روزنامه شرق
1396/10/23
عبور برجام از پیچ تند
شرق، زينب اسماعيلي: دو سال بعد از اجرائی‌شدن برجام، ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، تعلیق تحریم‌های هسته‌ای توافق هسته‌ای را تمدید کرد. یک مقام ارشد آمریکایی دیشب گفت: «این آخرین باری خواهد بود که او تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ذیل این توافق را برای ایران تمدید می‌کند، مگر اینکه تغییرات مد نظر ترامپ در برجام انجام شود». ترامپ گفته است تمدید دوباره توافق بستگی به این دارد که مذاکرات درباره برنامه موشکی ایران آغاز شود و محدودیت‌های هسته‌ای ایران که قرار بوده 10 سال باشد، دائمی شود. گزارش‌ها و تحلیل‌ها هم حاکی از این بود که ترامپ عضویت کشورش در برجام را با شرایطی تمدید می‌کند. خبرگزاری‌های رویترز، بلومبرگ و روزنامه نیویورک‌تایمز هم پنجشنبه، به نقل از منابع نزدیک به کاخ سفید، خبر داده بودند که رئیس‌جمهور آمریکا تصمیم به تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران گرفته است. آمریکا همچنین 14 شخصیت حقیقی و حقوقی را در ارتباط با ایران تحریم کرده است. آیت‌الله آملی لاریجانی، رئیس قوه قضائیه، رئیس زندان رجایی‌شهر و شورای عالی فضای مجازی هم در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار دارند. وزارت خزانه‌داری آمریکا با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که این 14 شخصیت به بهانه نقض حقوق بشر در ایران و حمایت از برنامه‌های تسلیحاتی ایران تحریم شده‌اند. روز ۲۳ دي به اين دليل براي ايران و آمريكا و برجام اهميت پيدا کرده بود که طبق برنامه اجرائي برجام، تمديد تعليق تحريم‌هاي ايران از سوی آمريكا بايد هر ۱۲۰ روز يک‌بار انجام شود. رئيس‌جمهوري آمريكا ۲۳ شهريور تعليق تحريم‌هاي هسته‌اي ايران را تمديد کرد اما اين فقط تعهد آمريكا نيست. بر اساس مصوبه کنگره، رئيس‌جمهور آمريكا بايد هر 90 روز يک‌بار هم درباره اجراي تعهدات ايران در برجام، به کنگره گزارش بدهد. او با سررسيدن ضرب‌الاجل پيشين در مهرماه، از تأييد پايبندي ايران خودداري کرد.اگرچه همان‌زمان برخي تحليل‌ها مبني بر اين بود که او دنبال اين است که دغدغه هر سه‌ماهه تأييد پايبندي ايران به برجام را از سر خود باز کند. ترامپ در سخنراني مهرماه درحاليکه ادعاهي تندي عليه ايران مطرح مي‌کرد ،برجام را به کنگره واگذار کرد و مدعي شد که اين توافق نيازمند بازنگري و اصلاحاتي است و او از نمايندگان خواست که اين اصلاحات را انجام دهند. ترامپ معتقد است که برجام درباره نقش منطقه‌اي ايران و مسئله موشکي نيازمند بازنگري است و اين را از نواقص آن مي‌داند که با افزودن بندهايي بايد رفع شود. اين همان نقطه اختلاف او با ديگر شرکاي برجامي‌اش است. اروپايي‌ها، روسيه، چين و ايران به‌شدت با تغيير در برجام مخالف هستند و اساسا اين‌را شدني نمي‌دانند. ايران مي‌گويد اين توافق تغييرپذیر نيست و همين توافق قابل اجراست.
يک مهلت جديد
بي‌بي‌سي روز گذشته نوشته است که منابع خبري به نقل از «يک فرد آشنا با روند تصميم‌گيري رئيس‌جمهوري که خواسته نامش ذکر نشود» گزارش کرده‌اند که ترامپ پايبندي ايالات متحده به برجام را بار ديگر تمديد مي‌کند اما تمديد بعدي را به برآورده‌شدن شرايطي موکول خواهد کرد. براساس اين گزارش، رئيس‌جمهوري آمريكا با تمديد اين توافق در روز جمعه، مهلتي را براي ديگر کشورهاي عضو برجام و همچنين کنگره ايالات متحده تعيين خواهد کرد تا محتواي برجام را «بهبود دهند». در‌غير‌اين‌صورت، او در موعد بعد، از تمديد برجام خودداري خواهد ورزيد. خبرگزاري رويترز به نقل از دو مقام ارشد دولت آمريكا گفته است که بسياري از مشاوران رئيس‌جمهوري تمديد برجام را توصيه کرده‌اند اما ترامپ در پذيرش توصيه آنان اکراه داشته است. به گزارش ايسنا، به نقل از خبرگزاري شينهوا، استيون منوچين، وزير خزانه‌داري آمريكا، روز پنجشنبه در يک کنفرانس خبري در کاخ سفيد گفته واشنگتن در حال برنامه‌ريزي براي وضع تحريم‌هاي جديد عليه ايران است. ما اين تحريم‌ها را ارائه کرده‌ايم و فکر مي‌کنم مي‌توانيد انتظار داشته باشيد تحريم‌هاي جديدي عليه ايران اعمال شود. ما همچنان به بررسي اين موضوع ادامه مي‌دهيم. به گفته منابع خبري، در روزهاي اخير نمايندگان دولت و کنگره آمريكا در مورد آينده برجام مذاکراتي داشته‌اند. اعضاي تندرو کنگره به‌ويژه از حزب جمهوري‌خواه -حزب رئيس‌جمهوري- خواستار خروج آمريكا از برجام و بازگرداندن تحريم‌ها عليه ايران هستند. به گفته آنان، چنين تحريم‌هايي براي وادارکردن جمهوري اسلامي به تغيير سياست خارجي و داخلي خود ضرورت دارد. در مقابل، اعضاي ميانه‌رو به ويژه از حزب دموکرات از تمديد برجام حمايت مي‌کنند و خواستار تصويب طرحي هستند که مانع از آن شود که رئيس‌جمهوري بدون تأييد کنگره از برجام خارج شود. به‌گفته همين منابع، آقاي ترامپ مايل است قوانين مربوط به تحريم‌ها به نحوي تغيير يابد که رئيس‌جمهوري ملزم نباشد هر ٩٠ روز يک‌بار برجام را تأييد کند.
رايزني در شرق و اروپا
برجام اگر براي اعضاي 1+5 آب است، براي ايران نان است. اگرچه بسياري در دو سال مذاکره و دوسالي که از اجراي اين توافق مي‌گذرد خواستند اين اصل را ناديده بگيرند، اما مقايسه وضعيتي که در دوران تحريم داشتيم با آنچه بعد از برجام به دست آمد نشان مي‌دهد که اين توافق آن‌چنان که برخي مي‌خواستند نشان دهند، ناکارآمد نبوده است. البته مقامات مسئول ايران مي‌گويند که براي هر اقدامي در مورد برجام آماده هستند و هيچ‌يک از پل‌هاي پشت سر خراب نشده است. اسحاق جهانگيري، معاون اول رئیس‌جمهوری، روز گذشته گفته است: «با افتخار به آمريكايي‌ها اعلام مي‌کنيم که اگر از برجام خارج شدند، اين، آنها هستند که ضرر مي‌کنند و ما آمادگي کامل براي هر احتمالي را داريم». محمدجواد ظريف، وزير خارجه ايران، در ادامه رايزني‌هاي متمادي در مورد برجام، چهارشنبه و پنجشنبه بار ديگر به سفر و رايزني برجامي پرداخت. او چهارشنبه به مسکو رفت و در رايزني با همتاي روس خود درباره ادامه‌يافتن برجام و همراهي همه اعضا تأكيد کردند. روس‌ها نيز بر همين اصل به اندازه ايران تأكيد دارند. ادامه اين رايزني پنجشنبه در بروکسل بود. او در مقر اتحاديه اروپا با فدريکا موگريني، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا؛ بوريس جانسون، وزير خارجه انگليس و گابريل، وزير خارجه آلمان و لودريان، وزير خارجه فرانسه، ملاقات و رايزني کرد. اين ملاقات در دفتر کار موگريني در مقر سرويس اقدام خارجي اتحاديه اروپا در بروکسل انجام شد. «محمدجواد ظريف» بعد از ملاقات‌هايش در مسکو در توييتر نوشته که «آژانس بين‌المللي انرژي اتمي پايبندي کامل ايران (به تعهداتش در برجام) را تأييد کرده است، اما ادامه اين روند مستلزم متعهدبودن کامل آمريكاست». به گزارش ايرنا، طرفين در اين نشست درباره اقدام‌هاي لازم در شرايط کنوني به منظور تداوم اجرا و پايبندي همه طرف‌هاي برجام گفت‌وگو و تبادل‌نظر کردند. فدريکا موگريني هماهنگ‌کننده کميسيون برجام و وزيران خارجه فرانسه، آلمان و انگلستان در يک نشست خبري مشترک، بر تعهد اروپا و دولت‌هاي خود بر اجراي برجام به عنوان يک دستاورد منحصربه‌فرد ديپلماسي چندجانبه تأكيد کردند. وزير امور خارجه کشورمان همچنين به‌طور جداگانه با وزيران امور خارجه کشورهاي انگلستان، آلمان و موگريني، نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپا ملاقات و درخصوص مسائل مورد علاقه گفت‌وگو و تبادل‌نظر کرد.
نقش فرانسوي
ظريف در بروکسل با ژان ايو لودريان وزير امور خارجه فرانسه با محوريت برجام ديدار و گفت‌وگو کرد. در اين ديدار، وزير خارجه کشورمان با اشاره به اهميت اجراي تعهدات کشورهاي عضو برجام، بر نقش فعال‌تر کشورهاي اروپايي در اين زمينه تأكيد کرد. وزير امور خارجه فرانسه نيز در اين ديدار بر اهميت اجراي برجام و عزم پاريس دراين‌باره تأكيد کرد. اگرچه از فرانسه در مذاکره هسته‌اي به نيکي ياد نمي‌شود و علتش هم نقش تخريبگر وزير خارجه فرانسه در جريان مذاکرات به‌ويژه در ژنو2 و نشست لوزان است اما به نظر مي‌رسد اين‌بار فرانسه قصد دارد نقشي متفاوت ايفا کند. با روي‌کارآمدن امانوئل مکرون در فرانسه، رئيس‌جمهور جواني که قصد دارد نقش برجسته در بين همتايان اروپايي‌اش ايفا کند، او در مقاطعي با دونالد ترامپ در مورد ايران هم‌نوا شد. آن‌هم زمان‌هايي که او تلاش مي‌کرد مسئله موشکي ايران را به برجام پيوند بزند. در حالي که مقامات ايراني اين دو موضوع را بي‌ارتباط با هم مي‌دانند، فرانسه و آمريكا از مذاکره بر سر اين مورد سخن مي‌گويند. به نظر مي‌رسد همين موضع‌گيري‌ها موجب شد تا حتي سفر قريب‌الوقوع ترامپ به تهران نيز با تأخير مواجه شود. اما فرانسه در همين دوران در مورد برجام و ادامه آن با ديگر شرکا هم‌نظر بود غير از اينکه در دوره‌اي از انجام مذاکره در مورد نواقص برجام دفاع مي‌کرد. امانوئل مکرون تاکنون چندين بار با محور برجام و ايران با دونالد ترامپ صحبت کرده و يکي از اين تماس‌ها نيز پنجشنبه انجام شده است. درست ساعاتي بعد از آنکه وزير خارجه ايران با وزير خارجه فرانسه در بروکسل دوجانبه رايزني کردند. به نظر مي‌رسد اروپايي‌ها بين خود، فرانسه را براي پادرمياني با ترامپ بر سر برجام انتخاب کرده‌اند.
راه متفاوت مکرون و ترامپ
کاخ سفيد پنجشنبه اعلام کرد دونالد ترامپ، رئيس‌جمهوري آمريكا در گفت‌وگوي تلفني با همتاي فرانسوي خود امانوئل مکرون، خواستار توقف آنچه «فعاليت‌هاي بي‌ثبات‌کننده ايران در منطقه» مي‌خواند، شده است. کاخ رياست‌جمهوري فرانسه نيز گفته امانوئل مکرون در اين تماس تلفني بر لزوم پايبندي همه طرف‌ها در توافق هسته‌اي ايران، برجام، تأكيد کرد. کاخ اليزه اعلام کرد: امانوئل مکرون در جريان تماس تلفني خود با دونالد ترامپ بر عزم فرانسه براي اجراي دقيق اين توافق و همچنين بر اهميت رعايت آن توسط همه طرف‌هاي امضاکننده اين توافق، تأكيد کرد. برخي رسانه‌ها گزارش دادند که ترامپ از اين تماس به شدت عصباني شده و قصد داشته به سرعت اعلام کند که از برجام خارج مي‌شود اما گويا او هنوز نمي‌تواند از دست اين توافقي که روي ميزش باز است، خود را رها کند.
ترامپ پيگير اعتراض‌ها
دونالد ترامپ رئيس‌جمهوري آمريكا هفته گذشته در واکنش به برخي ناآرامي‌ها در برخي شهرهاي ايران، توييت‌هاي آتشيني منتشر کرد. او مدعي حمايت از مردم ايران بود و اينکه مردم بالاخره به اين اعتراض کردند که پول نفتشان خرج تروريسم در منطقه مي‌شود. درحاليکه برخي مقامات آمريكايي مخالف دخالت آمريكا در موضوع داخلي ايران بودند، برخي گمانه‌زني‌ها حاکي از اين است که در تصميم شب گذشته او در مورد برجام اين موضوع نيز تأثيرگذار خواهد بود. اين اتفاق داخلي آن‌چنان براي آمريكا اهميت داشت که اين کشور تلاش کرد اين موضوع مرتبط با مسائل داخلي ايران را به‌طور فوق‌العاده در شوراي امنيت بررسي کند. تمام اعضا در اين جلسه بر پايبندي به برجام و مفيدبودن اين توافق تأكيد کردند اگرچه از دولت ايران مي‌خواستند به صداي معترضان گوش دهد. با اين حال جلسه شوراي امنيت بي‌نتيجه به پايان رسيد.
سایر اخبار این روزنامه
آستان‌قدس نباید از مالیات معاف باشد
عبور برجام از پیچ تند
در انتظار مجوز براي ديدار با خدمه كشتي چيني
آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی به ایران بازگشت
اشتباه لپی آقای سخنگو
فراكسيون اميد همين هفته از اوين بازديد مي‌کند
دستگیری‌های هوشمند در ناآرامی‌های اخیر
اجتماع ملت، آشغال‌ها را شست و تمیز کرد
بازگشت حریری به سوی ایران و حزب‌الله
سوگواری پاره‌ای از رستاخیز است
«نه»ی تنها، «نه» ولی
ثابت‌ماندن قیمت بنزین از جیب فقرا
ممنوعيت آموزش زبان؛ اجحاف به معلمان
تأثیر داخلی یک شکست
