قول ترکمنستان برای مقابله با ریزگردهای قره قوم

محمد حسام مسلمی/ 24 خرداد ماه امسال سفر «سردار بردی‌ محمداف» رئیس‌جمهوری کشور دوست و همسایه ترکمنستان به ایران نقطه عطفی در دیپلماسی ایران در حوزه مختلف سیاسی، اقتصادی و ... بود و  یکی از تفاهمات مهم امضای یادداشت تفاهم در زمینه همکاری  در مسائل زیست محیطی میان دو کشور بود. موضوع پدیده گرد و غبار از  آن جایی اهمیت دارد که گرد و غباری به نام قره قوم از کشور ترکمنستان هوای استان خراسان رضوی را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد و با رسیدن فصل زمستان نیز این پدیده گرد و غبار قره قوم روزهای بحرانی را برای شهر مشهد رقم می زند و کاری  به جز تعطیلی مدارس از مسئولان بر نمی آید، پس از سفر رئیس‌جمهوری کشور ترکمنستان، موضوع آلودگی هوا در استان های شمال شرقی ایران و دیگر استان ها ایران را بر آن  داشت تا از کشورهای متاثر از پدیده گرد و غبار ناشی از قره قوم ترکمنستان برای برگزاری اجلاس به تهران بیایند تا بتوانند با این پدیده شوم مقابله کنند، اجلاسی که در 21 تیر ماه  با هدف بررسی راه حل‌های رفع مشکلات محیط زیستی منطقه به ویژه معضل ریزگردها با حضور وزیران و مقامات ارشد 11 کشور منطقه غرب آسیا برگزار شد و هیئت کارشناسی نیز از کشور  ترکمنستان در این اجلاس حضور یافته بود. به نظر می رسد برگزاری این اجلاس و حضور ترکمنستان در آن آغازی برای مدیریت بحران قره قوم باشد اما روزنامه خراسان در گزارشی که با عنوان «اهمال ترکمنستان و جولان ریزگردها» در دوم آذرماه منتشر شد اظهارات مشاور رئیس ‌سازمان‌ حفاظت محیط زیست کشور و دبیر ستاد ملی‌سیاست گذاری و هماهنگی‌ مدیریت‌ مقابله با‌ پدیده گرد و غبار در گفت وگو با خراسان رضوی نشان داد موضوع پدیده گرد و غبار از سوی این کشور جدی گرفته نمی شود البته دلیل آن را هم این گونه بیان کرد که «چون این کشور مقصر است کمتر دوست دارند به این موضوع بپردازند و تاکید کرده بود که باید به طرف ترکمنستانی فشار بیاوریم که به بیانیه پایانی اجلاس وزیران محیط زیست عمل کنند.» در سفری  که هفته گذشته معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست  برای شرکت در نشست امنیت غذایی در بستر تغییر اقلیم به میزبانی کشور ترکمنستان داشت پس از بازگشت از این سفر به خبرنگاران گفته بود که همکاری مشترک میان ایران و ترکمنستان برای مدیریت و کنترل گرد و غبار کانون «قره قوم» در آن کشور از سال آینده عملیاتی می‌شود، در حاشیه نشست امنیت غذایی در بستر تغییر اقلیم به میزبانی کشور ترکمنستان، دیدار مشترکی با وزیر امور خارجه این کشور داشتیم که در این دیدار بر عملیاتی شدن موضوع نشست تهران مبنی بر کنترل و مدیریت گرد و غبار دشت قره قوم تاکید شد.
حالا علی ‌محمد طهماسبی، مشاور رئیس‌سازمان‌ حفاظت محیط زیست کشور و دبیر ستاد ملی‌سیاست گذاری و هماهنگی‌ مدیریت‌ مقابله با‌ پدیده گرد و غبار در گفت وگو با خراسان رضوی درباره نتایج سفر رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور به ترکمنستان و این که درباره پدیده گرد و غبار هم با طرف ترکمنستانی رایزنی شد؟ می گوید: در اجلاس امنیت غذایی که در کشور ترکمنستان برگزار شده بود طبق صحبتی که در این اجلاس انجام شد ؛ همچنین پیرو امضای تفاهم نامه که با حضور رئیس جمهور ترکمنستان و ایران در اجلاس تهران انجام شد و در حاشیه این جلسه نشست دو جانبه میان دو کشور برگزار شد موافقت کردند که در قالب تبادل کارشناس اقدامات مشترک برای کنترل پدیده گرد و غبار قره قوم را تقویت کنیم.
دلایل تغییر رویکرد ترکمنستان
وی همچنین در پاسخ به این سوال که در گذشته طرف ترکمنستانی تمایل زیادی برای مقابله با گردو غبار قره قوم نشان نمی داد، هم اکنون اما موافقت کرده که برای مقابله با این پدیده کارشناسان خود را به ایران بفرستند و تبادل کارشناس در این زمینه انجام شود، پیش بینی شما از این اقدام طرف ترکمنستانی چیست؟ می گوید: به هر حال قبلا رویکرد متفاوتی داشتند، اما وقتی به اجلاس تهران آمدند و مشاهده کردند که رویکرد کشورهای شرکت کننده مثبت است رویکرد آن ها نیز متفاوت و مثبت شد، همچنین برنامه منطقه ای که ایران برای مقابله با پدیده گردو غبار تهیه کرده بود باعث شد طرف ترکمنستانی  این برنامه را به اشتراک بگذارند، طرف ترکمنستانی به این نتیجه رسیده که ایران به عنوان راهبر منطقه با پدیده گرد و غبار به صورت جدی مقابله می کند، در مقابل این نکته باید متذکر شد که خود کشور ترکمنستان نیز از این پدیده گرد و غبار آسیب جدی می بیند و می توان نتیجه گرفت که  رویکردشان به این موضوع کاملا تغییر کرده است.


وی همچنین در پاسخ به این سوال که با اقدامات انجام شده می توان گفت که مقابله با پدیده گردو غبار قره قوم روی ریل اجرا قرار گرفته است ؟ می گوید: بله این طور است، همچنین قطعنامه ای از سوی سازمان ملل متحد منتشر شده که از اجلاس زیست محیطی که ایران برگزار کرده از این اقدام ایران قدردانی و تشکر کرده است، همچنین از ایران خواسته با همکاری هشت آژانس بین المللی اجلاس دیگری متعاقب اجلاس تهران  برگزار کند.
وی تصریح  می کند: همه این ها نشان می دهد که دیپلماسی برای مقابله با پدیده گرد غبار در حوزه برون مرزی تقویت می شود و  روی ریل اجرا قرار گرفته و به سمت اجرایی و عملیاتی شدن برنامه ها پیش می رود.
وی  همچنین در پاسخ به این سوال که در سفر چند روز گذشته رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور به ترکمنستان تفاهم نامه های دیگری برای مقابله با پدیده گرد و غبار امضا شد، می گوید: در این سفر تفاهم نامه های قبلی که میان دو کشور امضا شده بود بررسی و مذاکرات ویژه ای برای اجرایی شدن آن ها انجام شده است. همچنین طرف ترکمنستانی قول داده که به صورت رسمی امضای تفاهم نامه ها را اعلام کند تا قضایا پیگیری شود.