روزنامه اعتماد
1403/04/28
تصوير كلان را ببينيم
پس از صد و اندي سال از پيدايش مفهوم دولت مدرن در ساخت قدرت سياسي ايران و 46 سال دولت‌داري در ساختار سياسي نظام جمهوري اسلامي ايران، نوبت به نهمين رييس‌جمهوري رسيده تا عطف به گزينش و انتخاب ملت و تفويض قدرت در راس هرم اجرايي كشور، براي رتق و فتق امور ملك و ملت، ياران و همراهان خود در كابينه دولت چهاردهم را چينش و گزينش كند. در رسمي مألوف و قاعده‌اي هميشگي، برآمدن اين چينش و تركيب همواره از ساز و كاري ناشفاف و برون از منظر افكار عمومي و در قالب قبض و بسط‌هاي اضلاع و اجزاي ساخت قدرت و متنفذان صحنه سياست و برخورداران از امتيازات مالي و اعتبار اقتصادي، شكل مي‌گرفته و راهي براي اعمال نظر بيرون ماندگان از حلقه خواص سياسي در اين فرآيند سراغ نداشته‌ايم. در گذشته‌هاي دور و پيش از پيدايش جمهوريت در ساختار سياسي، كابينه كه هيچ ليست نمايندگان مجلس به معرض نظر ملوكانه رسيده و مهر تاييد مي‌گرفت، بعد از انقلاب البته تجربه مردم‌سالاري ديني، بخش عمده‌اي از گزينش و تركيب و چينش را به نمايندگان برگزيده ملت معطوف كرد اما در طول ساليان با فقدان تحزب‌گرايي مدرن و آنچه رسم مألوف در ممالك راقيه است، بحث رايزني و گزينش و پيشنهاد وزرا به حلقه‌هاي بسته و گعده‌هاي سياسي رهنمون شد و حتي در دولت يازدهم كه كارگروه تعيين وزرا ساختارمند گرديد، قائم به چهره‌ها و نزديكان رييس‌جمهوري اين امر تدبير و ساماندهي شد. با پيروزي پزشكيان در انتخابات رياست‌جمهوري دوره چهاردهم اما شاهد يك اتفاق بديع و يك تغيير جهت ملموس و محسوس در آغازين گام ريل‌گذاري تعيين دولتمردان بوديم. مسعود پزشكيان كه گفته بود دولت او دولت بهره‌گيري از نظرات كارشناسان و متخصصان است، هنوز مهر انتخابش خشك نشده به وعده وفا كرد، ساز و كاري مدون و نظام‌مند براي بهره‌گيري از متخصصان و كارشناسان ذي‌نفع و موثر در فضاي تخصصي هر وزارتخانه را متشكل از بازيگران لايه‌هاي مختلف و متكثر از تجربه اندوختگان ادوار تا نمايندگان احزاب و زنان و اقليت‌ها، نخبگان دانشگاهي و غير دانشگاهي، فعالان بخش خصوصي و ستادي را با عنايت و توجه به شاخص‌هاي 18 گانه در قالب كارگروه‌هاي تخصصي مامور گزينش و انتخاب نامزدهاي تصدي وزارتخانه‌ها و معاونت‌هاي حساس دولت چهاردهم و پيشنهاد نهايي به رييس‌جمهوري كرد.در گزارش روز گذشته، ظريف به عنوان رييس شوراي راهبري دوره انتقالي به شكلي شفاف و روشن گزارش روند طي شده و معيارها و شاخص‌هاي مدون گزينش و تركيب كارگروه‌ها و نيز چارچوب عمل و روشمندي نحوه گزينش نامزدها و وزن و رتبه‌بندي شاخص‌ها را شفاف در منظر افكار عمومي قرار داد.
تا پيش از اين گزارش ظريف در فضاي مشوش و برآمده از انباشت سال‌ها مطالبه‌گري و عدم پاسخگويي رايج و خلف وعده‌هاي مسبوق به سابقه پسا انتخاباتي، با اعلام اسامي كارگروه‌ها در روز قبل از آن، انتقادات مختلف و اعتراضات بسياري راجع به حضور يا عدم حضور برخي چهره‌ها در چينش و تركيب شماري از كارگروه‌ها، مطرح شده و موجي از دلخوري و نگراني در فضاي سياسي و رسانه‌اي به راه افتاده بود.
بخشي از اين انتقادات كه از سوي دلسوزان و دغدغه‌مندان دولت كه از قضا دستي هم بر آتش فضاي تخصصي خود دارند، وارد بوده و از اساس شفافيت اعمال شده هم بدين معناست كه كارشناسان و متخصصان برون از حلقه با نظارت و دقت هوشمندانه و نكته‌سنجانه در جريان امور قرار گرفته، نقدها و نكته و نظرات خود را ابراز كنند والا كه شفافيت محلي از اعراب و دخلي در پيشبرد منسجم و قاعده‌مند امور نخواهند داشت.
شايد يكي از بدترين معضلات و ناسازه‌ها در چنين فرآيندهاي مبتني بر كنش جمعي با بازيگران متنوع و متكثر آن باشد كه خواهي نخواهي برخي از محققان و شايستگان از دايره انتخاب بيرون مي‌مانند و برخي از فرصت‌طلبان هم خواهي نخواهي به تركيب نهايي راهي مي‌يابند و اين مساله اصطكاك‌آفرين و چالش‌برانگيز است اما هر تدبيري كه انديشيده شود و هر تركيبي كه چينش گردد در نهايت اين وضعيت قابل صحت سنجي صد درصدي نيست و هميشه بخشي انحراف از مركز و هدف دارد.
عطف به اين واقعيات گريزناپذير، ضمن آنكه بايد از نقدهاي سازنده و بيان مستمر ايرادات و گوشزد انحرافات و اشتباهات به شكلي مشفقانه و خيرخواهانه پرهيز و ابايي نكرد و نداشت و در سوي ديگر نهايت شفافيت و اطلاع‌رساني پيرامون ريز و درشت عملكردها و جلسات كارگروه‌ها و شوراي راهبري نيز، مناط عمل دست‌اندركاران قرار گيرد تا هم دغدغه‌ها مرتفع و هم كارشكنان و فرصت‌طلبان مقهور و منكوب گردند و بدين‌سان يك مسير مطلوب و خوشايند براي تحقق اين تجربه بديع و مردم‌سالارانه در برآمدن دولتي شايسته‌سالار و نخبه‌گرا در چهار سال پيش رو فراهم آيد و مردمان رنج ديده ايران منتفع از اين وضعيت شوند.
و از طرف ديگر شاكله‌اي بنا شود براي چينش و گزينش مردم‌محورانه و كارشناس‌نگرانه در دولت‌هاي آينده و هر چه بيشتر دخالت‌دهي لايه‌هاي مختلف و متكثر مردم در ساختار قدرت كه نقش مهمي در همذات‌پنداري ميان دولت و ملت و در نهايت ارتقاي سرمايه اجتماعي در پي خواهد داشت.
اصل ماجرا را فراموش نكنيم و نكنيد كه براي اولين بار در تاريخ تشكيل كابينه در همه دولت‌هاي ايران، به جاي هسته‌هاي بسته قدرت و لابي‌هاي اضلاع و اجزاي سياسي خاص، پايه و بناي اوليه چينش وزرا با اعمال نظر تركيب متنوعي از بازيگران و صنوف دچار گشودگي شده است و ساز و كار بسته و محفلي گزينش اوليه جايش را به ساختاري چند ضلعي با بازيگران و ذي‌نفعان متنوع داده است و اين امكان خطا و اشتباه را با تكيه بر خرد جمعي كاهش مي‌دهد.
نگارنده هم مثل همه شما ايراد و نقد به تركيب يا چهره‌ها دارم اما اين جزیيات نبايد باعث شود كه تصوير كلان اين اتفاق مبارك و اين خرق عادت بي‌سابقه مخدوش و ملكوك شده و اين تكيه بر خرد جمعي و اصل تخصص‌نگري و نقش‌دهي به لايه‌هاي مختلف و متكثر مردمي ابتر بماند.
سایر اخبار این روزنامه
توافق و اجماع‌سازی
پیام ایران به امریکا
خشكاله چيست و چه جايگاهي در مديريت پسماند دارد؟
خبردرماني جديد خودرويي در لحظه آخر؟
معنای زوج انتخاباتی برای ناتو
تخريب توليد ملي
پاسخ شهرداری تهران به یادداشت عباس عبدي
بازگرداندن منزلت گروه‌هاي مرجع
تصوير كلان را ببينيم
صدای ملی از تبریز
مخالفت با گردشگري انبوه!
شكستن دماغ استالين
نيازمندي‌هاي بهزيستي
پاسخ شهرداری تهران به یادداشت عباس عبدي
بازگرداندن منزلت گروه‌هاي مرجع
تصوير كلان را ببينيم
صدای ملی از تبریز
سهم‌خواهی جناح‌ها و بازی خطرناک با سرنوشت ملت
