روزنامه ابتکار
1396/11/04
«ابتکار» وجوه مثبت فضای مجازی را در گفت‌وگو با مردم بررسی می‌کند نیمه پر لیوان صفر و یک ها
سوسن نوریاوج ماجرا آن زمان بود که ساختمان پلاسکو فرو ریخت؛ سلفی‌هایی که وسط حادثه با ساختمان گرفته شد و توقف خودرو‌هایی که روند امدادرسانی را به شدت کند کردند. بعد از آن موج انتقادها در شبکه‌های اجتماعی به راه افتاد که مردم این کار بد است. موجی که به نظر می‌رسد توانست نقش خود را به خوبی ایفا کند چراکه این روزها اگر آمبولانس بیمارستان در شلوغی و ترافیک خیابان‌ها گیر کند دیگر خودروها به سرعت فضا را برای عبور این ماشین برای امدادرسانی باز می‌کنند.
آسیب‌های فضای مجازی؛ موضوعی که بارها درباره آن صحبت شده اما واقعا همه این دنیای وسیع تاریک و مضر است؟ این پرسشی است که قرار است در این گزارش به آن پاسخ دهیم.
فرامکان و فرازمان بودن اینترنت و در دسترس بودن آن، موجب شکل‌گیری شیوه جدیدی از تعاملات اجتماعی نسبت به گذشته شده و تغییراتی شگرف در سبک زندگی، تعاملات اجتماعی و حتی مشارکت سیاسی و نحوه آن به وجود آورده تا جایی که امروزه اینترنت بیشترین نقش را در اطلاع‌رسانی و تبلیغات برای عموم دارد و به‌عنوان اصلی‌ترین کانال ارتباطی محسوب میشود.
در سال‌های اخیر شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان بزرگترین دستاورد اینترنت و فضای مجازی به دلایل مختلف از جمله نامحدود بودن ارتباطات، بی‌هویت بودن، آزادی بسیار زیاد، بی‌مکانی و بی‌زمانی کاربران و … با اقبال عمومی مواجه شده و هرکدام به تناسب اهداف خود، فعالیت‌هایشان را گسترش داده‌اند.
اما نکته اینجاست که اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مانند بسیاری از پدیده‌های دیگر دارای پیامدهای مثبت و منفی است که با برنامه‌ریزی و بالا بردن سطح آگاهی عمومی می‌توان از آثار و دستاوردهای مثبت آن بهره گرفت و پیامدهای منفی را به حداقل رساند. این نکته‌ای است که هادی با 39سال سن معتقد به آن است و به «ابتکار» می‌گوید: «ویژگی‌های مثبت فضای مجازی از مضراتش بیشتر است. کانال‌ها و گروه‌های مرتبط با آموزش در حیطه کاری و شغلی، کاریابی، آشپزی، فرزندداری، همسرداری، سبک زندگی، مدیریت خانواده، مدیریت اقتصاد خانواده، سیاسی و فرهنگی بسیار آموزنده و بجاست.»
ورود به فضای تلخ وب با استفاده از فیلترشکن
او که پدر دو فرزند است، توضیح می‌دهد: «ما نباید چون چند نفر با چاقو مردم را تهدید می‌کنند تمام چاقوهای شهر را جمع کنیم. قطعا هر چیز جدیدی تهدیدهای خودش را هم دارد اما بهتر است فرصت‌های آن را هم عمیق‌تر بررسی کنیم. فرزندان من وقتی تلگرام فیلتر بود برای اینکه بتوانند در گروه مدرسه و معلم‌شان باشند فیلترشکن نصب کردند تا عقب نیفتند اما همین فیلترشکن آنها را وارد فضای تلخ وب کرد و تصاویر و فیلم‌های نامطلوب دیدند. این آثار روحی را چه کسی باید پاسخ دهد؟ افرادی که فیلتر می‌کنند نمی‌دانند فیلترشکن رایگان و سریع است؟» شهروند دیگری که همسو با «هادی» به ویژگی‌های فضای مجازی نگاه می‌کند، «مهرناز» است. او به «ابتکار» می‌گوید: شبکه‌های اجتماعی فواید زیادی می‌تواند داشته باشد مثلا سر قضیه پلاسکو، اینکه همه دنبال سلفی گرفتن بودند از معایب این شبکه‌ها بود اما بعد از اینکه همه در فضای مجازی شروع به تقبیح آن رفتارها کردند از نظر من نوعی فرهنگ‌سازی بود.»
نظرات زیر پست سلبریتی‌ها تاسف‌آور است
به عقیده این کاربر 20ساله، «اگر حادثه‌ای مشابه با پلاسکو رخ دهد می‌توانم مطمئن باشم که آن رفتارها کمرنگتر خواهد بود اما مشکل تا حدودی در مورد اظهارنظر مردم زیر پست‌های سلبریتی‌های خارجی و البته داخلی پابرجاست. اینکه نظرهایی با مضمون ناسزا به آن شخص همچنان در شبکه‌های اجتماعی قابل مشاهده است تاسف‌آور است. ضمن اینکه بازتاب آن باعث انتشار و گسترده‌تر شدنش میشود.»
اما «مریم» دیگر شهروندی است که در پاسخ به «ابتکار» مزایای فضای مجازی را از زاویه دیگری می‌نگرد چراکه توضیح می‌دهد: «برای خیلی از افراد دنیای مجازی جنبه‌های مثبت بسیاری داشته است. برای من فضای مجازی آشنایی با دنیایی به‌غیر از خانواده داشت. من به شدت تحت تاثیر نگرش‌ها و جهان‌بینی خانواده بودم، چه بسا که بعضی اوقات روحیه خودم را روحیه اشتباه و دیدگاه‌هایم را نسبت به محیط، اشتباه می‌دانستم.»
او که 32سال سن دارد، می‌گوید: «چند سال پیش به‌خاطر ارتباط با بچه‌های کلاس زبان فیس‌بوک نصب کردم و همین باعث شد با فضای مجازی ارتباط برقرار کنم تا قبل از آن، فضای مجازی برایم فقط در حد تحقیقات مدرسه و دانشگاه بود. در اینجا بود که متوجه شدم غیر از خانواده من دیدگاه‌های دیگری هم در دنیا هست که اتفاقا خیلی به من نزدیک است. حتی به مرور ارتباط بهتری با خودم برقرار کردم و همین اتفاقات من را روز به روز بیشتر به سمت پیشرفت و رشد ترغیب کرد.»
به مسائل و دغدغه‌های انسانی حساس شدم
«مریم» که معتقد به نقش مهم فضای مجازی در ارتقای فرهنگ شهروندی است، در توضیح بیشتر می‌گوید: «برای من بهترین نتیجه قرار گرفتن در چنین فضایی، دوری از قضاوت کردن دیگران و بیشتر پرداختن به خودم بود، همچنین حساس شدن به مسائل و دغدغه‌های انسانی و در عین حال احترام به عقاید دیگران.» به گفته او، «البته که این فضا آفاتی هم دارد که باید هوشیار بود و نسبت به آن به‌موقع اقدام کرد.»
شهروندی دیگری که تجربه‌های مشابه با «مریم» دارد، «نسترن» است. او که 35ساله است به «ابتکار» می‌گوید: «دید من همیشه به فضای مجازی مثبت بوده چراکه از همان آغاز خیلی از دوستی‌های خوبم از همین محیط شکل گرفت و در آن با طرز تفکرات نو و نگاه‌های تازه به زندگی آشنا شدم. در مجموع می‌توانم بگویم فضای مجازی با همه آموزه‌ها و اطلاعاتی که به من داده، در بازتر شدن افق دیدم و ارتقای جهان‌بینیم اثر مثبت و زیادی داشته است.»
امیدواری با ظهور دنیای مجازی
همه این اظهارات مردم درحالی است که علیرضا شریفی‌یزدی، جامعه‌شناس در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: «تاثیرات مثبت فضای مجازی به اندازه‌ای است که می‌توان امیدوار شد با وجود این امکان، بسیاری از مسائل اجتماعی را بهتر می‌توان ارزیابی کرد و تفکر مردم را سمت و سو داد.»
صحبت‌های این عضو پژوهشکده خانواده از آنجایی که کارکرد رسانه‌ها در سال‌های اخیر در میان مردم کمرنگتر شده اهمیت پیدا می‌کند. با کمتر شدن حوصله افراد، با قابلیت‌هایی که فضای مجازی دارد می‌توان پیام‌های فرهنگی و اجتماعی را با ساخت یک کلیپ و نوشتن متنی کوتاه به سرعت منتشر و منتقل کرد. جذابیت‌های فضای مجازی با مخاطبان فراوانی که دارد فرصت مغتنمی برای کسانی است که در آگاهی‌بخشی فعال هستند. با این توضیح که اعضای شبکه‌ای مثل تلگرام را گروه‌های سنی با تحصیلات مختلف تشکیل داده‌اند. 10سال پیش بود که استفاده‌کنندگان از اینترنت محدود به دانشجویان و اساتید می‌شد اما حالا که از مادر و پدر گرفته تا عضو کوچک خانواده با این رسانه سروکار دارند چه بهتر که از مزایای آن برای جامعه‌‌مان استفاده کنیم، با کمترین هزینه و زمان، آن هم در وضعیتی که فقر فرهنگی در بسیاری از مسائل اجتماعی محسوس است.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
علی شمخانی:
امکان مذاکره مجدد در مورد برجام تحت هیچ شرایطی وجود ندارد
«ابتکار» از اثرات مثبت و منفی عملکرد روحانی بر حامیانش گزارش می‌دهد
جای خالی مسئولیت پذیری سیاسی
«گودریدز» ، شبکه اجتماعی کتاب‌خوان‌ها فیلتر شد
سنگ فیلترینگ پیش پای لنگ کتابخوانان
علیرضا صدقی
انتظاراتی که برآورده نشد
دلایل ناکامی ایران در بهره‌برداری از مجمع جهانی اقتصاد چیست؟
غیبت معنادار ایران در داووس 2018
«ابتکار» وضعیت انتشار اوراق مشارکت در بودجه 97 و مخالفت مجلسی ها را بررسی کرد
چالش های استقراض دولت از آینده
«ابتکار» وجوه مثبت فضای مجازی را در گفت‌وگو با مردم بررسی می‌کند
نیمه پر لیوان صفر و یک ها
« ابتکار» از تلاش همگانی برای رفع معضل ریزگردها در غرب کشور گزارش می‌دهد
گرد و غبار در بهارستان
معاون امنیتی انتظامی وزارت کشور تشریح کرد
مختصات گزارش ارائه شده به رئیس جمهوری از حوادث اخیر
عضو کمیته نامگذاری خیابان های پایتخت از تعیین یک خیابان به نام نخست وزیر دوران ملی شدن نفت خبر داد
لاریجانی در همایش غزه نماد مقاومت:
دفاع از مردم فلسطین وظیفه اسلامی، انسانی و اخلاقی است
