روزنامه ابتکار
1396/08/01
گزارش «ابتکار» از زوایای یک بازی خطرناک که باعث خودکشی دو دختر شد «نهنگ آبی » دختران اصفهانی را بلعید
آسو محمدیسقوط 2دختر نوجوان از پل چمران اصفهان؛ خبری که در نگاه نخست در کنار سایر حوادث 2روز پیش قرار گرفت اما متعاقب آن رئیس پلیس آگاهی اصفهان اعلام کرد که این دو نوجوان قبل از سقوط صدای خود را ضبط و در این فایل صوتی با خانواده خود خداحافظی کرده‌اند و علت این کار را انجام بازی آنلاین نهنگ‌آبی در فضای مجازی گفته‌اند. این درحالی بود که یک ماه پیش، رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری پلیس فتا ناجا توضیح داد: «پرونده این بازی در ایران بسته شده و هیچ قربانی هم نداشته است.» حالا با انتشار این خبر نخستین قربانیان این بازی در ایران ثبت شده است. البته اگر تحقیقات بعدی پلیس مهر تایید نهایی درباره علت خودکشی این 2دختر نوجوان را صادر کند. حسین باهر، رفتارشناس و حقوقدان در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: «وقتی قبل از ورود هر تکنولوژی، فرهنگ آن به کشور وارد نشود وقوع چنین اتفاق‌هایی دور از انتظار نیست. این روزها به دلیل عدم فرهنگ‌سازی ورود انواع فناوری‌ها از طریق فضای مجازی برای خانواده‌های ایرانی مشکل‌ساز شده است.»
بازی نهنگ آبی از ذهن یک دانشجوی اخراجی روان‌شناسی روس بیرون آمده تا به قول خودش «آدم‌های بی‌مصرفی را که دلیلی برای زندگی‌‌شان ندارند، در مرحله پنجاهم این بازی به خودکشی دعوت کند.» در واقع، این بازی مرگبار، چهار سال پیش برای اولین بار در روسیه و در شبکه اجتماعی محلی «وی کی» (VKontakte) معادل فیسبوک روسیه به راه افتاد. در ابتدا این بازی همچون دیگر بازی‌های رایانه‌ای به نظر می‌رسید تا اینکه خبر آن در محافل خبری ایران بازتاب پیدا کرد. اما ماجرا از چه قرار است؟ در ابتدا کاربر با تیغ یک نهنگ آبی روی دست خود می‌کشد و پس از آن از او خواسته میشود به کارهای خطرناکی دست بزند. ۵٠ وظیفه به‌طور اختصاصی برای هر شرکت‌کننده در نظر گرفته میشود که بازی را تا ۵٠روز ادامه می‌دهد؛ البته هر شرکت‌کننده فقط عبور از ۴۹ مرحله را می‌بیند، چراکه با عبور از مرحله آخر شرکت‌کننده دیگر در قید حیات نخواهد بود که پیروزی‌اش را جشن بگیرد. نکته عجیب این بازی این است که چهار سال از ورود این بازی به دنیای فناوری نمی‌گذرد اما پیشرفتش در هند به‌قدری بوده که مقامات هندی از گوگل خواسته‌اند دسترسی به این بازی را برای کاربران ممنوع کند و حتی ذخیره فایل خام نصبی این بازی را جزو جرایم نرم‌افزاری محسوب کرد. حالا هم به نظر می‌رسد نگرانی‌هایی را برای خانواده‌ها و مسئولان ایران به‌وجود آورده است.
از شایعه‌پراکنی تا مختومه شدن پرونده
یک ماه پیش بود که مرگ دو جوان در یاسوج این شایعه را در افکار عمومی و فضای مجازی پررنگ کرد که به دلیل انجام بازی نهنگ آبی، خودکشی کرده‌اند. همان موقع رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری پلیس فتا ناجا به این خبر واکنش نشان داد و با اشاره به شایعات مرگ دو جوان در چالش «نهنگ آبی» اعلام کرد: «این بازی در ایران قربانی نداشته و برخی از تصاویر و فیلم‌هایی که در این زمینه وجود دارد و به این بازی در ایران منتسب شده است، صحت ندارد. این تصاویر مربوط به کشورهای دیگر یا اقدامات دیگری است که به این بازی مرتبط نبوده و به اشتباه به کاربران ایرانی نسبت داده شده است.» سرهنگ علی نیک‌نفس این خبر را «شیطنت کاربران» توصیف کرد و توضیح داد: «اخبار این بازی مربوط به اوایل امسال است که حتی برخی از اخبار آن در رسانه‌های فارسی زبان هم منتشر شده، اما اینکه چرا بعد از گذشت چهار پنج ماه به یکباره این حجم از اخبار در شبکه‌های اجتماعی بازتاب داشته است، همان ترفندهای خبری است که ناشی از شیطنت برخی از کاربران است.» از سوی دیگر، مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای هم اعلام کرد: «چالش بازی نهنگ آبی تمام شد و سازندگان آن بازداشت شدند. از آنجا که نهنگ آبی نیاز به یک «کاربر مدیر» برای تایید و اعلام مراحل دارد، با بازداشت سازندگان آن عملا دیگر این چالش وجود ندارد.»
ورود نهنگ‌آبی به ایران منتفی است
ماجرا حتی به آنجا کشیده شد که وزیر ارتباطات هم نسبت به آن واکنش نشان داد. محمدجواد آذری‌جهرمی همان روزها در اینستاگرام خود ورود این بازی را به ایران منتفی اعلام کرد. او توضیح داد: «در میان بازی‌های مفید گاهی اندیشه‌های شیطانی نیز تبدیل به یک بازی میشود و نهنگ آبی یکی از این بازی‌هاست. در این میان و برای صیانت از جوانان مهم‌ترین وظیفه را در کنار حاکمیت، خانواده‌ها برعهده دارند. این بازی از بسیاری از فروشگاه‌های نرم‌افزار حذف شده و به طریق معمول از ایران هم قابل دسترس نیست.» آذری‌جهرمی از مذاکره وزارت ارتباطات با مدیران و سازندگان این بازی خبر داد و گفت: «برای عدم اشاعه خشونت در جامعه با سازندگان این بازی مذاکره می‌کنیم، هرچند این شبکه اجتماعی «vk» در ایران مسدود است، اما تلاشی برای این موضوع خواهیم کرد.»
واکنش مردم در فضای مجازی
و اما سقوط این 2دانش‌آموز اصفهانی واکنش مردم را هم به دنبال داشت؛ از توییتر آغاز شد و به‌تدریج به همه رسانه‌ها راه پیدا کرد. حمید در توییترش به این خبر اشاره کرده و سپهر نوشت: «قضیه نهنگ آبی آنقدر عجیبه که من اول باورش نکردم اما جالبه که تو چهار سال از تمام دنیا 130نفر قربانی گرفته، نه سالی 16هزار نفر تصادفات جادهای.» اشکان هم نوشت: «بازی نهنگ آبی در حقیقت برای اصلاح نژاد بشر ابداع شده، آدم‌های بیمصرف رو به دست خودشون حذف می‌کنه، من که حمایت میکنم.» کاربری دیگر هشدار می‌دهد و مینویسد: «بازی نهنگ آبی باز هم تو ایران فراگیر شده. حواستون به بچه‌هاتون باشه. آخر این بازی، مرگه.»
در این میان، باهر، رفتارشناس معتقد است: «این بازی هم مانند بسیاری از بازی‌های رایانه‌ای دیگر در افراد ایجاد توهم می‌کند که البته 2نوع توهم داریم؛ توهم صادق که در شعرا ایجاد میشود و توهم کاذب که در افراد معتاد به مواد مخدر روان‌گردان بروز می‌یابد. این دسته از بازی‌ها از نوع دوم است که فرد خود را جایگزین نهنگ می‌بیند و دچار «خود دیگر بینی» میشود و به بعد از آن دیگر فکر نمی‌کند. دقیقا همان اثری که موادی همچون شیشه و کریستال بر ناخودآگاه فرد می‌گذارد. این موضوع در گذشته با عنوان شستشوی مغزی مطرح می‌شد.» به اعتقاد این حقوقدان:«در چنین وضعیتی خانواده مسئول فرزندان خود است. آنان باید مراقب کودکان و نوجوانان خود باشند تا گرفتار این بازی‌های خطرناک نشوند.»
این اخبار و این واکنش‌ها درحالی است که بازی نهنگ آبی، نگرانی‌های زیادی را در هند، روسیه و اروپای غربی از جمله فرانسه و انگلیس به وجود آورده است. برزیل را هم باید به جمع این کشورها اضافه کرد، آنها در واکنش به این بازی، جنبشی به نام «نهنگ صورتی» ایجاد کرده‌اند که با کمک و همکاری صدها داوطلب ایجاد شده است. این جنبش براساس وظایف مثبتی ایجاد شده که به زندگی بها می‌دهد و با افسردگی مبارزه می‌کند. همچنین در برزیل جنبش مردمی برای مقابله با این بازی ایجاد شده تا کسانی را که به کمک روحی احتیاج دارند راهنمایی کنند. همچنین پلیس مبارزه با جرایم فناوری‌های پیشرفته برزیل سازوکاری دیجیتال برای هشدار به جوانان درباره خطرات این بازی فراهم کرده است. با این توضیحات به نظر می‌رسد چه علت سقوط این دو دختر اصفهانی الگوبرداری از بازی نهنگ آبی باشد چه نباشد بهتر است مسئولان و خانواده‌ها نسبت به آن حساس شوند و اقدام‌های لازم را انجام دهند چراکه همیشه پیشگیری بهتر از درمان بوده است.
با همه اینها دیروز مدیر روابطعمومی علوم پزشکی اصفهان درباره وضعیت این دختران اعلام کرد: «یکی از این دو نفر به دلیل شدت جراحات جان خود را از دست داده و دیگری دچار شکستگیهای متعدد شده و سطح هوشیاری او نسبت به روز اول افزایش یافته است.» با این خبر باید منتظر ماند و دید با بهبود کامل این این نوجوان، آیا دلیل واقعی خودکشی آنها انجام بازی نهنگ آبی بوده یا خیر.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب:
ذره‌ای از نشانه‌های آقازادگی در مصطفی خمینی نبود
فعالان سیاسی در گفتوگو با «ابتکار» سیاست مداران دو نبش را بررسی کردند
به چپ راست به راست چپ!
محمدجواد ظریف:
اگر ایران نبود، داعش در اقلیم کردستان دولت ایجاد می کرد
محمد صادق جنان صفت
آقای روحانی، ترامپ مهم است اما یک روز به اتاق بیایید
انتقاد از رفتارهای دوگانه صداوسیما ادامه دارد
ماجرای نمایندگان تهران و جعبه جادویی
«ابتکار» روند انتخاب فیلم های جشنواره را بررسی کرد
داستان بلند فیلم کوتاه
چالش‌ها و لزوم توجه به باستان‌شناسی معاصر در ایران بررسی شد
کارآگاهان فاجعه!
در نشست بین المللی خلع سلاح هسته ای مسکو صورت گرفت
حمایت تمام قد روسیه و اروپا از برجام
وزیر اقتصاد
ماندگاری دلار بالای ۴۰۰۰ تومان صحت ندارد
گزارش «ابتکار» از زوایای یک بازی خطرناک که باعث خودکشی دو دختر شد
«نهنگ آبی » دختران اصفهانی را بلعید
