غزه هنوز زنده است
گروه سیاسی: در نقطهای از تاریخ که نوار غزه دیگر چیزی جز ویرانی و رنج نیست، ساعت ۱۲ ظهر روز پنجشنبه بهعنوان آغاز رسمی آتشبس اعلام شد؛ توافقی که پس از نشست اضطراری کابینه رژیم اسرائیل و بیانیه رسمی جنبش حماس، رنگ واقعیت به خود گرفت. این توافق، حاصل هفتهها مذاکره فشرده در قاهره و دوحه با میانجیگری مصر، قطر، ترکیه و حمایت ایالات متحده بود؛ توافقی که نه نشانهای از پایان خصومت، بلکه تلاشی برای مهار فاجعه انسانی و بازگرداندن حداقلی از نظم به منطقهای است که از آسمانش تنها آتش باریده است. به گزارش «تجارت»، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، شامگاه چهارشنبه به وقت محلی در پی مذاکرات میان حماس و اسرائیل در شرمالشیخ مصر گفت: با افتخار اعلام میکنم که اسرائیل و حماس هر دو مرحله اول طرح صلح ما را امضا کردهاند. این به آن معناست که همه گروگانها (اسرا) بهزودی آزاد خواهند شد و اسرائیل بهعنوان اولین گامها بهسوی صلحی قدرتمند، پایدار و همیشگی، نیروهای خود را تا خطی توافقشده عقب خواهد کشید. همه طرفها بهطور عادلانه مورد رفتار قرار خواهند گرفت. با این تفاسیر آنچه این آتشبس را از نمونههای پیشین متمایز میکند، نه صرفاً زمانبندی یا بندهای آن، بلکه پیچیدگی اجرای توافق در میدان عمل است. طبق مفاد اعلامشده، رژیم اسرائیل موظف به توقف کامل عملیات نظامی، آزادی مرحلهای گروگانها و عقبنشینی از مناطق کلیدی در غزه است؛ در مقابل، حماس نیز باید آزادی اسرای اسرائیلی، توقف حملات راکتی و همکاری با نهادهای بینالمللی برای بازسازی را تضمین کند. با این حال، در سایه بیاعتمادی عمیق، سابقه نقض توافقها و حضور بازیگران متعدد در میدان، اجرای این آتشبس بیش از آنکه پایان جنگ باشد، آزمونی دشوار برای صلح است.
تکمیل مرحله اول عقبنشینی اسرائیل و آغاز مهلت ۷۲ ساعته برای آزادی اسرای صهیونیست
در ارتباط با نخستین گام اجرای توافق صلح ترامپ، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه از تکمیل شدن مرحله اول عقبنشینی ارتش رژیم صهیونیستی از نوار غزه خبر داد. خبرگزاری رویترز دیروز جمعه به نقل از «استیو ویتکاف» فرستاده آمریکا نوشت: ارتش اسرائیل مرحله اول عقبنشینی از نوار غزه را تکمیل کرد و مهلت ۷۲ ساعته برای آزادی گروگانها (اسیران صهیونیست) آغاز شده است. در همین راستا، سخنگوی ارتش رژیم اسرائیل نیز گفت: نیروهای ما در امتداد «خط زرد» در نوار غزه مستقر هستند. او افزود: ۷۲ ساعت آغاز شده است و در پایان این مدت، ربوده شدگان ما (اسیران صهیونیست) آزاد خواهند شد. این سخنگو گفت: جنگ هنوز تمام نشده و ما با چالشهای بزرگی روبرو هستیم.
استقبال گسترده مقامهای صهیونیست و مخالفت تندروها با توافق غزه
پس از اعلام توافق آتشبس و تبادل اسرا، واکنشها در درون عرصه سیاسی رژیم صهیونیستی دوشقه شد: رئیس این رژیم و شماری از مقامهای سابق و کنونی از نقش دونالد ترامپ و میانجیها تقدیر کردند، در حالی که اعضای جریانهای راستگرای تندرو و برخی وزرا صریحاً با تصویب و اجرای توافق مخالفت کردند. اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم صهیونیستی در سخنانی ضمن ستایش از توافق حاصلشده بر سر آزادی اسیران و پایان جنگ در غزه، از بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر این رژیم و دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا قدردانی کرد و گفت که ترامپ «شایسته دریافت جایزه نوبل صلح» است. ایهود باراک، نخستوزیر اسبق رژیم صهیونیستی نیز در پیام خود از ترامپ، میانجیها و همه کسانی که در پایان دادن به این «کابوس» همکاری کردند، تشکر کرد. یائیر گولان، رهبر حزب اپوزیسیون و موسوم به دموکراتهای اسرائیل نیز از این توافق استقبال کرد. بنی گانتس، رهبر حزب «اردوگاه» (ائتلاف میانهرو) نیز از تلاشها و تعهد ظاهری ترامپ برای بازگرداندن همه اسرای صهیونیست و تضمین آنچه امنیت رژیم صهیونیستی خواند، قدردانی کرد. همزمان، اعضای حزب «صهیونیسم دینی» به رهبری ایتامار بن گویر و بزالل اسموتریچ با توافق اعلامشده مخالفت کردند و اوریت استروک وزیر شهرکسازی و مأموریتهای داخلی رژیم صهیونیستی اعلام کرد که «کنارهگیری از کابینه» در این رابطه روی میز قرار دارد. اسموتریچ نیز در سلسله اظهارنظرها تصریح کرد که قادر به رأیدادن به نفع این توافق نخواهد بود.
قدردانی دونالد ترامپ از بیانیه وزارت خارجه ایران
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز پنجشنبه بیانیهای در خصوص تلاشها برای توقف نسلکشی در غزه صادر کرد. وزارت امور خارجه با یادآوری مفاد بیانیه مورخ ۱۴ مهر ۱۴۰۴ در خصوص پایاندادن به نسلکشی در غزه، تاکید مینماید که جمهوری اسلامی ایران همواره از هر اقدام و ابتکاری که متضمن توقف جنگ نسلکشی، خروج نظامیان اشغالگر، ورود کمکهای بشردوستانه، آزادی اسرای فلسطینی و احقاق حقوق بنیادین فلسطینیان باشد، حمایت کرده است. پس از صدور این بیانیه، «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا روز پنجشنبه در کنفرانس خبری مشترک با «الکساندر استاب» رئیسجمهور فنلاند با اشاره به اینکه تهران از طرح صلح غزه حمایت میکند، گفت: «تهران ممنون!»
ترامپ و خرج کردن تمام اعتبارش برای تحقق صلح در غزه
بر اساس گزارشهای موجود، به منظور اجرای توافق صلح در نوار غزه، ۲۰۰ سرباز آمریکایی به منطقه اعزام خواهند شد تا در قالب یک مأموریت نظارتی و پشتیبانی، روند اجرای بندهای توافق را از نزدیک دنبال کنند. همچنین اعلام شده که دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، دوشنبه این هفته عازم سرزمینهای اشغالی خواهد شد تا شخصاً در مرحله دوم اجرای توافق حضور یابد و با طرفهای درگیر دیدار کند.
این روند نشان میدهد که ترامپ نهتنها در سطح دیپلماتیک، بلکه در میدان عمل نیز تمام اعتبار سیاسی خود را برای تحقق صلح در غزه خرج کرده است. اعزام نیرو، سفر ریاستجمهوری و تشکیل مرکز هماهنگی منطقهای، همگی گواهی بر آناند که واشنگتن قصد دارد نقش خود را از میانجیگری صرف به ضامن اجرایی توافق ارتقا دهد—اقدامی که اگر موفق شود، میتواند نقطه عطفی در سیاست خارجی دولت ترامپ باشد.
برگزاری نشست پاریس میان اروپاییها و اعراب برای بازسازی غزه
اروپا پس از دو سال رویکردی منفعل و عمدتاً بیانیهمحور در قبال جنگ ویرانگر غزه، اکنون در سایه توافق آتشبس تلاش میکند با حضور در روند صلح، بازسازی و آینده سیاسی این منطقه، جایگاه آسیبدیده خود را ترمیم کرده و در برابر فشار افکار عمومی و بحران اعتبار سیاسی در داخل، تصویری فعال از خود ارائه دهد. وزرای امور خارجه کشورهای اروپایی و عرب روز پنجشنبه در پاریس گردهم آمدند تا درباره توافق اخیر، سازوکارهای نظارت بر ثبات میدانی و هماهنگی برای کمکهای فوری انسانی و بازسازی مناطق آسیبدیده گفتوگو کنند. بر اساس گزارشها، مقامهای حاضر در این نشست بر ضرورت تضمین اجرای کامل آتشبس، کمکرسانی بیوقفه و ایجاد ساختار موقت اداری برای اداره غزه تأکید کردند. فرانسه پیشنهاد تشکیل یک نیروی بینالمللی نظارتی را مطرح کرد که بتواند بر اجرای توافق و امنیت عمومی نظارت کند. وزیران خارجه آلمان، ایتالیا، اسپانیا و انگلیس نیز از مشارکت اروپا در تضمین ثبات سخن گفتند و برخی کشورها، از جمله ایتالیا، آمادگی خود را برای اعزام نیرو در صورت تصویب مأموریت از سوی شورای امنیت اعلام کردند.
چشمانداز اجرای آتشبس در نوار غزه
اجرای آتشبس در نوار غزه، هرچند رسمی شده، با موانع متعددی روبهروست و نمیتوان آن را پایان واقعی درگیریها دانست. بیاعتمادی تاریخی میان اسرائیل و حماس، تجربه طولانی نقض توافقها و حضور بازیگران متعدد در میدان، پیچیدگی اجرای توافق را دوچندان کرده است. مرحله اول عقبنشینی نیروهای اسرائیل انجام شده و مهلت ۷۲ ساعته برای آزادی اسرای صهیونیست آغاز شده است، اما هرگونه نقض این زمانبندی یا برخورد با مخالفان داخلی میتواند روند توافق را مختل کند. در کنار این، نوار غزه با ویرانی گسترده مواجه است و بازسازی فوری و کمکهای انسانی نیازمند هماهنگی بینالمللی است، زیرا کمبود منابع یا ناکامی در بازسازی میتواند موج جدیدی از تنشها و خشونتها را به دنبال داشته باشد.
چشمانداز آتی نشان میدهد که موفقیت این آتشبس نیازمند همکاری نزدیک میان همه طرفها و میانجیها است و بدون اعتمادسازی واقعی و نظارت مؤثر، توقف فعلی خشونتها تنها موقتی خواهد بود. در کوتاهمدت مرحله اول توافق و آزادی اسرای صهیونیست حساسترین بخش محسوب میشود، در میانمدت، تثبیت امنیت و اجرای کامل تعهدات طرفین و نظارت بینالمللی اهمیت دارد و در بلندمدت، بازسازی غزه و ایجاد ثبات پایدار احتمالاً دو تا سه سال طول خواهد کشید. اگر این چارچوب همکاری و تضمینها رعایت شود، آتشبس میتواند نقطه شروعی برای کاهش خشونت باشد، در غیر این صورت، منطقه همچنان با تهدید موجهای تازه درگیری و بیثباتی مواجه خواهد بود.