نمک‌پاشی فرصت‌طلبان بر زخم داغ‌دیدگان نفتکش سانچی

سرویس اقتصادی-
در حالی که تنها 48 ساعت از غرق شدن دریانوردان هموطنمان می‌گذرد و مردم ایران در عزای عمومی به سر می‌برند، فرصت‌طلبان باز هم با سوءاستفاده از این حادثه، با طرح شایعاتی بر زخم خانواده‌های داغدار نمک پاشیدند.
روز شنبه 16 دیماه خبری تلخ و تکان‌دهنده درباره یک نفتکش ایرانی منتشر شد. کشتی ایرانی سانچی که 30 خدمه ایرانی و 2 نفر بنگلادشی را به همراه داشت، در حالی که حامل 136 هزار تن مواد نفتی بود، در دریای چین دچار سانحه شد. این نفتکش با یک کشتی فله‌بر چینی به نام سیاف کریستال برخورد کرده و از همان ابتدا دچار آتش‌سوزی شد. کشتی چینی که از این تصادم آسیب کاری ندیده بود در همان ساعات اولیه حادثه، منطقه را ترک کرد، اما نفتکش ایرانی همچنان در چنگ آتش باقی ماند و سرانجام پس از 9 روز بیم و امید، روز یکشنبه به طور کامل غرق شد.
هر چند طی این 9 روز، عملیات امداد و نجات با همکاری ایران، چین، ژاپن و برخی کمک‌های بین‌المللی صورت گرفت اما در نهایت تنها پیکر 3 تن از این افراد به دست آمد که هنوز هویت آنها مشخص نشده است.


سوءاستفاده از احساسات مردم داغ دیده
در تمام این مدت که هنوز امیدهایی برای نجات دریانوردان ایرانی وجود داشت، مردم ایران در کنار خانواده‌های دریانوردان، با چشمانی اشکبار دست به دعا بلند کرده بودند و به تلاش‌های تیم‌های امداد و نجات امید داشتند. کمیته‌ای که با دستور رئیس‌جمهور برای رسیدگی به این حادثه تشکیل شد، با همه ضعف و قوت‌ها تلاش کرد اقدامات صورت گرفته را به سوی هدف اصلی، یعنی نجات حادثه‌دیدگان گسیل نماید که البته پس از 9 روز، بی‌نتیجه ماند.
اما این بار هم جریان‌هایی در داخل و خارج بدون درک شرایط روحی ویژه مردم و خانواده دریانوردان، با سوءاستفاده از شرایط روحی نامناسب مردم، بر اخبار و شایعات کذب موج‌سواری کردند تا شاید بتوانند از این فرصت هم برای ضربه زدن به کشور ایران بهره ببرند.
رسانه‌هایی که خط و ربط آنها معلوم است، موضوعاتی بدیهی همچون مقصد نفتکش سانچی، هدف از این سفر، پرچم کشتی و ... را به عنوان شبهه در فضای حقیقی و مجازی منتشر کردند و کوشیدند چنین القا کنند که این کشتی در حال انتقال نفت به کره شمالی بوده و خدمه کشتی هم قربانی این موضوع شده‌اند.
سفیر کره جنوبی:
مقصد سانچی کشور ما بود
از همان ابتدا برخی افراد مطلع در این رابطه اظهار کردند که مقصد کشتی و محموله‌ای که حمل می‌کرده کاملا مشخص است، اما این سودجویان باز هم بر این ادعای خود اصرار داشتند تا اینکه روز گذشته سفیر کره جنوبی در تهران برای همیشه به این شایعات پاسخ گفت.
اظهارات «کیم سئونگ‌‌هو»، آب سردی بود بر آتش شایعاتی که درباره مقصد کشتی مطرح می‌شد، چرا که او در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس تأیید کرد مقصد نفتکش سانچی کره جنوبی بوده است نه کشور دیگری.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز همزمان با اظهارات سفیر کره اعلام کرد که  مقصد این نفتکش، کره جنوبی بوده و برخی شایعات منتشر شده در خصوص مقصد متفاوت سانچی، غلط و ناصحیح است.
موضوع دیگری که در رسانه‌ها مورد سوءاستفاده قرار گرفت استقرار پرچم کشور پاناما بر کشتی سانچی بود که فرصت‌طلبان این اقدام را نیز راهکاری برای رد گم کردن از سوی ایران مطرح کردند. در حالی که کارشناسان درباره این موضوع هم معتقدند این اقدام در حمل و نقل دریایی بسیار مرسوم است و به امتیازات اداری، هزینه‌ای و قوانین کشورها بازمی‌گردد، کما اینکه کشتی چینی هم با پرچم کشور دیگری تردد می‌کرده است. برخی کشورها همچون پاناما قوانین راحت‌تری در این حوزه دارند و لذا بسیاری کشتی‌ها با پرداخت هزینه‌های لازم، پرچم این قبیل کشورها را هنگام تردد بر کشتی نصب می‌کنند.
تلاش نافرجام وال‌استریت ژورنال
برخی رسانه‌های نامدار غربی هم در این بین بیکار ننشستند و کوشیدند در این شرایط، مأموریت ویژه‌ای را برای کشتی ایرانی تعریف کنند. «وال‌‌استریت ‌ژورنال» با دستاویز قرار دادن مشکلی که گفته می‌شود در سیستم ردیابی کشتی‌ها بوجود آمده بود، سعی کرد وجود مورد مشکوکی در این تراژدی را القا کند در حالی که چنین موردی بارها اتفاق افتاده است.
تحلیلگر بولتن «دریانوردی»، مقاله روز شنبه وال‌استریت ‌ژورنال، با عنوان «نفتکش ایرانی و کشتی چینی قبل از برخورد ارسال موقعیت خود را متوقف کرده بودند»، را تحلیل کرده و از رویکرد این نشریه پرده برداشته است.
به گزارش خبرگزاری مهر، این بولتن بین‌المللی با اشاره به این تحلیل جهت‌دار وال‌استریت ژورنال می‌نویسد: «وال‌استریت ‌ژورنال یک «ناخدای کهنه‌کار یونانی» را پیدا کرده است که به آنها گفته است: برخی کاپیتان‌ها در مواقعی که بخواهند کارهای مشکوکی انجام دهند، سیستم‌های ردیابی خود را خاموش می‌کنند.
یانیس اسگوراس، یک ناخدای نفتکش کهنه‌کار یونانی می‌گوید: مثلا وقتی که محموله‌های غیرقانونی را از یک کشتی‌ به کشتی دیگر منتقل می‌کنند یا مواقعی که یک خرابی به وجود بیاید و نخواهند به خاطر تاخیر، توسط صاحبان محموله جریمه شوند.»اما تحلیلگر بولتن دریانوردی درباره این موضوع می‌نویسد: «فرد باید دیوانه باشد تا فرض کند که نفتکش غول‌پیکر نفت خام با بار کامل و کشتی باری با حداکثر سایز عبوری کانال پاناما، با بار کامل، درحالی که درست به سمت مقصد خود حرکت می‌کردند، درگیر انتقال غیرقانونی سوخت شوند. بله، انتقال غیرقانونی سوخت در اینجا و آنجا اتفاق می‌افتد، به ویژه در آب‌های آسیا. اما نه با این شرایط؛ در دریاهای شلوغ در مسیر کشتی‌های دیگر و با سرعت کامل.»
یک شائبه دیگر، آن بود که نفتکش سانچی مناسب محموله خود نبوده است. اما رئیس سازمان بنادر و دریانوردی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا به سختگیری شرکت‌های بیمه بین‌المللی اشاره و تاکید کرده که «اگر در حمل این محموله با کشتی نفتکش سانچی ممنوعیتی وجود داشت هیچ شرکت بین‌الملی پوشش بیمه بار و بدنه کشتی را نمی‌پذیرفت.»
محمد راستاد به‌روز بودن سانچی را مورد تأکید قرار داده و گفته است: در تمام دنیا برای حمل میعانات گازی از این کشتی استفاده می‌شود و به طور قطع نفتکش سانچی قابلیت حمل این محموله را داشته و ظرفیت این کشتی حمل 136 هزار تن بوده که اتفاقا کمتر از این حد مجاز حدود 115 هزار تن بارگیری کرده بود.
عملکرد چینی‌ها
موضوع دیگری که در روزهای گذشته مورد انتقاد قرار گرفت، عملکرد نیروهای امدادرسان چینی بود که البته اظهارات متفاوتی در این مورد مطرح گردیده است.
از جمله هدایت‌اله خادمی نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفته است که چینی‌ها در رسیدگی به وضعیت کشتی نفتکش عملکرد مناسبی نداشتند. شبیه اظهارات خادمی از سوی دیگران هم مطرح گردید، اما افراد دیگری همچون معاون وزیر راه و شهرسازی این نقد را وارد نمی‌دانند.
محمد راستاد درباره ادعاهایی مبنی بر اینکه چینی‌ها در عملیات اطفا و تجسس تعلل داشتند، گفته است: در تمام ایام عملیات اطفای حریق نفتکش سانچی، حداقل 10 فروند شناور چینی در پیرامون آن مستقر بودند و 2 شناور کره‌ای و ژاپنی هم حضور داشتند بنابراین از نظر کمیت هیچ مشکلی در عملیات اطفای حریق وجود نداشت.
هادی حق‌شناس معاون سازمان بندرها و دریانوردی ایران نیز در خصوص ممانعت چینی‌ها از بازدید از کشتی«کریستال» گفت: نماینده سازمان بنادر از کشتی کریستال بازدید کرده و جعبه سیاه آن‌ هم استخراج ‌شده است. ولی چون کشتی متعلق به این کشور است ما نمی‌توانیم در خصوص آن نقشی داشته باشیم.
وی که با خبرگزاری دانشجو گفت‌و‌گو می‌کرد افزود: تا این لحظه هم هیچ کارشکنی از طرف چینی‌ها ملاحظه نکرده‌ایم.
ضعف اطلا‌ع‌رسانی
در کنار همه این موضوعات، نکته آزاردهنده، عملکرد رسانه‌ای مسئولان است که زمینه را برای موج‌سواری و شایعه‌پراکنی فرصت‌طلبان مهیا می‌کند.
خبرگزاری مهر گزارش داده که بیش از ۱۶ ساعت پس از حادثه، «مسئولان شرکت ملی نفتکش از ماجرا مطلع شده بودند اما هیچ اطلاعات دقیقی درباره حادثه ارائه نمی‌کردند و هیچکس حتی خانواده خدمه سانچی نمی‌دانستند ابعاد فاجعه چگونه است و مهار آتش نفتکش چگونه و با چه هدفی انجام خواهد شد؟ آیا حقیقتا امیدی به زنده بودن خدمه کشتی وجود دارد؟ آیا عملیات اطفای حریق با هدف جلوگیری از گسترش آن و سوختن باقیمانده میعانات در حال انجام است یا هدفش خاموش کردن آتش برای نجات خدمه‌ای است که ممکن است زنده باشند؟»
این گزارش می‌افزاید: «فقط، معاون سازمان بنادر بود که در ۶ روز اول پس از حادثه، مسئولانه، پاسخگوی تماس خبرنگاران بود و تلاش می‌کرد در حد توان، تازه‌ترین اطلاعات را دراختیار رسانه‌ها قرار دهد. برخی دستگاه‌های مسئول نیز با دستپاچگی و برخوردهای احساسی، معدود رسانه‌هایی که از همان ساعات اولیه حادثه، نگران خدمه کشتی بودند و تلاش داشتند تا خبرهای تازه‌ای از حادثه را مخابره کنند، به شلوغ‌کاری و عدم وقت‌شناسی متهم می‌کردند.»
هر چند سخنگوی وزارت امور خارجه در اظهاراتی، نسبت به شایعه‌پراکنی ها واکنش نشان داد، اما لازم بود و هست که مسئولان به طور شفاف با مردم سخن بگویند و شایعات را پاسخ بدهند تا سودجویان نتوانند با استفاده از خلأ خبری، احساسات مردم و داغدیدگان را به بازی بگیرند.
به هر تقدیر، نفتکش سانچی و 30 سرنشین ایرانی‌اش روز شنبه 16 دیماه در آب‌های دریای چین دچار سانحه و آتش‌سوزی شد و علی رغم همه تلاش‌ها برای امداد و نجات، در قلب دریا آرام گرفت. چنانکه رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیت خود ابراز کردند، «این عزیزان در راه انجام وظیفه و خدمت به کشورِ خود جان باخته‌اند و این افتخار بزرگی است که شاید بتواند سنگینی بار این غم را کاهش دهد و دل‌های مصیبت‌دیدگان را آرامش
 بخشد.»