بین ایران و ترکیه وجود دارد اما در بخش اقتصاد آنطور که انتظار می‌رود، شرایط قابل قبول نیست. البته وضعیت تجارت دو کشور که تقریباً از سال ۲۰۱۵ افت و از حدود ۳ سال پیش نیز افت شدیدی را تجربه کرد، طی ماه‌های گذشته روند بهبود به خود گرفته، به گونه‌ای که در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ مراودات تجاری دو کشور رشد ۶۴ درصدی یافت و از ۶.۹ میلیارد دلار به ۱۱.۳ میلیارد دلار رسید. همچنین رشد تجارت در سال ۱۴۰۱ نیز ادامه یافت به شکلی که در بهار امسال شاهد رشد ۸۴ درصدی تبادلات تجاری بین دو کشور بودیم.
اما مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران درباره مقایسه اقتصاد و ترکیه به تازگی گفته بود: مقایسه اقتصاد ایران و ترکیه در سال 1357 نشان می‌دهد در آن مقطع هر دو کشور به لحاظ اقتصادی در یک سطح بودند. اما امروز بعد از 43 سال، اقتصاد ایران 50 میلیارد دلار از ترکیه عقب است. خوانساری ادامه می‌دهد: تورم ایران در تمام سال‌های بعد از انقلاب بالای ۲۰ درصد بوده است. در سال‌های اخیر منحنی تورم روی ۳۰ و ۴۰ درصد حرکت کرده است. به گفته او، رشد سرمایه گذاری از سه سال پیش نسبت به استهلاک منفی شده است. افت سرمایه اجتماعی در این سال ها کارها را در همه زمینه ها سخت تر کرده است.
موانع رشد تجارت میان دو کشور چه بود؟
به‌رغم هدف‌گذاری ایران و ترکیه برای رسیدن به حجم تجارت 30 میلیارد دلاری، بررسی‌ها از افت تجارت بین دو کشور در ماه‌های حکایت دارد. یک عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تبریز درباره مذاکرات اخیر ایران و ترکیه می گوید: سطح روابط تجاری ایران و ترکیه نسبت به سال‌های قبل افت دارد. روابط اقتصادی دو کشور از سال ۲۰۱۵ به حدود ۱۰ میلیارد دلار کاهش پیدا کرد. این در حالی است که هدف‌گذاری سطح تجارت دو کشور در محدوده ۳۰ میلیارد دلار است. رضا کامی درباره علت افت حجم تجارت دو کشور توضیح داد: تجارت ایران همواره نوساناتی دارد. این اعداد و آمارها، بالا و پایین می‌شوند. به هر حال موارد مختلف سیاسی، تجاری، اوضاع جهان و اقتصاد کلان همه دست به دست هم داده‌اند تا تجارت ایران و ترکبه هم نزولی باشد. وی افزود: هر دو طرف مصمم باشند مسائل و موانعی که بین دو کشور ایجاد اختلاف می‌کند را رفع کنند. در این صورت، حتما حجم تجاری افزایش می‌یابد. کامی ادامه داد: ما زمانی می‌توانیم یک رقیب قوی در بازار تجاری برای ترکیه باشیم که نحوه عرضه و تقاضا، تولید و بسته‌بندی، استاندارد و بازارشناسی و بحث تعیین قیمت را درست کنیم. این فعال بخش خصوصی خاطرنشان کرد: در ترکیه بازاریابی و هدف‌گذاری به‌خوبی انجام می‌پذیرد. به همین خاطر در تجارت موفق‌تر عمل می‌کند. در اکثر بازارهای ترکیه رایزن بازرگانی وجود دارد. ما چند رایزن بازرگانی در خارج از کشور داریم؟
تجارت ایران و ترکیه در شروع 2023
اداره آمار ترکیه اعلام کرد تجارت این کشور با ایران در نخستین ماه سال جاری میلادی به مرز نیم میلیارد دلار رسیده است. به گزارش خبرگزاری تسنیم، آمارهای منتشر شده توسط اداره آمار ترکیه نشان می‌دهد مبادلات تجاری ایران با این کشور در ماه نخست سال جاری میلادی به 494 میلیون دلار رسیده است. مبادلات تجاری ایران و ترکیه در ماه نخست سال جاری میلادی نسبت به مدت مشابه سال قبل 3 درصد کاهش داشته است.. این رقم در ژانویه سال 2022 میلادی 510 میلیون دلار اعلام شده بود. بر اساس این گزارش صادرات ترکیه به ایران در ماه ژانویه 2023 با رشد 11 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و به 241 میلیون دلار رسیده است. ترکیه در ماه ژانویه سال قبل 216 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده بود. اما واردات ترکیه از ایران در ماه نخست امسال افت 14 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته و به 253 میلیون دلار رسیده است. ترکیه در ماه ژانویه سال قبل 294 میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده بود. ایران هجدهمین مقصد صادراتی و بیست و سومین منبع واردات ترکیه در ماه نخست 2023 شناخته شده است. تراز تجاری دو کشور در این ماه به میزان 12 میلیون دلار به نفع ایران بوده است. مبادلات تجاری ایران و ترکیه در 12 ماهه سال 2022 با رشد 15 درصدی به 6 میلیارد و 420 میلیون دلار رسیده بود.
«نیهات تانریکولو» رئیس انجمن کارآفرینی تومکیاد ترکیه نیز با اشاره به اینکه ترکیه می‌تواند پل ارتباطی ایران به اروپا باشد، گفت: به‌رغم اعمال تحریم‌ها علیه ایران و محدودیت‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که به واسطه تحریم‌ها ایجاد شد، ما به‌دنبال آن هستیم که روابط خود را با ایران توسعه ببخشیم، در واقع می‌‌‌‌‌‌‌‌توان با همکاری یکدیگر، محصولات جدیدی تولید کرده و به بازارهای جدید از جمله بازارهای اروپایی صادر کنیم؛ این استراتژی می‌تواند باعث رونق اقتصادی در دو کشور شود.
