روزنامه ابتکار
1396/10/03
جهانبخش محبی نیا آزادی
انقلاب اسلامی ایران در سال 57 با مثلثی از مفاهیم اساسی به هم پیوسته و ملزوم به یکدیگر به پیروزی رسید . تحولات کلان در حوزه سیاست قبل از سامان یافتن به تدوین قانون اساسی و تنظیم قوانین مادر شناسنامه خود را به شکل نمادین عرضه می کند.انقلاب 1978 فرانسه در قالب برادری ، برابری و آزادی ماهیتش را بر ملا کرد.
روس ها با تاکید بر پرولتاریا به سمت دولت زدایی و فتح سرزمین عدالت کوبیدند . انقلاب اسلامی ایران هم استقلال ، آزادی جمهوری اسلامی را به مفهوم مسلط در میان سایر تمناها و تقاضاهای ملی مبدل کرد و نزدیک به چهل سال است که دنبال ترجمه و عینی کردن عنوان موصوف است.
آزادی یکی از ارکان ثلاثه انقلاب اسلامی است. امری که روزبه روز بر ابهام و تیرگی آن افزوده می شود . البته مشکلات و موانع بر سر راه نخبگان نظام سیاسی و مردم مانع تعریفی روشن و صریح از این واژه شده است تا حداقل گروه های سیاسی، آحاد مردم ، تشکل ها و حتی اپوزیسیون و تشخیص مرز و اخذ ویزا ، ورود و خروج به این حیطه را مورد فهم قرار دهد. سرگذشت آزادی بعد از انقلاب در تفرق و تنوع برداشت غوطه ور شده است. عده‌ای عمر این موهبت را تمام یافته تلقی می کنند و در سخنرانی ها ، تبیین ها و تاکید های مبتنی بر حقوق ملت هیچ ایما و اشاره ای به آن ندارند. گویا در ادبیات سیاسی، اخلاقی، حقوقی و فلسفی بشریت، واژه ای به نام آزادی وجود ندارد. تاسف بارتر اینکه انکار روان شناختی این امر را به سوی دین سوق می دهند. به نیابت از حق، به آسانی واژه زدایی می کنند و تاکید بر امر آزادی بزرگترین عطیه خدادادی را خروج از قلمرو الهی قلمداد می کنند. بعضی ها با گستاخی تمام، آزادیخواهی را با ورود به جرگه حیوانات برابر می دانند. در صورتی که دنیای حیوان، عالم آزادی نیست. حیوان آنچنان در چنبره غریزه، جبر و عادت محبوس است که نمی شود آن را آزاد پنداشت. آزادی با اختیار، تفکر، شرم و حیا و تعقل پیوند ذاتی خورده است.
عموم پیامبران الهی با کمک آزادیخواهی بر موانع جهل، قدرت، شرک، شهوت و خفقان تاختند . اگر قفس اختناق نمی شکست احدی به بلندای توحید نمی رسید. از رابطه دگم و غیرزایشی ارباب و رعیتی، برده داری و دیکتاتوری هیچ موقع عشق و همکاری، صفا و صمیمیت آفریده نمی شود. نفرت و خیانت محصول روابط اجتماعی مرتبط با تمامیت خواهی و دیکتاتوری است و همین سبب است بسیاری از
شورش ها، انقلاب ها و کودتا با نفرت از حاکمان شکل می گیرد و آثار تخریبی آن بیش از سازندگی و پیشرفت است.
تقلیل گرایی این جماعت در بیان آزادی بسیار وحشتناک و مایه اعجاب است مشابه سازی کاراکتر جنسی انسان و حیوان را مقدمه و زیر بنای آزادی طلبی وانمود می کنند.
حیوان در ارتباط جنسی هم مختار نیست، آن راه طی شده و تعیین شده ای را پاسداری می کند و تنوع و تعددی را در عالم ارتباطات ورود نمی دهد.
جماعتی نیز اصرار دارند آزادی در غرب را کامل ترین منهج به حساب بیاورند . آزادی در غرب هم با وجود اینکه بیش از پانصد بار به پرو خیاط رفته است اما به قامتی هم شکل و موزون نرسیده است. متاسفانه انسان بعد از رسیدن به زندگی جمعی با آزادی میانه خوبی نداشته است. دوره هایی از تاریخ بشر به برده داری اختصاص یافت و تا همین اواخر در مدعی ترین کشورها پیشانی قومی بزرگ با برند بردگی، محرومیت از اعلام رای، انتقاد و بیان داغ می دید و نشان می یافت و سلطه انسان بر انسان که مظهر شرک و نجاست است به بهانه مدنیت بنیان می یافت.
آزادی موهبتی الهی است کما اینکه حیات، ازدواج، تناول، اسکان و صدها برخورداری انسان از بخشندگی باریتعالی است. قبل از اعلامیه حقوق بشر که در ماه دسامبر 1947 و خیلی دیرهنگام انتشار یافت. خداوند بزرگ در آیه 256 سوره بقره خطاب به انسان می فرماید: «لا اکراه فی الدین قد تبین رشد من الغی» بزرگترین رسالت پیامبر در آن زمان ابلاغ دین است، خداوند پذیرش آن توسط انسان را در چارچوب اجبار و اکراه قرار نمی دهد. هیچ نشانه ای در قرآن یافت نمی شود که خدا پذیرش ارکان دین، ملزومات، توحید و آداب و آیین حنیف بودن را با توسل به زور عمل کند. پس آزادی در تقابل با جبر و زور است و بر میل و اراده متکی است. شیر برای طفل یک ضرورت است، ازدواج برای انسان ضروری است، جهاد دفاعی در زمان غیبت مسلم است اما با توسل به زورنمی شود طفل را وادار به تناول کرد، دین هم برای رستگاری و فلاح واجب است اما توسل به اجبار در پذیرش آن منطقی نیست و در هیچ جا بر آن تاکید نشده است. با این نگاه آزادی، فراهم کردن ساختار و امکان رسیدن انسان و جامعه به ضرورتهای پیش رو است البته ضرورت نباید لباس اجبار بر تن کند.
خداوند تبارک و تعالی درآیه 21 سوره کهف می فرماید: «و قل الحق من ربکم فمن شاء فلیومن و من شاء فلیکفر» انتخاب با انسان است. تجربه نشان داده است جوامعی که با آزادی به تنظیم روابط اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مبادرت می ورزند از آسیب های کلان و فسادهای بنیان بر افکن تا حدی در امانند.
نفاق یکی از ویژگی های جوامعی است که خفقان، زور، استبداد بر پیچیدگی روابط انسان ها می افزاید. اکثر مواقع نوکران و خادمین، تیغ بر گردن فرمانروایان می نهند از امام رضا ( ع) روایت شده است، که بر صورت مداحان و متملقین خاک بپاشید چرا که آنان، با تملق برعدم صداقت در حیات اجتماعی شفافیت را از بین می برند و خادم و خائن آنچنان در هم می تنند که دشمن در قالب دوست ظاهر می شود و سامان جامعه را به هم می ریزد. هنوز ظرفیت آزادی در کمال انسان و جامعه به باور نرسیده است آزادی طیف، گروه و فرد را به هدف غایی می رساند.
بنا به تعبیر بعضی از اندیشمندان غربی آزادی منفی وقتی است که خطیب و استاد که کارش آگاهی بخشی است، موانع اطلاع رسانی از سر راهش برداشته شود.
انسان برای شکوفایی مانع بر سر راهش مفقود باشد. حاکم در رسیدن به عدالت و رضایت خلق تلاش کند. آزادی مثبت زمانی است که انسان برای رسیدن به آزادی ها مورد معاضدت و استعانت و تشویق قرار گیرد.
آیات زیبای قرآنی نگاه های این جستار را در خود دارد:
فالهما فجورها و تقویها آیه 8 سوره شمس
فبشر عبادالذین یستعمون القول فیتبعون احسنه (زمر 17 و 18)
ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیرو ما بانفسهم
با این اوصاف برای تامین آزادی نباید دین و علم، آگاهی و ایمان را در مقابل هم قرار داد. از آزادی برای تدین، توسعه و هم آوایی می شود بهره ها برد.
قدر آزادی را در آزادی بدانیم و از حبس آزادی در ذهن، دل و جان بپرهیزیم.
سایر اخبار این روزنامه
آیت الله یزدی:
به جوانان حوزه می‌گویم، شورای نگهبان و قوه قضائیه در اختیار شماست
«ابتکار» به بهانه شفاف سازی اخیر موسسه نشر آثار امام خمینی(ره) بررسی کرد
بودجه ها در مسیر اتاق شیشه ای
نجفی مصوبات جلسه فوق‌العاده مدیریت بحران تهران را تشریح کرد
رونمایی از نقشه تخلیه امن اضطراری
جهانبخش محبی نیا
آزادی
میراث استان اصفهان می‌گوید شاهکار معماری ایران نشست نکرده و ترک‌ها قدیمی است
ترک بر پیکر سی و سه پل
«ابتکار» از تحقیق و تفحص‌های مجلس شورای اسلامی گزارش می دهد
تفحص‌های بی‌نتیجه
«ابتکار» وضعیت کارآفرینی از گذشته تا امروز را بررسی کرد:
پیوندهای کارآفرینی از دامادی تا سرمایه گذاری
«ابتکار» هفتمین روز اعتراضات کردستان عراق را بررسی می‌کند
مشکلات ساختاری در پیوند با انگیزه‌های سیاسی
پدر زلزله‌شناسی ایران:
هر روز زلزله‌های کوچکی از گسل‌های شمال تهران ثبت میشود
«ابتکار» ماجرای «دانشجویان ستاره‌دار» را بررسی کرد
ابهام در بازگشت ستاره‌دارها به تحصیل
