روابط اقتصادی در خطر

«جهان‌صنعت»-چند روزی است که دونالد ترامپ سفر 12 روزه خود را به جنوب‌شرق آسیا آغاز کرده و در این سفر با مقامات کشورهای ژاپن، کره‌جنوبی، چین، ویتنام و فیلیپین ملاقات کند‌. اگرچه به گفته مسوولان آمریکایی اصلی‌ترین هدف ترامپ از این سفر تلاش برای محدود‌سازی فعالیت‌های موشکی کره‌شمالی و گسترش روابط اقتصادی و تجاری با این کشورهاست اما ترامپ در این سفر اهداف سیاسی دیگری را هم دنبال می‌کند‌.
یکی از مهم‌ترین اهداف ترامپ در کنار محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای کره‌شمالی، رایزنی برای کاهش روابط اقتصادی و سیاسی کشورهای قدرتمند این منطقه یعنی ژاپن، چین و کره‌جنوبی با ایران است‌. کره‌جنوبی و ژاپن از یک سو از اصلی‌ترین متحدان آمریکا هستند و از سوی دیگر از مهم‌ترین کشورهای واردکننده نفت ایران به‌شمار می‌آیند‌. همچنین ذکر این نکته حائز اهمیت است که در سال 2012 کره‌جنوبی پس از تحریم‌های آمریکا علیه ایران میزان مبادلات تجاری خود با کشورمان را کاهش داد و پس از این سطح روابط دو کشور به پایین‌ترین حد خود رسید‌. چین نیز به عنوان یکی از قطب‌های اقتصادی جهان که در شورای امنیت سازمان ملل حق وتو دارد همواره یکی از مهم‌ترین حامیان ایران در کنار روسیه در فضای بین‌المللی بوده است‌. با این حال این کشور هم به دلیل منافع گسترده‌ای که با آمریکا دارد همواره نقش میانجی را ایفا کرده تا منافع خود در ایران و آمریکا را از دست ندهد‌. با این حال باید دید ترامپ در این سفر چگونه متحدان خود را برای کاهش روابط با ایران قانع می‌کند‌.
نگاهی به روابط اقتصادی و سیاسی ایران با کشورهای مقصد دولت ترامپ در جنوب‌شرق آسیا به خوبی نشان می‌دهد که مقامات آمریکایی پس از شکست سیاست‌های خود علیه ایران در خاورمیانه به ویژه در موضوع تغییر برجام برای تحت فشار قرار دادن ایران، به افزایش فشارهای اقتصادی علیه ایران روی آورده‌اند‌. دولتمردان کاخ سفید طی ماه‌های گذشته برای تغییر مفاد برجام چندین اقدام را به طور موازی پیش برده‌اند تا بتوانند در عرصه بین‌المللی ایران را به زانو درآورند‌.
این اقدامات از تصویب قانون کاتسا گرفته تا اجرای طرح افزایش نظارت بر برنامه موشک‌های بالستیک ایران؛ همگی طرح‌هایی است که آمریکا به دنبال ایجاد فشار علیه ایران به ویژه فشارهای اقتصادی است که به گفته برخی از تحلیلگران سیاسی قرار است در این سفر ترامپ محقق شود‌. حالا این سوال مهم است که ترامپ در پیشبرد اهداف خود در این سفر تا چه میزان می‌تواند اهداف ضد ایرانی خود را پیش ببرد؟


توجه به این نکته مهم است که پیش از سفر ترامپ به آسیا، رکس تیلرسون، وزیر خارجه این کشور به کشورهای خاورمیانه سفر و تلاش کرد کشورهای منطقه را علیه ایران تحریک کند‌. اتفاقی که البته به گفته رسانه‌های آمریکایی با شکست مواجه شد‌. قرار بود در این سفر تیلرسون کشور عراق را به سمت آمریکا بکشاند و در مقابل با میانجگیری میان عربستان و قطر علاوه بر بهبود روابط میان این دو کشور، قطر را که مدتی است به یکی از حامیان اصلی ایران بدل شده است، در صف متحدان خود قرار دهد؛ هدفی که البته در نهایت محقق نشد‌. حالا به نظر می‌رسد دونالد ترامپ با همین اهداف به پنج کشور جنوب شرق آسیا سفر کرده تا متحدان اقتصادی و سیاسی ایران را که حجم قابل توجهی مبادلات تجاری با ایران دارند به کاهش روابط ترغیب کند‌.
اما از آنجا که قدرت دیپلماسی ایران در فضای بین‌الملل موجب شده تا اروپایی‌ها به عنوان یکی از سرمایه‌گذاران اصلی پا در میدان مبادلات اقتصادی با ایران بگذارند و از حامیان اصلی ایران در جهان محسوب شوند و با توجه به شکست تیلرسون در سفر خاورمیانه خود به نظر می‌رسد ترامپ این بار هم دست خالی از آسیا به کشور خود باز گردد‌. هرچند به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها حاضر به قبول شکست سیاست‌های ضد ایرانی خود نیستند و در صورت شکست، در آینده با سیاست‌های دیگری پا به میدان رقابت علیه ایران می‌گذارند‌.
ترامپ کاری از پیش نمی برد
حسن‌ هانی‌زاده*- سفر دونالد ترامپ به شرق آسیا در چارچوب دو هدف صورت گرفته است که یکی از آنها ایجاد یک جبهه گسترده در جنوب شرق آسیا علیه فعالیت هسته‌ای کره‌شمالی است‌. با توجه به اینکه آمریکا نگرانی‌هایی نسبت به آزمایش‌های هسته‌ای کره‌شمالی دارد و این امر را تهدیدی برای هم‌پیمانان خود تلقی می‌کند، دونالد ترامپ درصدد است که محاصره را تشدید و جبهه گسترده‌ای علیه کره‌شمالی ایجاد کند‌. به نظر می‌رسد با توجه به اینکه اخیرا کره‌شمالی در برابر تهدیدات آمریکا واکنش‌هایی از خود نشان داده و آزمایش‌هایی موشکی بالستیکی و هسته‌ای خود را افزایش داد این نگرانی برای کشورهای اطراف کره‌شمالی به وجود آمده که این فعالیت‌ها ممکن است امنیت این کشورها را به خطر بیندازد‌. هدف دیگر ترامپ برای سفر به شرق آسیا مربوط به سفر اخیر پوتین به تهران و دیدارش با مقامات جمهوری اسلامی ایران است که در این ملاقات مساله استفاده از پول جدید منطقه‌ای به جای دلار در دستور قرار گرفت‌. این موضوع باعث شده آمریکایی‌ها نگران این شوند که پول روسیه جایگزین دلار شود و این امر در حوزه شانگهای تامین پیدا کند و کشورهای عضو سازمان شانگهای بخواهند به جای دلار در تعاملات خود از پول روسیه استفاده کنند. این امر می‌تواند شکست اقتصادی بزرگی برای آمریکا و دلار آمریکا باشد لذا به نظر می‌رسد در درجه بعد دونالد ترامپ سعی می‌کند روسیه و چین را قانع کند که در تعاملات خود از دلار استفاده کنند‌. جنبه دیگر سفر دونالد ترامپ کمرنگ کردن ارتباط روسیه و چین با ایران است. رییس‌جمهور آمریکا به دنبال آن است شرایطی فراهم کند که ایران در حوزه اقتصادی و سیاسی نفوذ خود را از دست دهد و تحت تاثیر فشار آمریکا قرار گیرد به همین دلیل دیدار دونالد ترامپ با رییس‌جمهور روسیه می‌تواند در چارچوب فشار آمریکا به روسیه برای کاهش روابط با ایران تلقی شود. با توجه به این موضوع به نظر می‌رسد دونالد ترامپ سعی خواهد کرد هم کره‌شمالی را مهار کند و هم از نفوذ ایران به منطقه بکاهد اما سوال اینجاست که آیا دونالد ترامپ موفق خواهد شد که روسیه و چین را به کاهش روابط با ایران قانع کند؟ در جواب باید گفت قطعا منافع روسیه و چین با ایران منافع استراتژیکی است و دونالد ترامپ نخواهد توانست مانع ارتباط قدرتمندانه ایران و چین و روسیه شود لذا بیشتر سفر دونالد ترامپ جنبه پروپاگاندا و تبلیغات سیاسی دارد و نتیجه حاصلی نخواهد داشت‌.
*کارشناس مسایل بین‌الملل