آلبرت بغزیان
اقتصاددان

درباره مبادلات ایران و روسیه با ریال آفشور و استقبال روسیه از مبادلات ریال آفشوری،تا کنون از سوی بانک مرکزی چندین ریال معرفی شده‌است که عمدتا هدف این بوده که چیزی رو جایگزین دلار کنیم اما اگر بتوانیم موضوع تحریم‌ها را حل کنیم تمام این اقدامات از جمله ریال آفشور برچیده می‌شود.ریال آفشور در راستای تقویت اقتصاد مقاومتی است که به هر حال ممکن است، با برجام یا چیزی شیبه به برجام باز هم ماندگار نباشد، از این رو چرا باید در حال حاضر امکاناتی در پیمان بریکس ایجاد شده را کنار بگذاریم البته باید توجه داشت هر گونه دور زدن تحریم‌ها از جمله اقداماتی مانند ریال آفشور برای ما هزینه دارد. تنها در بخش فروش نفت، کاسب‌های تحریم نفتی برای بازگشت پول حاصل از فروش نفت 30 الی 40 درصد از آن را کسر می‌کنند. تا الان چندین عناوین ریال از زبان بانک مرکزی شنیده‌ایم، یکی از آنها ریال دیجیتال بوده که به صورت پایلوت در کیش در حال اجرا است، همین موضوع ساده در ریال دیجیتال اگر مقبولیت پیدا نکند و فراگیر نشود، شکست می‌خورد. هرچند که کار بزرگی بوده که از سوی بانک مرکزی در کیش برای پایلوت در حال اجرا است و هر روز معاملاتی با ریال دیجیتال انجام می‌شود. ریال بعدی رمز ریال است که همان استخراج را دنبال می‌کند و ماینینگ است که جا انداختن و بازاریابی آن بسیار سخت خواهد بود. ریال دیگر، ریال آفشور است یعنی ریالی که توسط بانک‌های آفشور قابل معالعه است یعنی ریالی که قرار است در معاملات بین المللی جابجا شود. برای مثال افراد می‌توانند برای واردات از روسیه ریال خود را به ریال آفشور تبدیل کنند و می‌توانند از روبل آفشور استفاده کنند یا اینکه در معاملات با چین امکان استفاده از یوآن آفشور وجود دارد و البته قابل تفکیک بین یک ریال دیجیتالی یا ریال دیگر در داخل کشور است. بانک مرکزی می تواند ریال آفشور را ایجاد و منتقل کند و قابلیت مدیریت داشته باشد. وقتی گفته می‌‌شود می‌توانیم معاملات ریالی و روبلی با روسیه داشته باشیم این ریال همان ریال آفشور است، در واقع ریالی که بیرون از کشور در حال چرخش است ریال آفشور بوده و همان ریال است و ارزش آن متفاوت ریال رایچ در کشور نیست اما قابلیت تسویه مبادلات تجاری می‌شود. برای مثال ممکن است یک ریال آفشور به ازای 100 روبل آفشور باشد و به این شکل نرخ‌گذاری می‌شود و صادرکنندگان و واردکنندگان می‌توانند با این نرخ‌گذاری ریال یا روبل آفشور خود را تامین کنند. از آنجایی که روسیه هم تحریم است سعی می‌کند که با کشورهایی مانند چین و ایران که تحت تاثیر آمریکا نیستند، وارد معامله شود هر چند در مباحثی روسیه پشت ایران را خالی کرده‌ است. اما اساسا به دلیل همین همسویی‌ها تجارت ایران و روسیه قابل توجه است، گفته می‌شود که به غیر از موارد نظامی روسیه چیزی ندارد که به ایران بدهد اما واردات از چین بسیار زیاد است. البته معتقدم اول باید بانک‌های آفشور راه‌اندازی می‌شد و گفته می‌شود در کیش اولین بانک آفشور راه‌اندازی شده، اما بنده ۲۲ سال است که در حال رفت‌و آمد هستم اما چنین بانکی در کیش ندیدم و صرفا یک ساختمان و شعبه است که اسمی بر روی آن گذاشته‌اند که جذب سرمایه خارجی هم نداشته و اساسا سپرده خارجی وارد ایران نمی‌شود. بانک آفشور در ایران در این حد است که برای مثال در محوطه صدا و سیما یک شعبه از یک بانک دایر شده باشد. در واقع تجربه بانک آفشور را هنوز نداریم که بتوانیم نقل و انتقال پول از این بانک را انجام دهیم، معمولا این بانک‌ها در مناطق آزاد ایجاد می‌شوند که قوانین مادر بانک مرکزی مانع از تاسیس آن نباشد. اسم آن را نمی‌توان بانک گذاشت و در واقع یک باجه‌ای است که به یک ساختمان تبدیل شده‌ است. بانک‌های مشترک مانند ایران و ونزوئلا هم تجربه موفقی در کشورمان نداشتند.