روزنامه ابتکار
1396/04/28
«سازمان برنامه و بودجه» در معرض تغییری جدید قرار خواهد گرفت؟ همه چالش های وزارتخانه شدن یک سازمان
سازمان برنامه وبودجه را باید طی سال‌های اخیر یکی از پر تغییر ترین سازمان‌ها در ساختار خود دانست. تغییراتی که حتی تا انحلال آن در دوران محمود احمدی‌نژاد پیش رفت. حالا اما طرح تبدیل آن به وزارتخانه در مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شده است تا باز هم بحث بر سر تجربه‌ای تازه در خصوص این سازمان از سر گرفته شود. طرحی که البته از یک دیدگاه انتقادات فراوانی به آن شده است.سازمان برنامه و بودجه طی چند دهه اخیر به گونه های متفاوتی از نظام سازمانی تغییر حالت داده است. در ابتدا این سازمان تحت عنوان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی فعالیت می‌کرد که البته در سال 86 محمود احمدی نژاد با دلایلی همچون وارداتی بودن این سازمان دست به انحلال آن زد و معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی بخشی از کار این سازمان را انجام می‌داد. در نهایت حسن روحانی در سال 93 این سازمان را مجدد احیا کرد و البته باز هم در سال 95 این سازمان به دو سازمان برنامه و بودجه و سازمان امور استخدامی تفکیک شد، که در پی آن محمدباقر نوبخت به عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه و جمشید انصاری به عنوان رئیس سازمان امور استخدامی منصوب شدند.
کارشناسان معتقدند در کشورهایی که پیشگام توسعه بوده و بسترسازی و فرآیند تاریخی ۴۰۰ تا ۵۰۰ ساله داشته‌اند، مردم و نهادهای بازار و بخش خصوصی آنها امر توسعه را پیش برده‌اند. در این کشورها دولت هم نقش مهمی دارد اما تمامی اقتصاد و توسعه را بر عهده نمی‌گیرد و با توجه به اینکه قاعده رشد و تحرک دست بازار و مردم است، دولت‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که در این شرایط به گفتمانی به نام «نهاد برنامه» نیاز دارند. اما طی 17 سال گذشته این سازمان در کشور دوره های پرنوسانی از تغییر را پشت سر گذاشته است.
حالا اما سازمان برنامه و بودجه در تیررس تغییری جدید قرار گرفته است. طرح تغییر آن به وزارتخانه به مجلس شورای اسلامی اعلام وصل شد تا احتمالاً برخی نمایندگان با این مقصود این سازمان را تحت نظارت مجلس و نمایندگان درآورند. هرچند این کار می تواند نکات مثبتی را در پی داشته باشد، اما از یک سو می‌تواند محلی برای فشار سیاسی بر روی این وزارتخانه نیز قرار گیرد. برخی کارشناسان معتقدند سازمانی با ماهیت توسعه‌ای اگر وارد فعل و انفعالهای سیاسی مجلس قرار گیرد می تواند از شرح وظایف خود به کلی دور شود. با این حال باید دید نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ادامه چه تصمیمی برای این طرح خواهند گرفت؟
وزرات خانه یا سازمان؟
مهدی پازوکی کارشناس مسائل اقتصادی در خصوص این طرح به «ابتکار» می‌گوید: طرح تبدیل سازمان برنامه و بودجه به وزارتخانه کار درستی نیست. این طرح نه تنها کشور را به سمت پیشرفت سوق نمی دهد بلکه باعث عقب‌گرد کشور خواهد شد.
وی می افزاید: فرض کنید مشکل یک شهرستان راه آن باشد اما نماینده مجلس آن شهرستان به دنبال ساخت بیمارستان است. اما مطالعات کارشناسی نشان می دهد اگر جاده را به مرکز استان وصل کنند هم محصول کشاورزی به مرکز می رسد و هم بیمار آن سریع تر به بیمارستان می‌رسد و نیازی به ساخت بیمارستان 100 تخت خوابی نیست. در این شرایط چون نماینده به دنبال جذب رای است اولویت خود را بر ساخت بیمارستان می‌داند. تبدیل سازمان برنامه و بودجه به وزارتخانه باعث اعمال نفوذ نماینده‌ها برای اجرای طرح‌های بعضاً غیر کارشناسی است.
توسعه گرایی برنامه و بودجه زیر تیغ وزارتخانه
پازوکی در ادامه اظهار می کند: تجربه تبدیل این سازمان به وزراتخانه را یک بار دیگر نیز داشته‌ایم و موفق نبوده است. مشکل کشور این است یک سازمان برنامه و بودجه کارآمد ندارد. ما باید به رئیس جمهور در این زمینه کمک کنیم، اما با تبدیل آن به وزارتخانه، این سازمان زیر نظر مجلس رفته و گوش به فرمان آن خواهد شد. سازمان برنامه یک نهاد توسعه ای است و اگر کل وزرات‌خانه‌ها تعطیل شود و یک سازمان کارا، منسجم که برخورد علمی و کارشناسی با مشکلات اقتصادی داشته باشد را پایه ریزی کنیم قطعاً موفق تر خواهیم بود.
وی می افزاید: سازمان برنامه و بودجه ساز و کاری مانند یک دولت کوچک دارد، که هر کدام به صورت جزئی مورد بررسی و رصد قرار می‌گیرند. یکی از دلایلی که محمود احمدی‌نژاد با درآمدهای هنگفت ارزی موفق نشد ایران را بسازد و باعث عقب‌گرد کشور شد، عدم وجود یک سازمان کارآمد بود. نمایندگان باید از دولت بخواهند تا این سازمان کارآمدتر شود،تا طرح تبدیل به وزارتخانه را تصویب کنند. با این طرح قطعاً اقتصاد ایران روند نزولی در پیش خواهد گرفت. اگر سازمان برنامه و بودجه درست و علمی کار کند کل کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
سیاست زدگی برنامه بودجه سمی برای اقتصاد است
این کارشناس اقتصادی تصریح می کند: سازمان برنامه و بودجه اگر وارد فعل و انفعالات سیاسی شود مثل سم برای اقتصاد ایران عمل شده است. حتی رئیس سازمان برنامه و بودجه نباید سخنگوی دولت نیز باشد. همچنین تبدیل این سازمان به وزراتخانه یک گام دیگر برای سیاسی کردن این نهاد است و نظام تصمیم‌گیری کشور دچار اختلال می شود. سیاسی شدن این نهاد سبب میشود تا به جای عملکرد توسعه‌ای تنها به رفع نیازهای سیاسیون بپردازد.
طرح هایی که فقط رای آوری داشتند
پازوکی می‌گوید: تجربه ثابت کرده است در دوره‌های قبل طرح‌هایی که با فشار برخی نمایندگان به اجرا درآمده است تنها هزینه‌های هنگفت را برای اقتصاد به ارمغان آورده است و بهره‌وری خاصی را به همراه نداشته است. در حال حاضر بیش از 60 فرودگاه ساخته شده است که تنها ده درصد آن توجیه اقتصادی دارد.
وی یادآور میشود: باید کاری کرد که بهترین دانش‌آموختگان کشور جذب این سازمان شوند تا تصمیم‌سازی‌ها با قدرت بیشتری در عرصه اقتصادی نمود پیدا کنند. مردم وقتی به رئیس‌جمهوری رای دادند در واقع به برنامه‌های او رای دادند. این برنامه ها در سازمان برنامه و بودجه طرح ریزی و رصد میشود. بنابراین گرفتن این سازمان از دولت تبعات بدی در پی خواهد داشت.
سایر اخبار این روزنامه
علی لاریجانی:
علاقمندیم کابینه از توانمندی متناسب با شرایط کشور برخوردار باشد
چرا چهره های شاخص و محوری اصولگرایی تغییر کرده اند؟
تغییر صف اول اصولگرایان
علی رویین تن و پولاد کیمیایی از یاد خسرو شکیبایی می گویند
«عمو خسرو » و بستنی خوردن با فرشته ها
رضا دهکی
خشونتِ نقد
«سازمان برنامه و بودجه» در معرض تغییری جدید قرار خواهد گرفت؟
همه چالش های وزارتخانه شدن یک سازمان
«ابتکار» درباره دلایل افزایش تمایل استفاده از اسامی خاص توسط والدین گزارش می دهد
چهارمین جلسه محاکمه دو متهم پرونده فساد نفتی برگزار شد
تایید زنجیره‌ای بردن اموال نفتی
گزارش «ابتکار» از اقدام ضربتی بانک مرکزی درباره وام ازدواج 20 میلیون تومانی
زوج های جوان تا آخر شهریور به وامشان می رسند
سخنگوی دولت در نشست خبری:
دستگیری فریدون تاثیری بر چینش کابینه نخواهدداشت
ظریف دیپلماسی پسابرجامی ایران را در نیویورک تشریح کرد
توپ بدعهدی‌ها در زمین آمریکا
از سوی رئیس بازرسی نیروی زمینی ارتش
جزئیات حادثه تیراندازی در آبیک قزوین اعلام شد
محمدرضا عارف:
خود را نسبت به مردم متعهد می‌دانیم
مجلس از نحوه اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها تفحص می‌کند
