سنگ «هپکو» و «آذرآب» از چاه در می آید؟ در جست و جوی مقصر

ژوبین صفاری
کارگران دو شرکت «هپکو» و «آذرآب» روزهای پرتنشی را سپری می کنند. حقوقشان ماه‌هاست پرداخت نشده و اعتراض شان شکل خیابانی به خود گرفته است. علی ربیعی طی روزهای گذشته دستور حل مشکل این کارگران را صادر کرد. دستوری که شاید بتواند مرهمی موقت بر درد اصلی آن‌ها شود اما قطعاً این شرکت‌ها را به طور کلی نجات نخواهد داد. شرکت های بزرگی که در نتیجه سیاست های غلط و مدیریت نادرست حالا روزهای بحرانی را سپری می کنند. به طور قطع روند نزولی هر بنگاه اقتصادی محصول یک یا دو شرایط نیست اما با نگاهی به این روند می توان دریافت که عمده مشکل این دو شرکت به خاطر واگذاری شان به بخش مثلاً خصوصی است که البته قرار بود تا به بخش خصوصی واقعی واگذار شوند. رد پای بسیاری از مشکلات اقتصادی امروز را می‌توان در همین بد واگذاری‌ها جستجو کرد. سنگی که در دولت قبل به چاه افتاد و هنوز کسی آن را در نیاورده است.
«هپکو» و «آذرآب» دو شرکت واگذار شده در قالب اجرای ناقص اصل 44 نمونه هایی از خروار این نوع شرکت های دولتی هستند. صدای اعتراض کارگرانش باعث شد تا وزیر صنعت با مسئولان استانی جلسه فوری برگزار کند. مدیرعامل «آذرآب» دستگیر شد و عضو هیات رئیسه کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی مجلس شورای اسلامی از واگذاری شرکت هپکو با 10 میلیون تومان خبر داد و این نشان از یک تخلف بزرگ دارد. هرچند باید دید چرا در زمان واگذاری ها آقای قاضی‌پور و یارانشان نسبت به این تخلفات تحقیق و واکنشی نداشته اند. با این حال باید گفت تمام مشکلات این شرکت ها که حالا ممکن است قربانیان جدیدی نیز به آن اضافه شود مجموعه ای از
بی تدبیری‌های چند سازمان و وزراتخانه را در بر می گیرد.


افول «آذر آب» و «هپکو» چگونه رخ داد؟
«شرکت های آذرآب و هپکو زمانی در خاورمیانه گل سر سبد صنعت منطقه بودند» این بخشی از نامه نماینده اراک به رئیس جمهور برای حل مشکل این دو شرکت است که معتقد است با تلاش و یکدلی همه مسئولان می توان جایگاه آنان را بازگرداند. اما «هپکو» که در سال 1353 و «آذرآب» که در سال 1363 تاسیس شد هر کدام به طور انحصاری بخش بزرگی از نیاز بازار را تامین می کردند. امروز اما کارگرانشان حدود 6 ماه حقوق نگرفته اند. هادی حق شناس کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص به «ابتکار» می‌گوید: یکی از مشکلات اساسی شرکت هایی که در قالب اصل 44 قانون اساسی واگذار شد . این بود که مدیریت، مالکیت و سرمایه‌گذاری توسط بخش خصوصی انجام نگرفت. بسیاری از این شرکت‌ها مالکیت‌شان واگذار شده است، اما مدیریت آن توسط هیئت مدیره‌ای انتخاب شده است که وابسته به دولتی‌ها هستند. بنابراین این شرکت‌ها نتوانستند انعطاف پذیری لازم برای تغییر را داشته باشند.
وی می افزاید: البته در کنار آن بخشی از ضوابط واردات و صادرات هم موجب شده تا تولیدات این شرکت ها در رقابت با ماشین آلات با تکنولوژی دست دوم و بی کیفیت وارداتی توان لازم را نداشته باشند.
حق شناس یادآور می‌شود: تعرفه های پایین برای واردات هرچند موثر است اما نباید فراموش کنیم بنگاه‌های اقتصادی ما قبل از انقلاب تاسیس شده و یا قدمتی تا 30 سال را دارند. امروز در دنیا تکنولوژی جدید محصولی با کیفیت بهتر و قیمت
پایین تر تولید می کند در حالی که ما هنوز نتوانستیم محصول خود را با کیفیت و البته با هزینه کمتر تولید کنیم.
دومینوی به گل نشستن خصولتی‌ها ادامه خواهد داشت؟
مشکلات شرکت های خصوصی سازی شده یا بهتر بگوییم خصولتی شده تنها به این دو محدود نمی شود. شرکت های دولتی که قرار بود یا در قالب سهام عدالت و یا در قالب اجرای سیاست های اصل 44 به مردم و بخش خصوصی واگذار شود عمدتاً در دولت نهم انجام شد و امروز مشکلاتشان یکی یکی نمود بیرونی پیدا می کند. نادر قاضی پور در این خصوص گفت: طبق قرارداد واگذاری هپکو با مبلغ 300 میلیارد تومان و تضمین بانکی 150 میلیارد تومانی باید صورت می گرفت که تنها با پرداخت 10 میلیون تومان واگذاری انجام شده است، این مسائل به دلیل اختلافات در واگذارهای در سازمان خصوصی سازی ایجاد
می شود که دامن واگذاری خودرو سازی تبریز را نیز گرفته است.
وی گفت: اگر مشکلات هپکو و آذراب هر چه سریع تر برطرف نشود، مشکلات به تولیدی های دیگر سرایت خواهد کرد بنابراین باید هرچه زودتر طبق قانون، قراداد هپکو یک طرفه و از سوی سازمان خصوصی سازی فسخ شود.
سخنگوی کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی و نظارت بر اجرای اصل 44 قانون اساسی مجلس شورای اسلامی اظهارداشت: در زمینه واگذاری دو مشکل اساسی داریم، اولا که با تعدد قانون مواجه هستیم و در گام دوم اجرای قوانین به درستی صورت نمی گیرد، البته ایراد به مجلس هم وارد است چرا قوانین واضح و روشن تدوین نمی شود به همین جهت دراجرا به مشکل بر می‌خوریم.
بانک‌ها درآمد شرکت ها را بلعیدند؟
برخی از رسانه ها مدعی شدند که بخش زیادی از درآمدهای این دو شرکت صرف پرداخت سود به بانک ها شده است. اما آیا این مسئله می تواند دلیل اصلی باشد؟ یکی از رسانه ها گزارش داده است که یکی از مشکلات کمرشکن آن ها، حجم بالای هزینه های مالی است؛ یعنی پرداخت به بانک ها بابت اصل و سود وام های پیشین. بررسی های از صورت های مالی دو شرکت از یک معضل بزرگ به نام حجم بالای تعهدات مالی شرکت ها به بانک ها حکایت دارد. شرکت آذرآب که تولید کننده بویلرها، توربین و تجهیزات صنایع معدنی و مخازن و مبدل‌هاست در سال گذشته 38میلیون تومان سود ناخالص داشته است؛ سودی که نیمی از آن صرف امور جاری و نیمی دیگر صرف هزینه های مالی (بازپرداخت اصل و سود وام های دریافتی) شده است!
وضعیت مالی آذراب را نشان می دهد در سال 95 علاوه بر این که سود ناخالص کاهش یافته، اما هزینه‌های مالی شرکت با رشد 203درصدی در یک سال مواجه شده است؛ به طوری که از 5738میلیون تومان منتهی به 29 اسفند 94 به 17410میلیون تومان در پایان سال 95 افزایش داشته؛ هزینه های عمومی (فروش، اداری و عمومی) از 13.125 میلیون تومان در سال منتهی به 29 اسفند94 به 17986 میلیون تومان افزایش یافته که نشان دهند رشد 37 درصدی است که تقریبا تمام سود ناخالص را پوشش داده و بخش عمده درآمد این شرکت صرف پرداخت سود تسهیلات بانکی به بانکها می‌شود .روزنامه خراسان نوشته بود وضعیت در مورد هپکو به مراتب بدتر است.
سود بانکی توجیه است
چند روز پیش اما مجید رضا حریری در گفت وگو با «ابتکار» در تشریح مشکلات تولید در کشور گفته بود: «اینکه وام بانکی گران است در نتیجه هزینه تولید بالا می‌رود علت واقعی نیست. چرا که در مقابل تامین مالی بالا نیروی کار ارزان و انرژی ارزان داریم. ما دارای اشکالات اساسی در تولید هستیم که هم جنس بی کیفیت و هم گران در کشور تولید می کنیم. باید به این سمت برویم که اشکالات ما در تولید برطرف شود. در ایران همه چیز گران تر از سایر نقاط دنیا تولید می شود و این توجیهات دم دستی متاسفانه هم تولیدکنندگان می گویند و هم مسئولان و برخی مدعیان کارشناسی بر آن صحه می گذارند قابل قبول قبول نیست.»
سایر اخبار این روزنامه
سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری: صداهای متفاوت از طرف سعودی ها شنیده می شود گزارش هیات تحقیق و تفحص مجلس از صندوق ذخیره فرهنگیان در کمیسیون آموزش قرائت شد رازهای یک تخلف نجومی «ابتکار» از نظارت سازمان‌های مرتبط با کیفیت نان بر بهبود آن گزارش می دهد از هر طرف بخوانید نان است! جلال خوشچهره مرز جغرافیایی ضامن استقلال است‌؟ سنگ «هپکو» و «آذرآب» از چاه در می آید؟ در جست و جوی مقصر «ابتکار» نتایج انتخابات آلمان، پیروزی دوباره مرکل و موفقیت معنادار حزب آلترناتیو را بررسی می‌کند جای خالی فارغ التحصیلان هتل‌داری در مهمان‌نوازی اصیل ایرانی احساس می شود گردشگری در انتظار یک پذیرایی حرفه ای « ابتکار» از بایدها و نبایدهای سیاسی هیئت های عزاداری محرم گزارش می دهد سیاست روی منبر نخستین نشست رسانه‌ای وزیر ارشاد برگزار شد از برنامه 100 روزه تا وعده‌های 4 ساله همزمان با اجرای همه‌پرسی در اقلیم کردستان عراق، روحانی با روسای دولت روسیه، ترکیه و عراق گفت و گو و رایزنی کرد دیدار وزیر اطلاعات با رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کمال خرازی: مخالفت با برنامه موشکی ایران راه به جایی نمی برد