حمایت دولت نباشد دلسرد می‌شویم

محبت محبی؛ برنده جایزه «مریم میرزاخانی» در گفت‌وگو با «ایران»:
حمایت دولت نباشد، دلسرد می‌شویم

هدی هاشمی



نخستین دوره جایزه «زنان در علم» بیست و هشتم مرداد ماه در کتابخانه ملی ایران برگزار شد. در نخستین دوره اعطای این جایزه ۱۶ زن محقق در گروه‌های علوم پایه – پزشکی، فنی – مهندسی، کشاورزی، علوم انسانی و هنر قدردانی شدند. جایزه ای که هدفش معرفی زنان نخبه به جامعه بود که سهم بسزایی در پیشبرد علم در حوزه تخصصی فعالیت خود داشتند. در نخستین دوره این جشنواره با چهره‌های جوانی آشنا شدیم که قبل از آن  کمتر کسی نام و نشانی از آنها شنیده بود. این جایزه بخشی هم داشت که متعلق به نخبگان جوان بود و جایزه‌اش به نام مریم میرزاخانی نامگذاری شده بود. جایزه‌ای که به سه تن از نخبگان جوانی اهدا شد که تأثیر بسزایی در علم و فناوری دارند.
یکی از سه پژوهشگر دکتر «محبت محبی» 39 ساله استاد تمام دانشگاه مشهد است. او در سن 36 سالگی به مرتبه استادی رسید و اکنون 10 سال است تدریس می‌کند. محبی دارای مدرک دکترای مهندسی علوم و صنایع غذایی (گرایش مهندسی) است و از سال 1386 به عضویت هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد درآمده است. علاوه بر فعالیت‌های آموزشی و راهنمایی و مشاوره بیش از 90 دانشجو در مقاطع ارشد و دکتری، چاپ و پذیرش 160 مقاله (90 مقاله ISI و 70مقاله علمی- پژوهشی)، 140 مقاله ارائه شده در همایش‌های داخلی و خارجی، اجرا و همکاری در 20 طرح پژوهشی، 5 مورد ترجمه، تدوین و ویراستاری کتاب را در پیشینه فعالیت‌های پژوهشی خود دارد.
خودش درباره بخشی از فعالیت‌هایش می‌گوید: تحقیقات بسیاری داشته‌ام اما کاربرد مهندسی خشک کردن، سرخ کردن و پخت مواد غذایی و کاربرد نانوتکنولوژی در صنایع غذایی و کاربرد پردازش تصویر در صنایع غذایی بخشی از مهم‌ترین تحقیقاتم بوده است .البته اختراعی هم در زمینه دهان مصنوعی با قابلیت تشخیص عطر و طعم داشتم. دکتر محبی دوست دارد در ایران بماند و تحقیقاتش را در زمینه رشته تخصصی‌اش ادامه دهد اما همین ماندن گاهی وقت‌ها برای او و نخبگانی همچون او سخت تمام می‌شود «عاشق رشته تحصیلی‌ام هستم، در مشهد کار تدریس و پژوهش را آغاز کردم و دلم می‌خواهد هر چه را که یاد گرفتم در اختیار جوانان کشورم بگذارم. با این حال هنوز معتقدم باید یاد بگیرم و دوست دارم فرصت‌های مطالعاتی زیادی داشته باشم و به دیگر کشورها برای گرفتن همین فرصت‌های مطالعاتی سفر کنم اما ترجیح  می‌دهم در ایران زندگی کنم. می‌خواهم ارتباطات علمی‌ام را با دیگر دانشگاه‌ها گسترش دهم تا بتوانم علم دیگر کشورها را به دانشجویانم ارائه دهم و دیگر اینکه بتوانم آزمایشگاه تخصصی برای افزایش صادرات محصولات کشاورزی داشته باشم، اگر این آزمایشگاه را بزنم به هدف علمی‌ام در زندگی رسیده‌ام.» او درباره سختی‌های پژوهش در ایران می‌گوید: «تجهیزات آزمایشگاهی ما بسیار قدیمی است و هزینه پژوهش بسیار کم است. شما باورتان نمی‌شود بیشتر انرژی ما صرف بحث کردن برای خرید تجهیزات و بودجه برای گرفتن پژوهش می‌شود. یعنی همیشه دغدغه بودجه پژوهشی را داریم، تجهیزات آنقدر فرسوده است که به سختی کار می‌کنیم. سختی‌های پژوهش زیاد است که بخش دولتی بودجه لازم را برای طرح‌های تحقیقاتی به دانشگاه‌ها نمی‌دهد و بخش خصوصی هم حمایت لازم را از ایده پژوهشگران نمی‌کند. این به نفع بخش خصوصی است که  از ایده پژوهشگران استفاده کند اما متأسفانه این اتفاق نمی‌افتد. ما فقط  خواهان حمایت بیشتر دولت هستیم تا دلسرد نشویم.» محبی به عنوان یک پژوهشگر زن بر این باوراست «اگر خوب کار کنیم و به کارمان اعتقاد داشته باشیم می‌توانیم در پژوهش موفق باشیم. در کار پژوهشی زنان در کنار مردان هستند و مشکلی هم وجود ندارد. مشکل اصلی در سطح‌های مدیریتی است. خیلی وقت‌ها برخی از افراد به مدیریت زنان در سطح دانشگاه اعتقادی ندارند و این ضعف برای سیستم آموزشی محسوب می‌شود؛ این موضوع خیلی از نخبگان زن را اذیت می‌کند.»
برش
قوانین دست و پا گیر برای اشتغال زنان در دانشگاه
مشاور امور زنان وزارت علوم معتقد است: قوانین برای اشتغال زنان در پست‌های مدیریتی دست‌و‌پا گیر است و گروه‌های آموزشی دانشگاه‌ها برای جذب بانوان در چارچوب هیأت علمی مقاومت می‌کنند. الهه حجازی، مشاور امور زنان وزارت علوم درباره حضور کم بانوان در هیأت علمی دانشگاه‌ها و پست‌های مدیریتی گفت: یکی از علت‌هایی که فقط 17 درصد زنان در اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها هستند، این است که در ده سال گذشته و قبل از آن تعداد دانشجویان زن در دوره‌های ارشد و دکتری کم بود، بنابراین زمانی که تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی زن کم باشد، متقاضی هیأت علمی خانم نیز کم می‌شود، اما در 5 سال اخیر روندی شروع شده که نسبت دانشجویان دکتری در حال به تعادل رسیدن است و نتیجه آن شده که در سال 93 و 94، 48 درصد فارغ‌التحصیلان دوره دکتری زنان هستند.حجازی درباره عدم تمایل دانشگاه‌ها نسبت به استخدام عضو هیأت علمی زن، گفت: در گروه‌های آموزشی فنی یا گروه‌هایی که مردانه تعریف شده، دانشگاه‌ها حضور بانوان را نمی‌پذیرند یا ترجیح می‌دهند مردان را استخدام کنند. این مسأله باورغلطی است که هنوز تصحیح نشده است و اگر این باور اصلاح شود، زنان هم جذب می‌شوند و توانمندی‌هایشان را نشان خواهند داد و این آمار رشد خواهد کرد. او با اشاره به خودباوری در زنان گفت: همچنین پست‌های مدیریتی،‌ مسئولیت سنگینی است که در آن به مسائل زنان بی‌توجه بوده‌اند، یعنی شرایط برای پست‌های مدیریتی بین زنان و مردان یکسان است و اکثر بانوان به خاطر نقش‌های چند‌گانه‌ای که دارند،‌ نمی‌توانند در این پست‌ها فعالیت کنند.