روزنامه قانون
1396/07/04
عدم راي اعتماد به دولت در سایه
«دولت سایه»، عبارتی که با فضای سیاسی ایران بیگانه است. دولت سایه بیش از هر جای دیگر در ادبیات سیاسی انگلیس کاربرد دارد و حزبی که قدرت را در دست ندارد دولت سایه تشکیل می‌دهد. با این حال، عبارت دولت سایه پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۶ یک بار دیگر در ایران نیز بر سر زبان ها افتاد. ایده ای خام که بر سر اجرای آن هنوز هم اختلاف نظر هایی میان همفکران در گروه های سیاسی وجود دارد.دولت در سایه از کجا آمد؟
نخستین بار در سال ۱۹۵۱ بود که در پارلمان انگلیس دولت در سایه توسط رهبر وقت اپوزیسیون یعنی «هیو گایتسکول» در مخالفات با سیاست‌های نخست وزیر وقت یعنی وینستون چرچیل تشکیل شد.
در حال حاضر در نظام های پارلمانی انگلیس و برخی کشورهای دیگر جهان، احزاب مخالف با تشکیل یک به اصطلاح «دولت سایه»وزرا و مسئولان دولت احتمالی خود را منصوب می‌کنند تا ضمن زیر نظر قرار دادن عملکرد حزب حاکم، همواره برای به دست گرفتن قدرت آماده باشند. بعد از یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بود که دولت در سایه توسط طرفدار ابراهیم رئیسی يعني سعید جلیلی مطرح شد. جلیلی بعد از شکست مرادش در انتخابات با صدور بیانیه ای مطرح کرد که« پس از انتخابات سال 92 تلاش شد تا با کمک کارشناسان، صاحبنظران و متخصصان در عرصه‌های مختلف، با تشکیل کارگروه‌های تخصصی در حوزه‌های گوناگون از جمله فرهنگ، سیاست خارجی، اقتصاد، کشاورزی، مسکن، صنعت، بانکداری، شفافیت و مبارزه با فساد، دیپلماسی اقتصادی، نظام سلامت، ورزش، فضای مجازی و... مشکلات واقعی مردم شناسایی و در گام بعدی نسبت به ارائه راه حل آن‌ها مبتنی بر گفتمان انقلاب اسلامی پاسخ عملیاتی و مناسب تهیه شود». این بیانیه و صحبت ها و جلساتی که او و همفکرانش برگزار می‌کردند به این معنی است که اصولگرایان به دنبال تشکیل دولت سایه در موازات دولت حسن روحانی هستند.
زمانی دولت سایه بد بود
بعد از انتخابات ریاست جمهوری در سال 84 برخی چهره‌های اصلاح طلب ایده دولت در سایه را مطرح کردند. در آن زمان برخی اصولگرايان، اصلاح‌طلبان را به بر اندازی متهم کردند و این حرکت را انحرافی خواندند. حال بعد از گذشت بیش از 10 سال از آن زمان، چهره‌هایی چون محسن رضایی، سعید جلیلی، عزت ا... ضرغامی و افراد دیگر از این ایده نام برده اند و آن را برنامه ای عملی برای نظارت بر دولت عنوان کرده‌اند.
نظر مجلس چيست؟
پایگاه اصلی دولت سایه، پارلمان است. در نظام پارلمانی، دولت سایه در پارلمان تشکیل شده و احزاب در آن به بازی گرفته می‌شوند؟ اما در ایران هنوز بین اصولگرایان عضو خانه ملت و احزاب اصولگرا بر سر راه‌اندازی این تشکیلات اختلاف نظر وجود دارد. از طرفي با وضعیت احزاب در کشور نمی توان به راه اندازی دولت در سایه‌ای قدرتمند و تاثیر گذار رسید. در همين راستا، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس معتقد است که تشکیل دولت در سایه در گرو شناسنامه‌دارشدن احزاب است. محمد جواد جمالی نوبندگانی با بیان اینکه شرایط ایجاد دولت در سایه مساعد نیست به خانه ملت گفته است که هم اکنون پیش نیازهای شکل‌گیری دولت در سایه مانند شناسنامه دار شدن احزاب محقق نشده بنابراين شرایط تشکیل دولت در سایه مناسب و مساعد نیست. وی در ادامه گفته که اگر تشکیل دولت در سایه سبب نقد منصفانه، ارائه راهکارها و راه حل های مفید برای دولت مستقر باشد رخداد خوب و ایده آل محسوب می شود. نماینده مردم فسا در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در برخی کشورهای اروپایی احزابی که در انتخابات شکست می خورند اقدام به تشکیل دولت در سایه می‌کنند، اظهار کرد: چنین اقدامی به نوعی تمرینی برای دولت سازی توسط احزاب در آینده است.این نماینده مردم در مجلس دهم افزود: نباید از یاد برد که اگر دولت در سایه به دنبال مچ گیری دولت حاکم باشد تنش ها افزایش خواهد یافت و مسئولان نمی توانند امور را به خوبی پیش ببرند و بر این اساس، کارکرد مفید دولت در سایه به ضرر و آسیب تبدیل می شود.
خوب و بد يك طرح
اما عضو فراکسیون امید و نماینده مردم تهران معتقد است كه طرح تشکیل دولت در سایه بیشتر جنبه تبلیغاتی و تخریبی دارد و جهت گیری سازنده در آن مشاهده نمی شود. محمود صادقی با اشاره به اینکه از طرفي نيزباید به تشکیل دولت در سایه نگاه مثبت داشت، گفت: البته باید یادآور شد لازمه تشکیل چنین دولتی وجود نظام حزبی است تا در زمانی که احزاب رقیب در قدرت نیستند به نقد برنامه‌ها و سیاست های دولت حاکم بپردازند و پیشنهادهاي سازنده ارائه کنند. نماینده مردم تهران معتقد است دولت در سایه در فضای سیاسی فعلی کشورمان کارکرد لازم را نخواهد داشت. وی تصریح کرد: به عبارتی می توان گفت که شاید دولت در سایه بیشتر به سمت تخریب دولت حرکت کند تا اینکه به ارائه پیشنهادهاي اصلاحی برای رفع نواقص و نقد منصفانه بپردازد. این نماینده مردم در مجلس دهم ادامه داد: طرح تشکیل دولت در سایه بیشتر جنبه تبلیغاتی و تخریبی دارد و جهت گیری سازنده در آن مشاهده نمی‌شود.عضو فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: باید اذعان کرد که بودن دولت در سایه بهتر از نبودن آن است و می تواند مفید واقع شود.
نیت بد يك دولت
از طرفي، غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادي، نایب ريیس فراکسیون مستقلین ولایی مجلس اعتقاد دارد نیت تشکیل دولت در سایه خیرخواهانه نیست و چنین دولتی فقط برای ایجاد مشکل و چوب لای چرخ دولت گذاشتن است. غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادي، با اشاره به مطرح شدن طرح تشکیل دولت در سایه در فضای سیاسی کشورمان گفت: به نظر نمی رسد نیت تشکیل دولت در سایه خیرخواهانه باشد و زمانی که تشکیل دولت در سایه با هدف انتقام‌جویی مطرح شده، بي‌شك نمی تواند به مردم خدمت کند. نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: باید گفت که دولت در سایه با چنین ترکیب اعضا، سابقه انتخاباتی و نیت و اینکه نتوانسته اند در این دولت جا بگیرند، فقط به هدف انتقام جویی می‌آیند. وی ضمن تاکید بر اینکه ضرورتی برای به‌وجود آمدن دولت در سایه وجود ندارد، ادامه داد: چنین دولتی فقط برای ایجاد مشکل و چوب لای چرخ دولت گذاشتن است. این نماینده مردم در مجلس دهم تصریح کرد: این افراد می‌خواهند ذهن مردم را منفی و دولت حاکم را تخریب کنند بنابراين دولت در سایه نمی تواند دولت کمک‌رسانی باشد. نایب ريیس فراکسیون مستقلین ولایی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه تاکنون دولت در سایه ای که بخواهد کمک حال دولت مستقر باشد در کشورمان وجود نداشته است، خاطرنشان کرد: بنابراین هر فردی اگر می خواهد کار کند می تواند به دولت کمک کند و نیاز به راه اندازی دولتی به موازات دولت حاکم نیست تا نیمه خالی لیوان را ببیند.
ایده دولت در سایه به کجا رسید؟
بنابر اخباری که از راه اندازی دولت در سایه منتشر میشود، رقیب انتخاباتی رییس جمهور مستقر تا این لحظه موفق نشده است که همفکران خود را برای به ثمر نشستن این ایده متحد کند. بنا بر آنچه نمایندگان مجلس مطرح می کنند این ایده در گرو توجه ویژه به نظام حزبی است. رویایی که سال‌هاست در جست و جوی آن احزاب و گروه های سیاسی در حال فعالیتند و آن‌گونه که تاریخ به مانشان داده است تا کنون هیچ رییس جمهوری به عنوان نماینده یک حزب از مردم رای نگرفته و اگر نماینده یک جریان نيز بوده، در همان جریان بر سر تشکیل دولت قانونی اش اختلاف نظر بوده است. با این وضعیت به نظر می رسد ایده پردازان راه‌اندازی دولت در سایه باید ابتدا به کمک رقیب رفته و زمینه‌های شکل گیری احزاب قدرتمند در کشور را فراهم و بعد از آن این ایده هارا به تشکل‌های سیاسی واگذار کنند.
سایر اخبار این روزنامه
بانك‌ها عذر و بهانه‌اي ندارند
ضرورت رعايت احترام به دانشگاه و دانشجو
اقليم بارزانی !
عدم راي اعتماد به دولت در سایه
نقدينگي همچنان بر مدار رشد
سايه بي پولي بر امنيت شهروندان
روند اقتصاد مطبوعات نیازمند تحولی اساسی است
آغاز دور جديد توهم توطئه احمدي‌نژاد
بانك‌ها عذر و بهانه‌اي ندارند
نقش اتاق های مشترک بازرگانی در دیپلماسی اقتصادی
عطش تهران برطرف نمي‌شود
