روزنامه ابتکار

«ابتکار» وضعیت کارآفرینی از گذشته تا امروز را بررسی کرد: پیوندهای کارآفرینی از دامادی تا سرمایه گذاری

سمیرا ابراهیمی
کارآفرینی عملیاتی است که فرد یا افرادی بر اساس خلاقیتی که در ارائه یک کار نوین دارند و یا اهتمامی که برای انجام یک فعالیت جاری دارند، کسب و کاری را راه می اندازند و علاوه بر این که خود شاغل می شوند، با توجه به حجم کسب‌و‌کار خود، اشتغال آفرینی هم می‌کنند. اگر امین الضرب را بنیانگذار کارآفرینی مدرن در تاریخ اقتصاد ایران قلمداد کنیم، حدود 140 سال از عمر کارآفرینی در ایران می‌گذرد. البته پیش از آن هم کارگاه‌های تولیدی کالاهای مختلف مانند صنایع دستی، صنایع خوراکی، مزارع بزرگ خانوادگی و منطقه ای و ... در سطح جوامع حضور داشتند که آن ها هم کارآفرینی انجام می دادند و به توسعه اقتصادی و افزایش رفاه با افزایش اشتغال کمک می‌کردند. در واقع در فرهنگ کارآفرینی، علاوه بر آن که سودآوری مورد نظر است، مجموعه‌ای از باورها, آیین‌ها, اندیشه‌ها, آداب و رسوم و ارزش‌های حاکم بر یک جامعه نیز مد نظر قرار می‌گیرد.
اگر نگاهی به تغییرات روند کارآفرینی در چند دهه اخیر تا به امروز داشته‌باشیم، متوجه می‌شویم که این فرآیند، دچار تغییرات چشمگیری شده‌است. بازخوانی شروع کارآفرینی در 2 یا 3 دهه قبل، نشان می‌دهد که صاحب ایده، مهارت و یافرد دارای اهتمام برای انجام یک کار با دست خالی کار خود را آغاز می‌کند و برای موفقیت در این راه، نسبت به آنچه امروز وجود دارد، تنها‌تر بود. این روزها که فرآیند سرمایه گذاری، جنبه های مختلف کسب‌و‌کار را تحت شعاع قرار می‌دهد، سرمایه‌گذاری در عرصه کارآفرینی و استارتاپ‌ها نیز مد نظر سرمایه‌گذاران قرار گرفته‌است. از همین رو شتابدهنده‌ها و سرمایه گذاران جسور در قالب شرکت‌های سر مایه‌گذاری جسورانه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه وارد این حوزه شده‌‌اند. فعالیت شتابدهنده ها بر این اساس است که در ازای گرفتن سهمی از شرکت استارتاپ‌ها به آنها خدمات تجاری سازی و سرمایه اولیه می‌دهند. سرمایه‌گذاران جسور نیز با همین رویه اما بررسی بهتر استارتاپ ها، سرمایه بیشتری وارد می‌کنند و به دلیل ریسک بالایی که در این حوزه وجود دارد، به این نوع از سرمایه‌گذاری، جسورانه گفته می‌شود. در ادامه این گزارش، با احمد پورفلاح، کارآفرین قدیمی که کار خود را در حوزه ساخت کالاهای ساختمانی ایجاد کرده واکنون به موفقیت زیادی دست یافته، برای بازخوانی روند کارآفرینی مصاحبه کردیم، سپس به پویا کندری، مدیر عامل یکی از شتابدهنده‌های فعال در بازار رفتیم و در ادامه نیز پای صحبت مرتضی باقری، مدیر سر مایه‌گذاری یک صندوق جسورانه نوپا نشستیم.
دامادهای کارآفرین


احمد پورفلاح می گوید: نسل قبلی کارآفرینان و استادان فنی و مهارتی، ایجاد شغل و به کارگیری نیروی جوان را یک حرکت ارزشی قلمداد می کردند. این طرز تفکر به اندازه‌ای توسعه یافته بود که استادان، شاگردان خود را به حریم خصوصی راه می‌دادند و در فرآیند جلب اعتماد صاحب کار، شاگردان در بسیاری از مواقع داماد استاد می‌شدند. این موضوع علاوه بر جنبه تولید شغل، نوعی افتخار نیز محسوب می‌شد. در مطالعه زندگی امین الضرب، کارآفرین مشهور اصفهانی که بنیانگذار کارآفرینی در اقتصاد کشور بود، ایجاد اشتغال به عنوان یک هدف مطرح می‌شد. در این فرآیند حجره‌ها به کارگاه تبدیل شدند و کارگاه‌ها نیز به کارخانه تبدیل شدند. مزارع نیز ماهیت خانوادگی خود را از دست داده و یا کمرنگ تر شده و به مجتمع‌های کشت و صنعت بزرگ تبدیل شدند.
بنابراین تولید شغل انبوه آغاز شد. در این میان تجار که تجارت را کار آسان‌تری نسبت به سرمایه گذاری صنعتی می‌دانستند، تولید شغل کمتری انجام می دادند. اما کارآفرینان عمدتا هدف اعلای خود را ایجاد شغل و گسترش رفاه در جامعه قلمداد می کردند که البته در کنار آن کسب سود بیشتر، ایجاد ارزش افزوده و بنای اقتصادی ماندگاری برای نسل های بعدی ایجاد می‌شد. هنگامی که دولت‌های نفتی پولدار شدند، اشتغال‌زایی با هدف جلوگیری از ناهنجاری‌های اجتماعی صورت گرفت اما عشقی که کارآفرینان بخش خصوصی در این مقوله داشتند، توسط سرمایه گذاری‌های دولتی‌ها در این وادی تامین نمی‌شد. با این حال تا 20 سال پیش، عرضه و تقاضای شغل به توازن رسیده بود. البته به دلیل به خدمت نگرفتن نیروی کار بخش زنان، این توازن تقریبا توازن نیمی از جمعیت جامعه را نشان می‌داد. از 10 سال پیش به دلیل برقراری تحریم‌ها، بسیاری از بنگاه‌ها از چرخه تولید خارج شدند. شکاف بیکاری شدید شد و سرمایه‌گذاری های دولت و بخش خخصوصی به حل این معضل کفاف نمی داد. پس از آن هم با آن که برجام توانست تحریم‌ها را از بین ببرد، اما رونق به شهرک‌های صنعتی بازنگشت و شکاف بیکاری بیشتر شد. بنابراین به دلیل رونقی که پس از برجام ایجاد نشد، این پیشنهاد به دولت ارائه می‌شود که به جای ایجاد دلخوشی بیمه بیکاری، بودجه این بیمه به واحدهای صنعتی داده شود تا از روند توقف این واحدها جلوگیری شود و نیروی کار از محیط کار جدا نشود.
داستان کارآفرینی از سال 61
پورفلاح که اکنون تشکیلات عریض و طویلی دارد، می گوید: از سال 61 با 7 نفر کسب و کار فعلی خود را آغاز کردم و اکنون به 300 نفر رسانده‌ام. ریسک سرمایه گذاری در حوزه کالاهای سرمایه ای در آن زمان به دلیل این که کشور در حال توسعه بود، ریسک کمی بود. در آن زمان جمعیت زیادی از روستاها به سمت شهرها می‌آمدند و نیاز به مسکن داشتند، مراکز خرید مدرن، هتل‌ها و خانه ‌های سازمانی در حال ساخت بود و دولت نیز حمایت می‌کرد. پس از چند سال با اشباع این بازار، ریسک فعالیت در زمینه کالاهای سرمایه ای نیز بالا رفت. اما اکنون سرمایه‌گذاری بازده قبلی را ندارد و تقریبا می توان گفت که ریسک آن نسبت به 20 سال پیش، دوبرابر شده‌است. سرمایه‌گذاران خارجی نیز به دلیل شرایط نامطمئنی که اقتصاد کشور دارد، انگیزه‌ای برای ورود ندارند و تقریبا ارز خارجی اندکی در ایران سرمایه‌گذاری می‌شود.
زمان ما بحث کسب و کار دانش بنیان در این مقیاس بود که اگر کسی از چرتکه به ماشین حساب کوچ می‌کرد، از پدیده دانش بنیان استفاده کرده‌است. اما امروز که دانش بنیانی بودن کسب و کارها پیچیده تر شده، کسب و کارهای قدیمی به آن بی توجه نیستند و مدیران قدیمی نیز به اتکای استارتاپ‌ها، روند کسب و کار خود را به روز می‌کنند. حال آن که سرمایه‌گذاری در زمینه‌های دانش بنیان بیشتر از سرمایه‌گذاری‌های صنعتی و سنتی گذشته نیاز به سرمایه دارد و شاید یک از دلایلی که بسیاری از ایده‌های دانش بنیان به نتیجه مطلوب نمی‌رسند، این است که به سرمایه زیادی نیاز دارند. با این حال نگاه حاکمیت و دولت به مقوله کارآفرینی و ایجاد اشتغال در کشور، باید نگاه حمایتی باشد تا بتوان زیر سایه این حمایت، به استارتاپ‌های موفق بیشتری دست پیدا کنیم.
شتاب دهنده کارآفرینی از آموزش تا سرمایه اولیه
پـــــویا کندری، مـــــدیر یکی از
شتابدهنده های فعال در حوزه استارتاپ های مربوط به تکنولوژی مالی در خصوص فعالیت شتابدهنده ها و انواع کمکی که به استارتاپ ها می کنند، گفت: شتابدهنده‌ها در زمینه‌های مختلف از جمله آموزش، مشاوره، اختصاص فضای مطلوب کاری و دادن سرمایه برای شروع کار به استارتاپ ها کمک می‌کنند. بسیاری از تیم هایی که ایده خود را تحت عنوان کسب و کار در می‌آورند، بامفاهیم مالی آشنایی زیادی ندارند و یا نمی‌دانند با کدام یک از روش‌های مدیریت مدرن باید کسب و کار خود را ارائه کنند. به همین دلیل شتابدهنده‌ها برای آموزش افراد در این حوزه وارد می‌شوند. همچنین ممکن است که افراد به اطلاعاتی در خصوص راه اندازی استارتاپ خود نیاز داشته‌باشند که این مورد به طور خاص در حوزه استارتاپ‌های فین تک (تکنولوژی مالی) بیشتر دیده می‌شود. مثلا اگر استارتاپ در حوزه پرداخت بخواهد فعالیت کند، به اطلاعات شبکه بانکی نیاز دارد و یا در حوزه بازار سرمایه، به اطلاعات آنلاین تبادلات و معاملات نیاز خواهد داشت که شتابدهنده این موضوعات را برای آن ها حل می کنند. بحث فضای کار و اینترنت پر سرعت و سرور و .... دیگر نیز از جمله خدمات دیگری است که شتابدهنده ها در اختیار استارتاپ می گذارند و مهم تر از همه سرمایه‌ای که استارتاپ به کمک آن بتواند راه اندازی کار خود را انجام دهند.
موفقیت بلامنازع ICT
مرتضی باقری می گوید: در بررسی استارتاپ‌ها و انتخاب آن‌ها برای سرمایه گذاری، چند پارامتر مد نظر قرار گرفته می‌شود. پارامتر اول مربوط به چینش تیم‌ها و ظرفیت‌هایی است که تیم ارائه دهنده دارد. اگر ایده ای مربوط به یک نفر باشد و تازه بخواهد تیم بچیند، با استارتاپی که تیم کاملی دارد، قابل مقایسه نیست. علاوه بر این، انتقاد پذیری تیم و انعطاف پذیری نیز مد نظر قرار می‌گیرد. موضوع دوم این است که استارتاپ مورد مطالعه چه بازاری را در مد نظر دارد. طبیعتا هرچقدر بازار هدف آن بزرگتر باشد و بتواند سهم بازار بیشتری بگیرد، مورد بهتری برای سرمایه‌گذاری خواهد بود. پس از آن رقبا مطرح می‌شوند و این که استارتاپ مورد مطالعه توان رقابت پذیری داشته‌باشد. موضوع دیگری که هنگام بررسی استارتاپ‌ها توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسوانه مورد نظر است، رغبت سرمایه‌گذاران برای ورود به آن است. در واقع صندوق‌های سرمایه گذ اری جسورانه ترجیح می‌دهند بخش عمده سرمایه خود را به استارتاپی اختصاص دهند که در مراحل ثانویه سرمایه پذیری است و در واقع در مرحله راه اندازی نیست، بلکه در مرحله تامین سرمایه برای ارتقا است. در ایران اکوسیستم کارآفرینی عمدتا کسب و کارهای حوزه ICT را می پسندند و موفقیت این بخش از کسب و کارها با موفقیت بیشتری همراه است. اما کسب و کارهای حوزه‌های دارویی و بیوتکنولوژی به دلیل ریسک بالایی که دارند، سرمایه گذار کمتری را کسب می کنند. پیش بینی من مبنی بر این است که در 5 سال الی 10 سال آینده، پلتفرم‌های آنلاینی که اکنون به نقطه سر به سر رسیده اند، سود ده شده و به بازارهای بورس وفرابورس وارد می‌شوند و سپس استارتاپ های نوپای حوزه ICT، پای خود را در جای فعلی این پلتفرم‌ها می‌گذارند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
آیت الله یزدی: به جوانان حوزه می‌گویم، شورای نگهبان و قوه قضائیه در اختیار شماست «ابتکار» به بهانه شفاف سازی اخیر موسسه نشر آثار امام خمینی(ره) بررسی کرد بودجه ها در مسیر اتاق شیشه ای نجفی مصوبات جلسه فوق‌العاده مدیریت بحران تهران را تشریح کرد رونمایی از نقشه تخلیه امن اضطراری جهانبخش محبی نیا آزادی میراث استان اصفهان می‌گوید شاهکار معماری ایران نشست نکرده و ترک‌ها قدیمی است ترک بر پیکر سی و سه پل «ابتکار» از تحقیق و تفحص‌های مجلس شورای اسلامی گزارش می دهد تفحص‌های بی‌نتیجه «ابتکار» وضعیت کارآفرینی از گذشته تا امروز را بررسی کرد: پیوندهای کارآفرینی از دامادی تا سرمایه گذاری «ابتکار» هفتمین روز اعتراضات کردستان عراق را بررسی می‌کند مشکلات ساختاری در پیوند با انگیزه‌های سیاسی پدر زلزله‌شناسی ایران: هر روز زلزله‌های کوچکی از گسل‌های شمال تهران ثبت می‌شود «ابتکار» ماجرای «دانشجویان ستاره‌دار» را بررسی کرد ابهام در بازگشت ستاره‌دارها به تحصیل