روزنامه جمهوری اسلامی

پرنده سبک بال دوران

ناگفته‌هایی از زندگی پر افتخار شهید عباس دوران
قسمت اول
گردآورنده: محمد علی داودی
روابط عمومی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران



اشاره
روز جمعه سی‌ام تیر ماه، سالروز شهادت خلبان تیز پرواز ارتش جمهوری اسلامی، شهید عباس دوران است. از آنجا که روز پنج‌شنبه نیز سالروز شهادت غمبار حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام است و تعطیل رسمی می‌باشد، قسمت اول مقاله‌ای که به منظور پاسداشت مقام شامخ شهید عباس دوران تهیه گردیده، امروز تقدیم خوانندگان گرامی روزنامه می‌شود و انشاءالله قسمت دوم آن را روز شنبه مطالعه خواهید فرمود.
***
قرار بود یکی از خیابان‌های شیراز را به نام او نامگذاری کنند، به محض رونمایی از تابلو لحظه‌ای نام شهید را در کنار اسم خود دید؛ لبخندی زد، انگار خیلی هم برایش غریبه نبود.
تا آن روز سابقه نداشت شخصی زنده باشد و خیابانی را به نامش کنند، اما "عباس دوران" بزرگمرد نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران این رکورد را هم به نام خود ثبت کرد.
نگاهی گذرا به روزهای پر هیجان سرلشکر شهید عباس دروان چند رکن اساسی را به ذهن تداعی می‌کند؛او عاشق کشورش بود، او خانواده‌اش را می‌پرستید و به‌رغم استعدادهای خارق العاده‌ای که در وجودش داشت ذره‌ای ترس از شهادت و از بین رفتن تن و جان را در برابر آزادی و رستگاری به دل راه نمی‌داد؛دوران با شهادت خود گرچه دنیا را ترک کرد اما در تمامی دوران جاودانه شد.
در آبان ماه سال 59 در یکی از دست نوشته‌های شهید دوران می‌خوانیم: "بیش از یک ماهه که با تکرار پروازهای حماسی و بی‌وقفه عرصه را بر دشمن غاصب تنگ ساخته‌ایم و این فقط گوشه‌ای از فعالیت‌های پایگاه بوشهر است، امروز وقتی به خانه رسیدم نامه‌ای از نرگس همسرم از لای در به زمین افتاد، حدود چهل روز است او را ندیده‌ام و چهره‌اش را به کلی از یاد برده ام، او نیز نسبت به من همین حس را دارد اما چه کنم دست خودم نیست."
دوران در زندگی شخصی خود از یک سو عزم دفاع از تمامیت ارضی و خاک مقدس ایران اسلامی را برایمان دیکته می‌کند و ازسوی دیگر صمیمیت و عزت نفس در کنار یک خانواده؛چه زیباست عشق به همسر و خانواده در سخت‌ترین شرایط که به خون و جنگ و دوری آغشته شده است.
سراسر کارنامه خلبان خوش ذوق شیرازی پر شده است از پروازهای غرور انگیزی که در قریب به اتفاق آنها پیش قراول بوده و پرواز با وی در اوج درگیری‌های جنگ تحمیلی به گفته همراهان و همکارانش قوت قلبی بوده است؛ اما موضوعی که شهید دوران را از دیگر خلبانان شهید کشورمان متمایز می‌کند ضربه مهلک وی به پیکره کشور تجاوزگر عراق در تاریخ سی‌ام تیرماه سال سال 61 است.
قرار بر این شده بود که عراق میزبان باشد و کشورهای عضو عدم تعهد برای برگزاری اجلاس شان به بغداد سفر کنند و این امر مساوی با این بود که صدام از کشور عراق برای یک دوره ریاست جنبش عدم تعهد را بر عهده می‌گرفت و نفوذ و توان سیاسی این کشور را در سطح بین الملل افزایش می‌داد؛تمامی این موضوعات درحالی رو به شکل‌گیری بود که با آغاز جنگ تحمیلی میان ایران و عراق بسیاری از کشورهای جهان به جانب‌داری از صدام و کشورش برخواسته بودند.
براساس تبلیغات پر رنگ صدام در عرصه‌های خارجی مبنی بر نفوذ ناپذیری آسمان بغداد و بویژه قدرت پدافند در این شهر به نظر می‌رسید راه نفوذ به آن به روی تمامی خلبان‌های ایرانی بسته باشد؛صدام که بارها این شهر را به مثابه گنبدی آهنین تشبیه کرده بود هیچگاه تصور نمی‌کرد آسمان بغداد به دست دلاورمرد نیروی هوایی ارتش ایران فتح شود.
پالایشگاه عظیم "الدروه" عراق بر روی نقشه‌های نیروی هوایی برای این منظور هدف‌گذاری شده بود و عباس مانند دیگر پرواز‌هایش لیدر دسته پرواز بود، پایگاه سوم شکاری حال و هوای دیگری داشت و فعالیت‌های گسترده‌ای در جهت برنامه‌ریزی و هدایت عملیات در آن در جریان بود.
شهید خضرایی فرمانده پایگاه در کنار شهید یاسینی معاون عملیات درحالی با دقت به صحبت‌های عباس و همرزمانش گوش می‌داد که پی برده بود او و یارانش تمامی جانب کار را در نظر گرفته‌اند، هیچ نکته مبهمی وجود نداشت، فرمانده با نگاهی مصمم به چشمان تک تک نفرات گروه خیره شد و گفت: یادتان باشد احدی نباید از انجام این عملیات مطلع شود حالا بروید و خودرا برای فردا آماده کنید.
هواپیمای اف – 4 فانتوم مدل‌ای شکاری – بمب افکن با یک سکان عمودی و دو بال کوتاه و دماغه‌ای تیز و دراز مانند پرنده‌ای غول پیکر تنها ابزار دوران و یارانش بود، همگی مجهز به لباس‌های مخصوص و ماسک اکسیژن شدند؛ هواپیمای جنگنده بمب افکن با سرعت 500 نات معادل هزارکیلومتر در ساعت قلب آسمان را با هدف خاک دشمن شکافت.
بر فراز شهر بغداد در آسمان غوطه ور بود و به سمت هدف اصلی که پالایشگاه الدوره بود می‌تاخت، دکل‌های پالایشگاه از دور نمایان شد، با گذر تیم آسمانی خلبانان ایرانی به سرکردگی عباس دوران و تخلیه بمب‌های جنگجنده هایشان بر سر پالایشگاه الدوره، این محل به تلی از آتش و خاک تبدیل شد، تمامی این لحظات 2 دقیقه بیشتر طول نکشید، حالا دیگر خواب از چشمان فرماندهان بعثی ربوده شده بود و صدای آژیر قرمز همه جا طنین انداز بود.
خبرنگار تلوزیون بی‌بی سی گزارش می‌دهد: چند ساعت از تنظیم اخبار مصاحبه صدام حسین و صحبت‌های وی در خصوص برقراری امنیت هوایی کشور و ایمن سازی آسمان بغداد نگذشته بود که نیروی هوایی ایران پالایشگاه الدوره بغداد را هم بمباران کرد، هم‌اکنون صفوف عظیم خودرو برای دریافت بنزین شکل گرفته بود. اینک تمام جهان به نا امنی بغداد پی برده بود و اینک دیگر صدام و عراق میزبان کشورهای عضو جنبش عدم تعهد نبودند.
درحالی که هر دو هواپیمای ایرانی به سرعت خاک عراق را ترک می‌کردند، صدای اصابت موشکی به بخشی از بال راست هواپیمای لیدر، عباس را به خودش آورد؛در این لحظه بود که هواپیمای حامل شهید دوران حدود 10 متری به بالا پرید.
به استناد صحبت‌های دوستان صمیمی‌اش قبلا هم گفته بود که حاضر نیست به هیچ وجه تن به اسارت دهد و با اسیر شدن در زندان‌های عراقی حلاوت شهادت را از خود نمی‌گیرد، پس این چنین شد که اصرار‌های منصور کاظمی خلبان کابین عقب مبنی بر ترک هواپیما ازسوی عباس پذیرفته نشد و شگفتی دیگر در آسمان عراق خلق شد.
عباس حال عجیبی داشت از یک سو به سرنوشت نامعلوم همکارش می‌اندیشید و از طرفی دیگر به وضعیت بد هواپیمای متلاشی شده و سرنوشت خود.
سرهنگ خلبان عباس دوران به راحتی می‌توانست با استفاده از صندلی پران و چتر نجات، هواپیما را ترک کند اما در همین حال بود که: با غرش سهمگین هواپیمای خود و شکستن دیوار صوتی مرکز شهر بغداد را نا امن ساخته بود.
هواپیمایی که اینک نه دیگر بمبی داشت نه مسلسلی، تلاش کرد خود را به سمت هدف ثانویه خود یعنی ساختمان اجلاس جنبش عدم تعهد برساند؛دوران حامل پیام ویژه‌ای برای این ساختمان بود.
درحالی که با هر دو دست استیک فرمان را به سمت خود می‌کشید در تلاش بود تا نوک هواپیما را در افق نگه دارد و از سقوط آن جلوگیری کند، چشمانش به ساختمان اجلاس خیره بود و در قلبش شوری وصف ناپذیر حاکم شده بود.
شهید خلبان عباس دوران همانگونه که به دوستان و همرزمانش توصیه می‌کرد هرگز تن به ذل و خواری ندهند، در لحظات پایانی زندگی پربار خویش این امر را به اثبات رساند و پس از سالها انتظار در تیرماه سال 81 بقایای پیکر این شهید نامی اسلام توسط کمیته جستجوی مفقودین به میهن منتقل شد.
حضور مقامات مهم کشوری و لشکری، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و خانواده‌های شهدای عالی قدر در مراسم تشییع شهید دوران، اهمیت وی برای ایران اسلامی و فعالیت‌های ارزنده وی را بار دیگر به اثبات رساند.
پرنده سبک بال نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در 32 سالگی و در اوج ورود به فضای پختگی و علم دعوت حق را لبیک گفت.اکنون امیررضا تنها یادگار شهید دوران است.
عبور از دیوار دفاعی عراق و لغو اجلاس سران غیرمتعهدها
در اوایل جنگ تحمیلى، صدام در مصاحبه با روزنامه «الدوره» عراق گفته بود: این جنگ به خاطر فتح و تصرف چند صد کیلومتر اراضى خاک ایران نیست و همه‏ چیز محدود به اهداف نظامى نمى‏شود، بلکه این جنگ به خاطر سرنگونى رژیم جمهورى اسلامى ایران است.
در این شرایط، به طور مسلّم یکى از ابزارهاى موجود، استفاده از فشارهاى سیاسى و افزایش تحرکات سیاسى با هدف جلب حمایت کشورها براى کمک نظامى و سیاسى و تضعیف دشمن بود. به عبارت دیگر برخوردارى هر یک از کشورهاى ایران و عراق از یک نظام سیاسى برتر در منطقه، مقدمات پیروزى را فراهم مى‏کرد.
8 ماه فشار همه جانبه
قبل از فتح خرمشهر، عراق در چنین جایگاهى قرار داشت و یک سر و گردن از ما بالاتر بود و مى‏توانست با فشارهاى سیاسى، خود را به ما تحمیل کند. ولى با فتح خرمشهر، قضیه برعکس شد و نظام بین‏الملل شاهد شکست نظامى - سیاسى عراق در این منطقه استراتژیک شد و این درحالى بود که عراق برگ برنده خود را براى اعمال نظارت نامشروع در منطقه، از دست داد.
در این شرایط که خرمشهر آزاد شده بود، کشورهاى عرب منطقه که روى صدام و ارتش آن تکیه داشتند دچار وحشت شدند.
از آغاز عملیات ثامن‌الائمه در مهر ماه سال 1360 تا پایان عملیات بیت‌المقدس در خرداد سال 1361، فشارهای نظامی ایران بر عراق به حدی بود که رژیم بعث عراق، تعداد زیادی از تجهیزات و نیروهای خود را از دست داده بود و این درحالی بود که این کشور حمایت همه جانبه اکثر دولت‌های عربی و استکبار جهانی را پشت سر داشت. در این شرایط سیاسى، آمریکا و برخى کشورهاى عرب توصیه کردند که در این فضا و شرایط حاکم، هرچه سریع‏تر باید آتش‏بس برقرار شود.
اجلاس سران کشورهای غیر متعهد
در همین زمان، جنوب لبنان توسط اسرائیل اشغال شده بود که کشور عراق در یک ترفند هماهنگ با استکبار جهانی، اعلام کرد که می‌خواهد نیروهای خود را از مناطق اشغالی ایران خارج کند و به مقابله با اسرائیل بشتابد، تا به این وسیله سرپوشی بر شکست‌های پی در پی خود از رزمندگان اسلام بگذارد.
در همین اثنا نوبت کشور عراق شد تا میزبان اجلاس سران کشورهای غیر متعهد باشد که میزبانی آن به صورت ادواری مشخص می‌شد. بعضی از سران کشورهای غیرمتعهد با اعلام این نکته که بغداد به دلیل جنگ ناامن است، خواستار برگزاری اجلاس در کشوری دیگر بودند.
بیانیه‌های ایران و عراق درباره اجلاس
جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یکی از فعال‌ترین کشورهای عضو جنبش غیرمتعهد، تمایلی برای شرکت در این اجلاس در بغداد نداشت و در بیانیه‌ای شدیدالحن اعلام کرد:
- درحالی که کشور عراق بخش‌هایی از ایران را اشغال کرده است، تهران هیچ هیاتی را به این اجلاس اعزام نخواهد کرد و اصولا بغداد برای برگزاری این اجلاس محل امنی نمی‌باشد.
رژیم بعثی عراق نیز بلافاصله برای میهمانی بنزهای سفارشی‌اش را روی اتوبان‌های نوساز به راه انداخت. صدام که برای برگزاری این اجلاس خیلی خرج کرده بود، اعلام کرد ایرانی‌ها نمی‌توانند بغداد را ناامن کنند.
ارتش عراق نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد:
- بغداد از هر لحاظ امن است. این شهر در طول شبانه روز توسط سایت‌های موشکی زمین به هوا، انواع توپ‌های ضد هوایی، سیستم گسترده راداری و هواپیماهای رهگیر محافظت می‌شود و هیچ کس نمی‌تواند بدون اجازه وارد حریم هوایی این شهر شود.
دستور ناامن نشان دادن بغداد برای نیروی هوایی صادر شد
جمهوری اسلامی ایران مصمم شده بود که به هیچ عنوان اجازه برگزاری این اجلاس در شهر بغداد را ندهد؛ پس باید به نحوی این شهر ناامن نشان داده می‌شد و بهترین گزینه برای نا امن نشان دادن آن جا، استفاده از توان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بود که بهترین و مطمئن‌ترین گزینه بود.
پس از ابلاغ این فرمان ازسوی فرماندهی نیروی هوایی، دستور طراحی این عملیات صادر گردید.
طراحی عملیات
این اولین باری بود که طراحان عملیات نیروی هوایی باید عملیاتی را طراحی می‌کردند تا از آن بتوان به عنوان اهرم قوی و قدرتمندی در برابر سیاست‌های دشمن استفاده کرد.
کار طراحی عملیات آغاز شد و مشکلات یکی پس از دیگری در راه بود:
در آن زمان پدافند هوایی بغداد با پدافند مسکو (پایتخت شوروی سابق و روسیه فعلی) مقایسه می‌شد.
سایت‌های موشکی بلند سام 2 و سام 3 و سام 6 و...، سایت‌های موشکی کوتاه،مدرن و چابک "کروتال" و "رولند" در فواصل معین که در بین و اطراف آنها توپ‌های ضد هوایی 23 و 35 و 57 میلی متری استفاده می‌شد. این تجهیزات به صورت رینگ‌های پدافندی از فاصله حدود 20 کیلومتری بغداد به صورت فشرده در کنار یکدیگر قرار داشتند. همچنین در طول مدت شبانه روز هواپیماهای رهگیر و مدرن آن زمان (میگ‌های 23 و 25) یا برفراز شهر بغداد و اطراف آن در پرواز بودند و یا درحال آمادگی کامل برای مقابله به حملات احتمالی بودند.
این عامل مهم در طراحی عملیات و موفقیت آن بسیار حیاتی بود؛ به شکلی که کوچک‌ترین اشتباه، منجر به شکست طرح می‌شد. پس باید به دقت اندیشیده می‌شد که نوع و تعداد هواپیما‌ها باید به چه شکل باشد؟ کدام نقطه باید مورد هدف قرار گیرد؟ آیا نتیجه حاصل می‌شود و یا نیاز به تکرار عملیات است؟
تمام اینها سوالاتی بود که ذهن طراحان را به خود مشغول کرده بود.
در اولین اقدام، به دلیل این که نیاز بود تا مهمات زیادی بر روی اهداف فرو ریخته شود، پس از بحث و تبادل نظر قرار بر این شد که این عملیات توسط جنگنده بمب افکن‌های اف 4 انجام شود.
اما هدف‌ها، باید هدفی انتخاب می‌شد که رژیم بعثی نمونه آن را در خاک ایران قبلا بمباران کرده بود تا در افکار عمومی، تردیدی در مقابله به مثل ایجاد نکند.
نکته دیگر آن بود که باید هدفی مد نظر قرار می‌گرفت که با حمله به آن، اعتبار دفاع قدرتمند هوایی عراق زیر سوال برود و مدت زیادی آثار آن در ذهن‌ها باقی بماند. همچنین باید هدفی مورد نظر قرار می‌گرفت که خبرنگاران و منابعی که اخبار جنگ را مخابره می‌کردند، بتوانند آن را و یا اثرات آن را خود ببینند و رژیم بعثی عراق نتواند آن ‌را کتمان کند.
پایگاه هوایی الرشید، نیروگاه هسته‌ای تموز، ایستگاه ماهواره مخابراتی بعقوبه، مجلس الوطنی بغداد، کاخ صدام، پالایشگاه الدوره و پادگان‌های نظامی مختلف مورد بررسی قرار گرفتند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
عصا بیفکن و از بیم اژد‌ها مگریز (جوان) اخبار ویژه (کيهان)پاس گل به گروسی؟ (خراسان) تکرار ادعاهای ضدایرانی گروسی (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
سخنگوی دولت در نشست خبری: توتال یک قرارداد بی‌سابقه که حاصل برجام و دستاورد دولت است با حضور معاون اول رئیس‌جمهور چندین طرح بزرگ صنعتی،عمرانی، گردشگری و اقتصادی در جزیره کیش به بهره‌برداری رسید مراسم سالگرد شهادت امام صادق(ع) در مدرسه فیضیه قم برگزار می‌شود تشدید نسل کشی در یمن دکتر ظریف: آمریکا واقع بین باشد، سیاست تحریم و تغییرحکومت برای ایران جواب نمی‌دهد مجلس یک فوریت طرح مقابله با اقدامات تروریستی آمریکا را تصویب کرد هشدار شدیداللحن پاکستان به هند: کاری نکنید جنگ شود قطر: مردم ما تصمیم می‌گیرند در شورای همکاری خلیج فارس بمانیم یا نه پرنده سبک بال دوران دولت آمریکا ملزم شد سه ماه دیگر به برجام پایبند باشد دکتر ظریف: آمریکا واقع بین باشد، سیاست تحریم و تغییرحکومت برای ایران جواب نمی‌دهد دکتر ظریف: آمریکا واقع بین باشد، سیاست تحریم و تغییرحکومت برای ایران جواب نمی‌دهد دکتر ظریف: آمریکا واقع بین باشد، سیاست تحریم و تغییرحکومت برای ایران جواب نمی‌دهد دکتر ظریف: آمریکا واقع بین باشد، سیاست تحریم و تغییرحکومت برای ایران جواب نمی‌دهد دکتر ظریف: آمریکا واقع بین باشد، سیاست تحریم و تغییرحکومت برای ایران جواب نمی‌دهد