روزنامه جوان
1403/07/25
هویت یابی در مدارس فقط با آموزش و پرورش نمی‌شود
جوان آنلاین: زهرا سلیمانی، فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد رشته تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی و دانشجوی مقطع دکترا در رشته تاریخ ایران است. او ۱۹ سال سابقه خدمت آموزشی و اجرایی به عنوان دبیر، مدیر آموزشگاه و معاون مجتمع آموزشی دارد و هم اکنون به عنوان مؤسس و مدیر موزه فرهنگ و تاریخ و پرورش استان زنجان فعالیت می‌کند. از نظر او باید معلمان با دانش‌آموزان ارتباط دوستانه برقرار کنند تا درک متقابل میانشان شکل بگیرد، چراکه آن‌وقت هم کلاس درس، جذاب و پویا میشود و هم دانش‌آموزان مفاهیم درسی را به خوبی فرامی‌گیرند. خانم سلیمانی تجارب بسیار خوبی در حوزه تعلیم و تربیت دارد، «جوان» به سراغ این معلم خوش‌ذوق رفته و با او گفتگو کرده‌است. چرا شغل معلمی را انتخاب کردید؟به نظر من، معلمی شغل نیست، عشق است. تنها کسانی می‌توانند معلم موفقی باشند که با عشق به دانش‌آموزان و احساس مسئولیتی که در قبال آینده‌شان دارند، تدریس کنند. یک معلم قبل از هر چیزی باید جایگاه خودش را به روشنی درک کند. جایگاهی که بی‌بدیل است، چراکه دانش‌آموزان بعد از حضور در خانواده بیشترین ساعت را با معلم می‌گذرانند، پس او همیشه به عنوان یک الگوی اثرگذار در تعیین سرنوشت و آینده دانش‌آموزان است و هیچ‌گاه نباید این مسئله مهم فراموش شود. بدون‌شک اگر معلم، صبور و علاقه‌مند به کسب علم و متخصص در این زمینه باشد، تأثیر آن به طور کاملاً مسری به دانش‌آموزان منتقل میشود. درباره روش تدریسی که در این سال‌ها در پیش گرفتید، توضیح دهید و بگویید رمز موفقیتتان چه بوده‌است؟
روش تدریس من پژوهش‌محور است. نهایت تلاشم را می‌کنم دانش‌آموزان به عنوان پژوهشگر در هر حیطه مطالعاتی که هستند، وارد شوند تا بتوانند به صورت کاربردی به آموخته‌های خودشان جامه‌عمل بپوشانند. به نظر من دانش‌آموزان باید در موقعیت‌هایی قرار بگیرند تا تمام یافته‌های کتب درسی را به صورت کارورز به کار گیرند. با توجه به همین مورد، موزه‌ای را تحت عنوان موزه فرهنگ و تاریخ تأسیس کردم که در آن اسناد آموزش‌وپرورش به صورت تصویری و نوشتاری، ابزار‌های آموزشی، کتب درسی از ابتدای شکل‌گیری مدارس نوین تا امروز در معرض نمایش قرار دارد؛ محیطی که برای دانش‌آموزان بسیار لذتبخش است. دانش‌آموزان زمانی که همراه با معلمشان به موزه می‌آیند، جایی را به عنوان کلاس تاریخ دارند و آن روز را در موزه تعلیم می‌بینند و به طور عملی روزنامه‌ها و نشریات تاریخی را مشاهده می‌کنند. هدف شما از تأسیس موزه فرهنگ و تاریخ آموزش‌وپرورش استان زنجان چه بود؟
هدفم این بود که هویت ایرانی- اسلامی را در میان دانش‌آموزان و نسل نوجوان و جوان بازآفرینی و احیا کنم. متأسفانه عمده دانش‌آموزان، مدرسه را دوست ندارند و ارتباط خوبی با کلاس‌های درس برقرار نمی‌کنند. به نظر شما ایراد کار کجاست و شما در این زمینه چه اقداماتی انجام دادید؟
ما باید فضای مدرسه را از حالت سنتی و محض محتوای کتب درسی خارج کنیم. همچنین باید دانش‌آموزان را به سمت و سویی سوق دهیم تا آنچه را که آموختند، تقویت کنند. از طرفی، لازم است فضای تربیتی را تغییر دهیم و آن را برای دانش‌آموزان جذاب کنیم. باید راه‌هایی را نیز برای شاداب‌سازی فضا‌های آموزشی پیدا کنیم. در چنین شرایطی ارتباط خوبی میان دانش‌آموزان و کلاس درس برقرار میشود و آن‌ها می‌توانند آینده بهتری را برای خود و جامعه‌شان بسازند. کارشناسان بر این باورند که کتب درسی و همچنین برنامه درسی در مقاطع تحصیلی مختلف نامناسب است و باید فکری برای آن شود. نظر شما در این رابطه چیست؟
کتب درسی دوره متوسطه نیاز به تغییر دارد. کتاب درسی به ویژه متوسطه اول و دوم شبیه به همان‌هایی است که معلمانشان در دوران مدرسه خوانده‌اند. در کتب ابتدایی کلاً سبک تغییر پیدا کرد و حتی معروف به کتب جدید‌التألیف شد، اما در دوره متوسطه اول و دوم کتاب باید تغییر پیدا کند. گاهی دانش دانش‌آموزان به جهت دسترسی به انواع و اقسام داده‌هایی که می‌توانند به آن دست پیدا کنند، فراتر از کتاب است. همیشه از نظر دانش‌آموزان در ادوار مختلف، درس تاریخ، درسی خشک و حفظی محور بوده‌است، تا جایی که عمده محصلان نتوانسته و نمی‌توانند با این درس، ارتباط برقرار کنند. لطفاً درباره اقدامات خود در رابطه با علاقه‌مند کردن بچه‌ها به تاریخ توضیح دهید.
دانش‌آموزان باید بتوانند از طریق کلاسی که در آن شرکت می‌کنند، مهارت‌های اجتماعی یاد بگیرند. باید روح همکاری، همدلی، نوعدوستی و همزیستی در میان آن‌ها تقویت شود. درس تاریخ به بچه‌ها کمک کند که آن‌ها وطن‌پرستی را یاد بگیرند، هویت ملی و هویت اسلامی را بیاموزند؛ موضوعی که با آموزش فقط صرف کتب درسی و پرسش و پاسخ در مورد آن محقق نمی‌شود. اگر آن‌ها با فضا‌های پژوهشی و پاسداشت میراث فرهنگی درگیر شوند، کلاس درس تاریخ‌شان از آن حالت خشک خارج میشود. من با توجه به این نکته، دانش‌آموزانم را به سمت پژوهش‌مداری سوق دادم و تأکید به شب امتحان نمی‌کردم، به جای آن، در طول ترم از آن‌ها فعالیت عملی و پژوهشی می‌خواستم تا درس خواندن برایشان خوشایند شود؛ نتایجی که از طریق فعالیت پژوهشی برای دانش‌آموز به دست می‌آید هم برای خودش جذاب است و هم این نوع یادگیری در ذهنش تثبیت میشود و به دردش می‌خورد. چه موانع و مشکلاتی بر سر راه داشتید و با آن‌ها چطور برخورد کردید؟
موانع و مشکلات خیلی زیاد است. چون بستر فعلی آموزشی ما بر پایه کتاب و محفوظات سنتی بنا شده‌است. به نظرم، قدری تکنولوژی نیاز داریم، باید فضای آموزشی بچه‌ها تغییر کند. دانش‌آموز، اولیا و همچنین کادر مدرسه در این زمینه باید توجیه شوند که فعالیت‌های پژوهشی به چه سمت و سویی می‌رود و تا چه حد در یادگیری و تفهیم دروس اثرگذار است. همه این‌ها نیاز به یک تعاملی دارد که در مدرسه، دانش‌آموز و خانواده باید شکل بگیرد. همچنین باید این سه عامل تأثیرگذار با همراهی مسئولان ستادی آموزش و پرورش به دنبال فراهم کردن بستر مناسب برای انجام فعالیت‌های علمی باشند. آن وقت است که می‌توان از سمت آموزش سنتی به سمت آموزش پژوهش‌محوری حرکت کنیم و تأثیرات مثبت آن را ببینیم. چه نهاد و چه سازمان‌هایی می‌توانند در علاقه‌مند شدن بچه‌ها به کتب درسی و به طور کلاس درس کمک کنند؟ این کمک‌ها در زمینه توسعه اقدامات شما در سراسر کشور و ارتباط‌گیری دانش‌آموزان با درس تاریخ چگونه می‌تواند باشد؟
یکی از سازمان‌هایی که می‌تواند برای پیشبرد اهداف درس تاریخ، مؤثر باشد و کمک کند، اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع است تا در فضای یادگیری دانش‌آموزان تنوع‌بخشی داشته‌باشیم. این آن چیزی است که سند تحول بنیادین نیز بدان اشاره شده. اگر کلاس‌هایی در موزه‌ها تشکیل شود، دانش‌آموزان می‌توانند در کنار دبیر خود از موزه‌ها بازدید کنند و صحبت‌های کارشناس موزه را در رابطه با آنچه می‌بینند، بشنوند. این برای بچه‌ها خیلی جذابیت دارد، اینکه به عینه اموال و آثار تاریخی را ببینند و تنها یک عکس و یک‌سری نوشته در کتب را مشاهده نکنند. بدون شک این تنوع بخشی به فضای یادگیری با کمک هر اداره و سازمانی که می‌تواند کمک کند؛ اعم از موزه‌های دولتی و خصوصی یا حتی در درس‌های دیگر مثل هنر که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین حوزه هنری می‌توانند کمک‌کننده باشد، در پیشرفت تحصیلی بچه‌ها نقش مهمی دارد.
از طرفی نباید نقش معلمان و اولیا را نادیده گرفت، خیلی مهم است که هر کدام از ما، چه در نقش معلم و چه در نقش اولیا، باید برای پیشرفت خود تلاش کنیم. در مقابل هجوم این اطلاعات، چه از طریق فضای مجازی و چه از طریق فضا‌های دیگر که بر دانش‌آموزان وارد میشود، ما باید چند قدم از آن‌ها جلوتر باشیم. اکثر معلمان، تنها به اطلاعاتی که در دانشگاه فرهنگیان و دیگر دانشگاه‌ها دریافت کردند، بسنده می‌کنند و عمده پدران و مادران هم به جهت امور منزل و مشغولیت‌های کاری، به دنبال کسب اطلاعات جدید نمی‌روند. در صورتی که هر کدام از ما باید کتاب‌های مختلف بخوانیم و در دورهها و کارگاه‌های مختلف شرکت کنیم و همواره چند قدم جلوتر از دانش‌آموزان حرکت کنیم تا بتوانیم پاسخگوی نیاز دانش‌آموزان امروزی کشور باشیم.
سایر اخبار این روزنامه
بازار لبنیات شیرتوشیر شد!
مهاجرانی: با دم شیر بازی نکنید
هویت یابی در مدارس فقط با آموزش و پرورش نمی‌شود
تشکر رهبر انقلاب از استاد علاء به‌خاطر سروده «جمعه نصر»
نعیم قاسم: معادله «درد مقابل درد» را آغاز کردیم
هولوکاست المعمدانی
حجاریان‌ها باز می‌گردند؟
اتهام می‌زنم، جریمه‌اش را می‌دهم!
بدرقه باشکوه عباس مقاومت در تهران
