سیاستمدار اصیل

بهزاد نبوی در گفتگو با ایسنا از این روزهای خود گفته است. آفتاب یزد به این بهانه در گزارشی تحلیلی به ابعاد فعالیت‌های سیاسی او پرداخته است
سیاستمدار اصیل

آفتاب یزد – گروه سیاسی: جنگجویی را که مشق رزم نکرده و تنها بر مبنای « آرمان»‌هایش اسلحه به دست می‌گیرد چریک می‌نامند. مبارزه برای پاسداری از آرمان، گوشت و پوست را پیش چَشم چریک بی ارزش نمایانده و او را در برابر توفان حوادث مقاوم ساخته است چراکه به باور چریک، آدمی‌میرنده است و تنها آرمان است که می‌تواند منجر به دگرگونی جهان هستی شود. « بهزاد نبوی» نمونه ای است از آن دست افرادی که در دنیا از آن‌ها به عنوان چریک یاد می‌شود. مبارز سال‌های پیش از انقلاب که امروز بنا به گفته کنشگران سپهر سیاست ایران، در زمره نوادر کشور به شمار می‌آید به طوری که هر زمان که ردپایی در هر گوشه کنار از خود برجای بگذارد، نگاه‌ها متوجه آن سمت و سو و گوش‌ها به زنگ می‌شود که چریک پیر چه سخنی به زبان خواهد آورد. در چند سال اخیر، نام بهزاد نبوی تنها در رسانه‌ها، هنگام بازتاب حضورش در همایش یا مراسمی‌دیده می‌شد اما روز گذشته گفتگوی نسبتا تفصیلی و متفاوت او با خبرگزاری ایسنا، حصر رسانه‌ای او را از هم فرو پاشید. جنگجو و چریک سال‌های پیش از انقلاب و مرد اصلاح طلب این روزهای سپهر سیاست ایران، بنا به گفته خودش، این روزها در عصر «سیاست‌ورزی حاشیه‌نشینانه» به سر می‌برد. این گفتگوی چریک پیر سبب شد تا به تورق تاریخ بپردازیم و دوران حیات او را از دیرباز تاکنون مرور کنیم.



تاریخ نگار معاصر
بهزاد نبوی، خود به تنهایی می‌تواند تاریخ نگار معاصر این مرز و بوم باشد چراکه در طول حیات خود قیام‌ها، کودتاها و انقلاب‌های بسیاری را به چشم دیده است. زادگاهش، سبزوار است. 12 سال پیش از شکل‌گیری کودتای 28 مرداد پای در جهان گذاشت. سال 1321 در خانواده‌ای با تفکر لیبرال. پدر و مادرش هر دو تحصیل کرده بودند. محمد صادق جوادی حصار، روزنامه نگار و فعال سیاسی اصلاح طلب در گفتگو با «آفتاب یزد» در اینباره می‌گوید: «بهزاد برآمده از یک خانواده غیرهمفکر با خود است.»

هزینه لباس چریکی
بهزاد در 27 سالگی جبهه دموکراتیک ملی را تاسیس کرد. در آن زمان بود که جامه چریکی به تن نمود و مبارزات مخفیانه‌اش را آغاز کرد. در سال 1351 یعنی در سن 30 سالگی نخستین باری بود که به شکل جدی هزینه چریک بودنش را پرداخت. در گرگ و میش یکی از روزهای سال 51 نیروهای رژیم ستم‌شاهی به منزل او حمله ور شدند و بهزاد دستگیر شد اما سیانورش اثر نکرد و همچنان به حیات خود ادامه داد. نخستین هزینه‌ای که آن زمان بهزاد برای مبارزات آرمان خواهانه‌اش پرداخت کرد، 20 ماه زندان بود.

قربانی کردن منیت
تا اینکه با رهبری امام خمینی (ره)، انقلاب اسلامی‌شکل گرفت. بهزاد نبوی تا یک سال پس از وقوع انقلاب در سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی‌به صورت تمام وقت به فعالیت می‌پرداخت. از او به عنوان یکی از نزدیکان شهید رجایی یاد می‌شود. از این رو، او در شهریور ۱۳۵۹ و با انتخاب محمدعلی رجایی به عنوان نخست وزیر، به سمت وزیر مشاور در امور اجرایی منصوب شد. همزمان با این سمت، مسئولیت سخنگوی دولت و رئیس ستاد بسیج اقتصادی را نیز برعهده داشت. چریک پیر همچنان به فعالیت خود در دولت‌ها ادامه داد به طوری که در هر دو دولت جنگ، وزیر صنایع سنگین بود. پس از آن جامه وزارت را از تن به در کرد و ردای وکیل المله را پوشید و نایب رئیس مجلس ششم شد. شاید منصب نمایندگی‌اش در مجلس ششم آخرین کنشگری رسمی‌او در سپهر سیاست ایران به شمار آید. کنشگران سپهر سیاست ایران بر این باورند که این سمت‌ها بهزاد نبوی را در شمار مفاخر ایرانی به شمار نیاورده بلکه منش و شخصیت اوست که از او الگو ساخته است. جوادی‌حصار در اینباره به آفتاب یزد اظهار داشت: «بهزاد نبوی پس از انقلاب در کابینه‌های مختلفی حضور داشت و عهده‌دار نقش‌های مختلفی؛ اما مهم‌ترین نقشی که از بهزاد نبوی در افکار عمومی‌و در میان چهره‌های سیاسی به یادگار مانده است، نه نقشی است که در وزارت منابع و معادن برعهده داشت و نه نقشی است که در دولت جنگ به عنوان وزیر مشاور عهده‌دار بود و نه سایر وظایفش در دولت‌های دیگر و نه حتی نقشی که در مجلس ششم به عنوان نایب رئیس به ایفای آن می‌پرداخت؛ هیچ کدام به تنهایی «بهزاد‌نبوی» را بهزاد نبوی چریک پیر نکرد آنچه که از او یک چهره ماندگار و دلنشین در افکار بسیاری از مبارزان درست کرده، اعتماد به نفس، دوراندیشی، باور به هزینه دادن در مسیر آرمان‌ها و از همه مهم‌تر ندیدن خود و قربانی کردن منیت در مسیر مبارزه است.»
چریک جهان‌دیده
بهزاد واژه«پیر» نمی‌پذیرد؛ کلمه‌ای که در کنار عنوان چریکش همواره نشسته و به لقب او تبدیل شده است. خبرنگار ایسنا در اینباره می‌گوید: «وقتی به او گفتیم پیر، واکنش نشان داد و به برگزاری دادگاهش اشاره کرد که وکیلش را برکنار کرده بود بخاطر این‌که به دادگاه گفته بود به دلیل سن و سال نبوی، رعایتش را داشته باشید. البته وقتی به او گفتیم منظور ما از پیر، جهان دیده است سوء‌تفاهم‌ها حل شد.»

بهزاد متعالی است
بهزاد باور دارد که این آرمان است که می‌ماند نه چهره و شخصیت. او در گفتگو با ایسنا به این موضوع اشاره کرد و اظهار داشت: «آن‌قدر افراد را بزرگ نکنید، بلکه دنبال تقویت کارهای جمعی باشید. افراد می‌آیند و می‌روند اما این فعالیت‌های جمعی است که می‌ماند. او یکی از آسیب‌های سیاست ورزی در ایران را برجسته کردن افراد به جای جریان‌ها دانست و توصیه کرد که از افراد سیاسی بت نسازید. خاطره‌ای از امام (ره) نقل کرد که وقتی فخرالدین حجازی در شعری ایشان را مدح کرد، امام خطاب به او گفت من خوف این را دارم که مطالبی که آقای [فخرالدین] حجازی فرمودند درباره من، باورم بیاید! من خوف این را دارم که با این فرمایشات ایشان و امثال ایشان، برای من یک غرور و انحطاطی پیش بیاید! من به خدای تبارک و تعالی پناه می‌برم از غرور! من اگر... برای خودم نسبت به سایر انسان‌ها یک مرتبتی [ممتاز] قائل باشم، این انحطاط فکری است و انحطاط روحی.»
اما حتی خشوع او هم نمی‌تواند باور کنشگران و تحلیلگران مسائل سیاسی را نسبت به او تغییر دهد چرا که آنان همواره از تعالی و وارستگی او سخن به میان می‌آورند. همچون محمد صادق جوادی حصار، روزنامه نگار و فعال سیاسی اصلاح طلب. او در اینباره به آفتاب یزد گفت: «آقای نبوی شاید از نوادر انسان‌هایی باشد که پست و مقام و عنوان و موقعیت هیچ‌گاه نتوانسته او را از مسیر خود دور کند و نقشی که او در ترسیم یک فعال در ذهن جوان‌ها و همراهان خود حک کرده است، نقش یک فعال پاک و یک انسان وارسته و متعالی را به تصویر کشیده است. اینها همه دست به دست هم که می‌دهند چهره‌ای را می‌آفرینند به نام بهزاد نبوی.»

افراد را برجسته نکنید
شاید هم سابقه 60 ساله فعالیت در احزاب و تشکیلات موجب شده است تا بهزاد علاوه بر برخورداری از روحیه فداکاری، به کار جمعی باور داشته باشد. خود او در اینباره به ایسنا گفته است: «احزابی که پایگاه اجتماعی نداشته و اعضای آن به 200 نفر هم نمی‌رسد نباید ادعایی برای اداره کشور داشته باشد.» وی هم چنین از فراگیر نبودن احزاب انتقاد می‌کند و اسم چند حزب معدود را می‌برد که فعالیت نسبتا خوبی دارند. او مجددا بر لزوم تقویت فعالیت احزاب و فاصله گرفتن از برجسته‌سازی افراد تاکید می‌کند.»

این روزهای چریک پیر...
چند سالی است که آسمان سیاست ایران از ظهور و بروز چریک پیر محروم شد. او خود حالا که دیگر به کنشگری رسمی‌نمی‌پردازد، باغچه بانی را به سیاست ورزی ترجیح داده است. زمانی که خبرنگار ایسنا از او درباره فعالیت‌های سیاسی این روزهایش سوال می‌پرسد، اینگونه پاسخ می‌دهد: «طبق قانون جدید فعالیت احزاب، کسانی که سابقه محکومیت داشته باشند نمی‌توانند در قالب احزاب و تشکل‌های سیاسی فعالیت داشته باشند؛ بنابراین من هم فعالیت سیاسی ندارم اما در همین منزل خود دیدارها و جلسات دوستانه‌ای مانند جلسه همین امروز داریم که در محضر خدا برگزار می‌شود.»
او می‌گوید بیشتر وقتش را برای رسیدگی به فضای سبزی که در بالکن منزلش دارد می‌گذراند و به زندگی شخصی و خانوادگی خود مشغول است.

توصیه به دولت
با این حال مرد آمیخته با سیاست را نمی‌توان از علقه خود جدا کرد. بهزاد نبوی همچنان دغدغه مردم را دارد و اندیشه آنان را در سر می‌پروراند. این مهم را می‌توان از حضور او پای صندوق‌های رای در بزنگاه‌های انتخاباتی نیز احساس کرد. هنگامی‌که با چوب دستی کمکی خود در صفوف رای‌گیری حاضر می‌شود. وقتی خبرنگار ایسنا از او می‌خواهد تا توصیه‌ای به دولت دوازدهم ارائه دهد، اظهار می‌دارد: «دولت از من توصیه‌ای نخواسته است.» با این حال به دلیل همان دغدغه‌اش می‌گوید: «پس از پیروزی روحانی در سال ۹۲، نامه‌ای برای رئیس جمهور فرستادم و در ضمن تبریک به او، تاکید کردم که دولت باید تمام وقت خود را برای سیاست خارجی و اقتصاد بگذارد. در حال حاضر نیز مشکل کشور مسائل اقتصادی است و اقتصاد هم در گرو سیاست خارجی است. قبل از دولت روحانی، برخی مشعل‌های بزرگی به دست گرفتند و جنگل اقتصاد کشور را آتش زدند. کاری که روحانی کرد این بود که این مشعل‌ها را زمین گذاشت ولی هنوز این جنگل در حال سوختن است. سرمایه‌گذاری همچون آبی است که این آتش را خاموش می‌کند. اقتصاد کشور به سرمایه نیاز دارد ولی دولت فاقد سرمایه کافی است. بخش خصوصی داخلی هم یا سرمایه ندارد یا جرات سرمایه‌گذاری ندارد و اول باید یکی پیدا شود و خط شکنی کند تا سایرین هم وارد این مسیر شوند.» او ادامه می‌دهد: «توافق برجام دستاورد خوب دولت اول روحانی بود. بعضی عوام‌فریبی می‌کنند که دستاوردهای برجام کجاست؟ در حالی‌که برجام فی‌نفسه کاری نمی‌کند بلکه جاده‌ای را آماده می‌کند تا در آن مسیر حرکت کنیم. ما قبل برجام آنچنان ارتباط اقتصادی با دنیا نداشتیم اما الان تحریم‌ها رفع شده، امکان سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی و گشایش ‌اعتباری ایجاد شده، امکان داد و ستد با دنیا را داریم و کشتی‌های ما در بنادر سایر کشورها پهلو می‌گیرند. در واقع برجام راه را برای عادی شدن، نه دوستانه و برادرانه شدن رابطه ما با دنیا باز کرد و ما هم باید از این فرصت استفاده کنیم. پس از توافق برجام هیئت‌های مختلفی نه از کشورهای آفریقایی بلکه از کشورهای دارای سرمایه به ایران آمدند اما گاهی سرمایه‌گذاران را فراری دادیم. اوباما می‌گفت که ما مشکلی برای ایران درست نکرده‌ایم اما سرمایه جایی می‌رود که امنیت باشد. با وجود مخالفت‌هایی که با دولت می‌شود، باید دولت بتواند امنیت سرمایه‌گذاری را در کشور تامین کند. گفته می‌شود باید سالی ۶۰ میلیارد دلار در کشور سرمایه‌گذاری کنیم تا میزان اشتغال در سطح فعلی حفظ شود. به دولت توصیه می‌کنم تمام تلاش خود را برای جذب سرمایه به کار ببندد مثل سرمایه‌گذاری‌ای که در بخش نفت انجام شد.»

و اما...
خاصیت و ماهیت برخی افراد به گونه ای است که نمی‌توان از برجسته سازی آنها ممانعت کرد. بهزاد نبوی از جمله آنهایی است که فعالیت‌های دوران حیاتش را به حساب خود او می‌گذارند نه احزاب و تشکیلاتی که به آنها تعلق داشته است. در همین راستا جوادی‌حصار می‌گوید: «تفاوت بهزاد نبوی با بسیاری از انسان‌ها آن است که می‌تواند خشم و ناراحتی خود را کنترل کند و بر آنها فائق آید. البته او انسانی است همچون سایرین و بی‌شک هم انتقاداتی بر کارنامه سیاسی او وارد است ولی بهزاد نبوی انسانی است تعالی‌خواه و تعالی‌جو. انسانی که فعالیت فکری و فرهنگی را در کسوت جمع و در قالب حزب و در شکل تشکل دید. او چه پیش و چه پس از انقلاب از کار فردی دوری می‌گزید و کار جمعی را وجهه همت خود کرده بود به همین دلیل هم در هر مجموعه‌ای که بود در شمار الگوهای آن مجموعه قرار می‌گرفت.»
وی اضافه می‌کند: «به نظر من که آقای نبوی از مفاخر سیاسی ایران در 60 سال گذشته به شمار می‌رود. خداوند به من توفیق این را داد که دو سالی در خدمت ایشان در سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی‌تلمذ می‌کردم. بهزاد نبوی به تمامه یک انسان خودساخته است؛ شخصیتی که تلاش کرده تا متاثر از شرایط تصمیم نگیرد و به مدیریت محیط بپردازد. او برای کشور و اعتلای ایران زحمات بسیاری کشیده است و به باور من قدر او بیشتر باید دانسته شود. ما انسان‌های بزرگ از جنس
بهزاد نبوی خیلی نداریم»