تهران ترسید

حادثه‌اي كه همگان نگران وقوعش در پايتخت بودند سرانجام جلوه‌اي از تهديد خود را به نمايش گذاشت. همه آنهايي كه شامگاه چهارشنبه را در پايتخت به سر مي‌بردند گونه‌هاي متفاوتي از مواجه شدن با ترس مقابل زلزله را تجربه كردند. ساعت 23:27 شامگاه چهارشنبه 29 آذرماه در حالي كه پايتخت در آلودگي هوا غرق و نفس‌هاي بسياري به شماره افتاده و نگراني از گران شدن دوباره بنزين به موضوع روز تبديل شده بود، ناگهان زمين با شدت 5/2 ريشتر به لرزه درآمد. پيگيري‌هاي بعدي نشان داد كه كانون زمين لرزه 3‌كيلومتري شهرستان ملارد در مرز استان تهران و البرز بود و در چند استان از جمله البرز، گيلان، قم، قزوين و مركزي احساس شد. براساس آخرين گزارش‌ها يك زن 70‌ساله به علت سكته و دختري 10ساله به علت استرس جان باخته و 117 نفر هم مصدوم شدند.  در حالي كه همگان در شوك ناشي از زمين لرزه به سر مي‌بردند، اضطراب و نگراني از وقوع حادثه‌اي بزرگ‌تر، فضاي شهر را پر كرد. فرار از خانه و يافتن محلي امن، اولين چيزي بود كه به ذهن مي‌رسيد. آنهايي هم كه در مسير خانه بودند بايد خودشان را به خانواده‌هايشان مي‌رساندند، اما در شهري كه پر شده از سازه‌هاي بلند آهن، بتن و خودرو، نه جاي امني براي پناه گرفتن وجود دارد نه راه آساني براي فرار كردن. اگر جاي امني هم براي پناه گرفتن وجود داشته باشد كسي آدرسي از آن محل  را در اختيار ندارد. پارك‌ها و فضاهاي باز اولين محل‌هايي است كه به ذهن هر كس مي‌رسد، اما مگر در فضاي پرتراكم شهر راه آساني براي دسترسي به اين فضاها وجود دارد؟ پرسش ديگر اينكه آيا اين محل‌ها فضاي امني براي در امان ماندن از آسيب زمين‌لرزه است؟ با اين حال مردم وحشت زده خود را به كوچه و خيابان رسانده‌اند. ترس و دلهره در چهره همگان نمايان است و سردي و آلودگي بيش از حد هوا هم بر آن افزوده شده است. نگراني از وقوع حادثه‌اي بزرگ‌تر سبب مي‌شود كه بسياري از مردم ترجيح دهند شب را بيرون از خانه سپري كنند.    خبري از خدمات پيش‌بيني شده نبود 
در حالي كه مسئولان از طريق رسانه‌ها اعلام كردند همه چيز تحت كنترل است و نهادهاي مسئول در آماده‌باش كامل هستند مردم احساس نا‌امني كردند و سوار بر خودروها راهي خيابان‌ها شدند. بي‌انضباطي در خيابان‌ها و معابر شهر به اوج خود رسيد. راهبندان‌هاي شديد درخيابان‌ها، كوچه‌ها و بزرگراه‌ها شكل گرفت و تمامي مسيرهاي منتهي به پمپ‌هاي بنزين به صورت كامل قفل شد.  بسياري از مسئولان هم توصيه مي‌كنند كه مردم راهي استاديوم آزادي يا اماكن مذهبي شوند كه اين گونه مي‌شود. پرسش اما اين است كه اگر وقوع حادثه‌اي مهيب اتفاق مي‌افتاد چه تضميني وجود داشت كه اين مكان‌هان گور دسته جمعي افرادي نشود كه به اين مكان‌ها پناه برده‌اند؟ از مأموران پليس راهنمايي و رانندگي براي اجراي انضباط خبري نبود و چراغ قرمز و سبز هم براي رانندگان معني نداشت. حقيقت اين است كه اگر مأموران پليس هم در معابر حضور داشتند كاري از دستشان بر نمي‌آمد. اضطراب و عصبانيت مردم و گره كور ترافيك راه گريز آمبولانس‌هايي كه در حال انتقال بيماران به مراكز درماني بودند کار را  خيلي سخت كرده بود به گونه‌اي كه آژير آنها لحظه‌اي قطع نمي‌شد، اما باز هم راه گريزي از اين ترافيك نداشتند. گذشت و ايثار در آن شب رنگي نداشت به طوريكه محل پمپ‌بنزين و اطراف آن به محل درگيري مردم تبديل شده بود.  رسانه ملي خصوصاً شبكه خبر پوشش خبري شايسته‌اي از حادثه را به نمايش گذاشت، اما مسئولان در آن شب سرد مكان امني براي مردم در نظر نگرفته بودند. براساس مشاهدات عيني خبرنگار ما از سطح شهر هر چقدر ساعت به صبح نزديك مي‌شد مردم كم كم راهي خانه‌هايشان مي‌شدند تا اينكه با فرا رسيدن صبح آرام آرام پس از يك شب پر استرس به خانه‌هاي خود بازگشتند.    گلايه از مسئولان
آنچه از رسانه‌ها درباره عملكرد مسئولان در قبال ارائه خدمات مخابره مي‌شد، آماده باش كامل و حضور مدام در جلسات بود. پرسش اين است كه در قبال خيابان‌هاي قفل شده تهران در شب حادثه كدام راهكار به كار گرفته شد‌؟ سهم جلسات براي خالي كردن خيابان‌ها و امداد رساني به مصدومان يا در راه ماندگان كجا بود؟ اگر حادثه مخرب در شهر رقم بخورد بعيد نيست كه تلفات بعد از زمين لرزه بيشتر كشته‌هايي باشد كه در جريان حادثه جان خود را از دست مي‌دهند. مردم در شب سخت زمين لرزه به توصيه‌هايي كه رسانه‌ ملي آن را منتشر مي‌كرد توجه كرده و خود را به فضاي باز رساندند. اين هشدارها ربطي به مسئولاني كه بايد در ميدان عمل حضور داشته باشند، ندارد. آن چه مردم در شب سخت زمين لرزه پايتخت ديدند دست‌هاي خالي مديران براي امدادرساني بود و بس.     گلايه از عملكرد شهرداري 
شهروندان از خدمات ارائه شده از سوي شهرداري در شب سرد زلزله گله‌مند بودند و از نحوه مديريت شهر انتقاد داشتند هر چند كه محمد علي‌نجفي، شهردار تهران از عملكردش ابراز رضايت كرد و با اشاره به نكته‌هاي مثبت زلزله براي مردم تهران گفت كه با شب حادثه و بعد از آن با بخش‌هاي مختلف شهرداري در تماس بوده است. اين گفته شهرداري در حالي است كه شب حادثه كه اكثر خانواده‌هاي تهراني به كوچه و خيابان‌ها ريخته بودند موردي خبري از حضور عوامل شهرداري و ارائه خدمات آن به مردم وجود نداشت. شهردار تهران نكته‌هاي مثبت اين زلزله را تخليه انرژي زمين و انجام يك مانور طبيعي خواند‌!    نيروهاي امدادي و درماني سپاه در آمادباش كامل 


دقايقي بعد از وقوع زلزله تهران سردار عبداللهي معاون بهداشت و درمان كل سپاه پاسداران اعلام كرد تمامي نيروها، امكانات امدادي و بهداشتي و درماني سپاه در آماده باش كامل هستند و همچنين تمامي مراكز درماني و بيمارستاني سپاه نيز آماده ارائه خدمات به شهروندان و مصدومان احتمالي هستند.    وقوع 14 پس لرزه و احتمال فعال شدن گسل‌ها
مرادي، رئيس مركز لرزه‌نگاري كشور پس از زلزله گفت: از لحاظ علمي ممكن است اين لرزش‌ها، پيش لرزه بوده و زلزله بزرگ‌تري در پيش باشد، اما بايد توجه كرد كه نمي‌توان زلزله را پيش‌بيني كرد. به گفته وي در 24 ساعت پس از حادثه 14‌پس لرزه در استان‌هاي تهران و البرز به وقوع پيوسته است كه بزرگترين آن 6/2بوده است.  وي افزود: از دو ماه پيش خرده‌ لرزه‌هاي منطقه‌اي را كه چهارشنبه شب در آن زمين لرزه به وقوع پيوست ثبت كرده و به مسئولان اطلاع داده بوديم. وي با بيان اينكه آيا تهران زمين لرزه بزرگي خواهد داشت، گفت: بايد آماده باشيم اما تاكنون فعاليتي در گسل‌هاي تهران ثبت نشده است. هر چند نبايد فراموش كنيم در كشور زلزله خيزي قرار داريم و زمين لرزه‌ها و پس لرزه‌هاي استان‌هاي كرمانشاه و كرمان نشان مي‌دهد كه برخي گسل‌ها در كشور فعال شده‌اند و اين مسبوق به سابقه است.    خشم مردم از اجراي طرح زوج و فرد و ترافيك در روز ترس 
در حالي كه پس از وقوع زمين لرزه كشور به گفته مسئولان در حالت اضطرار قرار گرفت و ادارات و مراكز آموزشي تعطيل شدند و همه به حالت آماده باش كامل در آمدند، سردار مهماندار، رئيس پليس راهنمايي و رانندگي تهران بزرگ از ادامه طرح زوج و فرد و ترافيك در روز پنج‌شنبه خبر داد. اعلام اين خبر كه به نظر مي‌رسد تصميم گيران آن توجهي به وضع اضطراري شهر در مواجه با بحران ندارند مردم را عصباني كرد كه چگونه در حالي كه مسئولان از مردم مي‌خواهند هوشيار در برابر زلزله احتمالي باشند طرح زوج و فرد و ترافيك را در خيابان‌ها اعمال مي‌كنند.   احضار 18 ادمين كانال‌هاي تلگرامي به دادسرا به خاطر انتشار شايعه 
سرهنگ گودرزي، جانشين پليس فتا گفت: در گشت زني سايبري مشاهده شد تعدادي ادمين كانال‌هاي تلگرامي و نيز صاحبان صفحات اينستاگرامي براي جذب اعضا و فالوورهاي خود و نيز جذابيت بيشتر كانال‌ها و صفحات اخبار نادرست و پيش‌بيني‌هاي غير‌علمي بارگذاري مي‌كنند تا جذابيت كانال و صفحه خود را بيشتر كنند.  وي ادامه داد: نفراتي در اين رابطه مشخص شدند كه همان شب به آنان اخطار داده شد تا سريعاً نسبت به اصلاح اطلاعات وارد شده اقدام كنند، اما ۱۸ نفري كه در اصلاح اطلاعات ارائه شده دروغين خود اقدامي انجام ندادند گزارش آن به نظر سرپرست دادسراي ناحيه ۳۱ تهران رسيد. حسب دستور مقام قضايي پرونده مجرمانه براي آنان تشكيل شد و رسيدگي و تحقيقات پليس در  دست اقدام است.    آماده‌باش پليس 
سردار رحيمي، رئيس پليس پايتخت پس از زلزله از آماده‌باش پليس خبر داد و گفت: كلانتري‌ها، پليس راهور و مجموعه انتظامي پايتخت به صورت 100‌درصد آماده‌باش هستند. همچنين پليس پايتخت از شهروندان درخواست كرد براي جلوگيري از ترافيك رانندگان از پارك دوبله در خيابان‌ها و معابر خودداري كنند و هنگام حضور در پارك از كودكان خود مواظبت كنند و هنگام استراحت داخل خودرو حتماً در خودرو را قفل كنند.    آماده بودن لازم است اما كافي نيست
با وقوع زمين لرزه همه دستگاه‌هاي امدادي و اجرايي به حالت آماده باش كامل درآمدند. پرسش اما اين است كه سهم آنها براي ارائه خدمات و آماده باش بود كامل چقدر بود؟ وقتي كه نارضايتي عمومي از ارائه خدمات بالا بگيرد تفاوتي در آماده بودن يا نبودن مسئولان شهر نيست. آنچه در شهر رقم خورد مديريت مردمي پس از وقوع حادثه بود. زمين لرزه بزرگ اگر خداي ناكرده بيايد همه را گرفتار خواهد كرد، بنابراين مسئولان بهتر است به جاي رفتن به سالن‌هاي جلسه و شكستن كاسه و كوزه بر سر مديران و دولت‌هاي قبل مرهمي باشند بر زخم‌هايي كه روز در شهر دهان باز مي‌كند.