روزنامه همدلی
1396/06/08
ددیپلمات‌های وزارت امور خارجه کشورمان با این نگاه متفاوت هم مواجه هستند: تصویری دیگر از استقلال کردستان عراق
آزاد ولدبیگی/ کارشناس ارشد حقوق بین الملل و روزنامهنگار/ اربیلدر پی تحولات اخیر عراق و بالاخص بعد از هجوم داعش و اشغال بخشهایی از خاک این کشور توسط داعش، بحثهای مربوط به رفراندم و استقلال احتمالی کردستان عراق بالا گرفت. تب استقلال در کردستان عراق، همیشه موضوعی مناقشه برانگیز بوده و واکنشهای مختلفی را در پی داشته است. این موضوع درایران نیز، واکنشهای گوناگونی را بدنبال داشت. آنچه که در این میان، بیش از همه جلب توجه میکند، بیم از استقلال احتمالی کردستان عراق است، که از سوی بعضی از شخصیتهای سیاسی و تحلیلگران ایرانی به گوش میرسد. تتمه و تکیه کلام بیشتر آنان، اسرائیل انگاری کردستان عراق است، که آن را تهدیدی جدی برای منافع ایران می‌دانند. فرضیه بنده بر این اساس است، که کردستان هراسی زمینه واقعی نداشته و ندارد و این طرز تفکر نشانه یکجانبهنگری در قضایا و مسائل مربوط به کردستان عراق است. در ذیل این مقال سعی خواهم کرد با استدلالهای مختلف این فرضیه را روشن نموده و باثبات برسانم:
١- آنچه که در استدلال مخالفین استقلال کردستان عراق بچشم می‌خورد، نسبت دادن این مسئله به کشورهای بیگانه و اسرائیل است. اما واقعیت امر چنین نیست، حس استقلال خواهی در کردستان عراق، بیش از هر چیزی، به شکست تجارب ٩ دهه اخیر حکمرانی و نحوه تشکیل کشور نوین عراق برمی گردد. کردها در عراق، مدل کشور متحد و یکپارچه، خودمختاری و فدرالیسم را با تحمل رنج و ستمهای فراوان آزمودند. کردهای عراق از سال ١٩٢١-١٩۵٨ رژیم سلطنتی را تجربه کردند و علیرغم اینکه ملک فیصل اول به کردها و انگلیسیها قول داده بود، عراق را بصورت فدرالیسم اداره نماید، اما کردها جز بدقولی و ستم چیزی ندیدند.
با آغاز حکومت جمهوری اسلامی در سال ١٩۵٨، عبدالکریم قاسم وعده نمود مشکل کردستان را حل نماید و ملا مصطفی بارزانی را از اتحاد شوروی به عراق فراخواند و در قانون اساسی عراق نوشتند: (العرب و الاکراد شرکاء فی هذا الوطن)، اما اینبار هم وعدهای توخالی بیش نبود و در نهایت به جنبش ایلول کردستان در سال ١٩۶١ منجر گشت. در زمان برادران عارف محنت کردها ادامه داشت و جنگ همچنان جزء لاینفک زندگی آنان بود. با سرکار آمدن بعثیها در سال ١٩۶٨ رنجهای کردستان فزونی گرفت و کردها بمباران شیمیایی ساکنان غیرنظامی، انفال، تعریب، تبعیض و ظلم و ستمهای بی‌شماری را تجربه کردند و این رنج‌ها تا سال ٢٠٠٣ ادامه داشت. بعد از سقوط بعث، کردها با امیدواری بسیار در بنیانگذاری عراق نوین شرکت کردند. نوری مالکی و خلف او حیدرالعبادی با قطع بودجه کردستان عراق و کارشکنی در اجرای مفاد قانون اساسی عراق و دیگر مطالبات قانونی کردها، دست کمی از اسلاف خود نداشتند و عراق را بن بست امروزی کشاندند. کاسه صبر مردم کردستان عراق لبریز شده است، آنان با توجه به حق تعیین سرنوشت مندرج در اسناد بین المللی (منشور ملل متحد، هردو میثاق حقوق سیاسی و مدنی و حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی سال ١٩۶۶) خود را محق می‌دانند بدنبال راه حلهای دیگری باشند. با توجه به شکست تجارب پیشین در همزیستی تحت حاکمیت عراق، اکنون استقلال تنها گزینه پیش روی آنانست. بر اساس آخرین نظرسنجی که از سوی مرکز صلح و امنیت انسانی دانشگاه آمریکایی دهوک و انستیتوی میدیا و پژوهش سیاسی در آگوست ٢٠١۶ در کردستان عراق بانجام رسیده است، (٨۴.٣) ساکنان این منطقه به استقلال رای خواهند داد. آیا واقعا میتوان خواستهای اینچنینی را که زمینه مردمی و قانونی و تاریخی دارد، به کشورهای دیگر و منافع سیاسی آنان گره زد و خواست این ملت را هیچ انگاشت.
٢- تجربه مثبت حکومت اقلیم کردستان عراق، که در واقع شبه دولت و یا بهتر بگوئیم دولتی اعلام نشده است، در ٢۵ سال گذشته این واقعیت را باثبات رسانده است که سیاستمداران اقلیم کردستان، با آشنایی و اشراف کامل، به امور سیاسی منطقه و روابط بین الملل با دیدگاهی کاملا پراگماتیستی و دیپلماسی موازنه منافع با واقعیات موجود برخورد نمودهاند. آنان همیشه در روابط خود بر احترام متقابل و حسن جوار تاکید دارند و همیشه سعی کردهاند که عامل ثبات و استقرار در منطقه باشند. دیپلماسی اقلیم کردستان با همسایگان و بالاخص ایران در دو دهه اخیر، این حقیقت را باثبات رسانیده است، که آنان در پی ماجراجویی نیستند و نمی‌خواهند که منبع تهدید برای همسایگان خود باشند. در حالی که خیلی از کشورهای مستقل منطقه مستقیم یا غیرمستقیم، منبع تهدید و تنش با ایران بوده و هستند.
٣- اسرائیل انگاری کردستان عراق، یک اشتباه محض تاریخیست، چرا که کردها هزاران سال است، در سرزمینی باسم کردستان ساکن بوده و هستند و برخلاف اسرائیل خاک و سرزمین هیچ ملت دیگری را اشغال نکردهاند. هیچ تشابه ماهوی و تاریخی در این زمینه در بین کردها و اسرائیل وجود ندارد. اگر آنان از منظر تهدیدات امنیتی – سیاسی، کردستان عراق را چون اسرائیل می‌پندارند، این موضوع هم درست بنظر نمی‌رسد، چرا که خیلی از کشورهای عربی و اسلامی منطقه، مستقیم یا غیرمستقیم با اسرائیل روابط سیاسی و اقتصادی و بعضا روابط دیپلماتیک دارند. حتی برخی از آنان پیمان صلح با اسرائیل بامضاء رساندهاند. تشبیه کردستان عراق به اسرائیل، قیاس مع الفارق است و حتی بنحوی از انحاء، شعور و احساسات مردم کردستان عراق را اکثرا مسلمان هستند جریحهدار میکند، که در عرف همسایگی چنین تصور و تعاملی روا نیست.
۴- نقشه فعلی خاورمیانه، که دهها سال پیش توسط دولتهای استعمارگر ترسیم شده است، براساس مطامع و منافع استعماری آنان پی ریزی شده و بهیچ وجه به خواسته و آرمان ملت‌های ساکن خاورمیانه وقعی ننهادهاند. وآنگهی تجربه صد سال اخیر بوضوح این امر را باثبات می‌رساند، چنین نقشهای هم باعث استقرار صلح و ثبات در منطقه نشده است وبالعکس همیشه مایه تنش و جنگ و زدوخورد بوده است، که وضعیت فعلی منطقه خود گواه بر این مدعاست. تشکیل کشوری تازه هم در این منطقه آشوب زده، نمیتواند آغازگر فاجعهای جدید در منطقهای باشد، که خود هم اکنون در قعر فاجعه بوده و در آتش جنگ می‌سوزد.
۵- هر تحول جدیدی در منطقه، برای هر کشوری میتواند هم تهدید باشد، هم فرصت. این نحوه تعامل دولتمردان هر کشوریست، که این تحولات را به فرصت یا تهدید تبدیل میکند. آنان باید منافع ملی خود را براساس این تحولات تعریف کنند و از تهدیدها فرصت سازی کنند. علیرغم روابط دیرین ایران با اقلیم کردستان، اما ایران هنوز نتوانسته است از پتانسیل‌های مختلف خود، چون قرابتهای تاریخی، تمدنی و هویتی خود با کردستان عراق بصورتی مطلوب بهرهبرداری کند. سودجستن از چنین مولفههای باعث همگرایی و اعتماد بیشتر در بین طرفین شده و زمینه تعارض و تقابل را به حداقل خواهد رساند.
۶- اگر استدلال مخالفین استقلال کردستان عراق اینست، که استقلال سبب افزایش حس گریز از مرکز و مطالبات هویت طلبانهی کردها در ایران، ترکیه و سوریه میشود، در واقع این امر به سیاست داخلی و نحوه تعامل و رویکرد این دولتها با کردهای ساکن کشورشان برمیگردد. حتی اگر کردستان عراق هم مستقل نشود، چنین مطالباتی در آن کشورها بپایان نخواهد رسید. پس بهتر است بجای پاک کردن صورت مسئله و نفی آن، واقعیات را آنچنان که هست دید و زمینه مشارکت کردها در مدیریت کلان کشور را فراهم کرده و نسبت به توسعه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کردستان اقدام نمایند.
٧- عراق همواره رقیب منطقهای ایران بوده و اکنون نیز این پتانسیل را داراست، رقابتهای تاریخی بین ایران و عراق، سرانجام به جنگ هشت ساله بین دو کشور انجامید، که خاطره تلخ آن هنوز در اذهان ایرانیان باقیست. ضعف فعلی دولت عراق، نباید این باور را به ایران بقبولاند، که عراق متحد استراتژیک ایران باقی خواهد ماند. از سوی دیگر، کردستان مستقل بدلیل ضعفهای ژئوپلیتیکی خود و عدم دسترسی به دریا، به ناچار به کشورهای همسایه وابسته خواهد شد، و هیچگاه نمیتواند رقیب منطقهای ایران یا ترکیه باشد.
٨- این تنها کردها نیستند در خارج از مرزهای ایران امتداد قومی – سرزمینی دارند، بلکه ترک، فارس، عرب، ترکمن، بلوچ و ارمنی نیز در خارج از مرزهای ایران، امتداد قومی – سرزمینی داشته و حتی دارای چندین دولت مستقل نیز هستند. آیا وجود دولتهای عربی، ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان در همسایگی ایران، تهدیدی برای این کشور بشمار می‌روند؟ مسلما جواب منفیست. حال این سئوال پیش میاید پس چگونه ست که کشور کوچک و مستقل کردستان در همسایگی ایران یا ترکیه تمام معادلات منطقهای را زیرورو خواهد کرد؟ یا تهدیدی جدی برای آنان محسوب خواهد شد؟ مسلما نه کردستان مستقل دنیا را بهم خواهد ریخت و نه کردها می‌خواهند با همسایگان از در دشمنی درآیند. واقعیتهای ژئوپولیتیکی و توان سیاسی و اقتصادی کردستان عراق این اجازه را به کردها نخواهد داد، که تهدیدی برای همسایگان باشند. مگر نه اینست، که هم اکنون ایران و ترکیه روابط سیاسی و اقتصادی بسیار خوبی با اقلیم کردستان دارند، مسلما نیاز کشورهای منطقه بهمدیگر، این روابط مثبت را در آینده تضمین خواهد
کرد.
در خاتمه، با توجه به تجربه مثبت حکومت اقلیم کردستان در تعامل با همسایگان در ٢۵ سال اخیر و عامل ثبات و استقرار در منطقه، واقع بینی سیاستمداران اقلیم کردستان عراق و دیپلماسی موازنه منافع آنان، زمینه مردمی و قانونی استقلال در کردستان عراق نه تحریک دولتهای دیگر، به بن بست رسیدن وضع موجود در عراق، تنگناهای ژئوپلیتیکی کردستان عراق و وجود مولفه مشترک هویت آریایی در بین ایران و اقلیم کردستان، این فرض را باثبات می‌رساند، که توهم کردستان هراسی مبنای درست و واقعی نداشته و بیشتر بر فضای روانی و کلاسیکی انکار و کردستیزی استوار می‌باشد. این طرز تفکر با خوانشی کهن از تحولات جدید منطقه، سعی بر استمرار وضع موجود داشته و هیچگونه یارگیری جدیدی را
برنمی تابد و نمی‌پذیرد که کردها، بعنوان بازیگرانی جدید در عرصه سیاسی خاورمیانه ظهور کنند.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: اینبار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
آیا جنگ آب، اجتناب ناپذیر است؟ نقش عجیب صهیونیست ها در بحران آب آینده خاورمیانه
فردا در سئول اشک ریزان است کی‌روش: پدرم گفت به فوتبال هیچ‌وقت دروغ نگو
جمشید پژویان، اقتصاددان در گفت و گو با «همدلی» از معضل اساسی بیکاری در کشور می‌گوید
ددیپلمات‌های وزارت امور خارجه کشورمان با این نگاه متفاوت هم مواجه هستند: تصویری دیگر از استقلال کردستان عراق
موشک میان برد کره شمالی از آسمان ژاپن عبور کرد شبه جزیره کره یک گام تا جنگ
یک نگاه به تجربه وکالت در پرونده‌های تابودار و حقوق بشری آنها که دیده نمی‌شوند
نوبخت: دبیرشورای عالی امنیت ملی به زودی جمع بندی جلسه ویژه این شورا را گزارش خواهد کرد
کارگران چله بیکاری را در بهشت به نظاره نشسته‌اند آمده بودند محسن را ببینند!
ولی‌الله شجاع‌پوریان سیره روشن یک امام
پس از ناکامی در تهیه بلیت اتوبوس رخ داد چاقوکشی مرگبار در ترمینال خزانه
پرونده مداحان در دادسرای فرهنگ و رسانه
مدیر کانال «اصلاحات نیوز» از محکومیت پنج‌ساله خود خبر داد
ولایتی: آمریکا آرزوی بازرسی از مناطق حساس و نظامی ما را به گور می‌برد
