روزنامه ابتکار
1396/12/17
«ابتکار» نظام مالیات ستانی در اقتصاد کشور را بررسی کرد سرگردانی عدالت مالیاتی میان هدف یا وسیله بودن
سمیرا ابراهیمیاین روزها مبحث مالیات تبدیل به قطب مثبت و منفی آهنربایی شده است که از یک سو نشاط نسبی در دولت ایجاد کرده که به واسطه افزایش درآمد مالیاتی، وابستگی درآمدی خود به نفت را کم کرده است، از سوی دیگر به دلیل فشار عدیده ای که به فعالان اقتصادی، اصناف و بنگاه ها وارد می کند، نشاط و پویایی را از آن ها گرفته است.
بنابراین در این زمینه، عدالت مالیاتی به عنوان شاه کلید اصلی ایجاد توازن در این حوزه مطرح می شود. در تعاریف کلاسیک علم اقتصاد، بیان می شود که مالیات ابزار حکومتی و منبع مالی توسعه اقتصادی است و دولتها از طریق برنامه های مالیاتی سمت گیری اقتصادی کشور را نشان می دهند. در واقع دولت در فقدان منابع مالی جز از طریق گسترش پایه های مالیاتی و فراگیر کردن چتر مالیاتی چاره دیگری ندارد.
عدالت، یک مفهوم ارزشى است و براساس قضاوت‌ها و معیارهاى مختلف ارزشی، به‌صورت‌هاى متفاوت تعبیر و تفسیر مى‌شود. صاحب‌نظران معتقد هستند که مفهوم عدالت نتیجه تفکر و رضایت اجتماعى است. در مقوله مالیات نیز دو نوع تعبیر و تفسیر از این مفهوم وجود دارد که شامل عدالت افقی و عدالت عمودی می شود.
در عدالت افقی، بیان می شود که سرشکن شدن بار مالیاتى به‌طور مساوى در شرایط یکسان و به‌طور نامساوى در شرایط غیریکسان باید انجام بگیرد. براى رسیدن به عدالت افقی، باید شرایط مشابه براى افراد ایجاد کرد تا براساس آن به‌طور برابر مشمول پرداخت مالیات شوند. بعضى از صاحب‌نظران مى‌گویند در عدالت افقى رفتار برابر با اشخاص در وضعیت‌هاى برابر است. حتى اگر درآمد خود را از راه‌هاى مختلف به‌دست آورده باشند.
همچنین عدالت عمودى که به اصل قدرت پرداخت تعبیر مى‌شود، آن است که مالیات‌ها، باید با اشخاصى که از نظر اقتصادى در وضعیت متفاوتى هستند، به‌صورت نامساوى برخورد کند. به بیان دیگر، براى تحقق عدالت عمودی، لازم است مالیات‌ها براى افرادى که در گروه‌هاى متفاوت درآمدى و ثروت قرار دارند، به شیوه‌اى نابرابر وضع شود. همچنین مى‌توان گفت: در عدالت عمودى رفتار مختلف افراد در موقعیت‌هاى گوناگون نسبى مى‌باشد. براى رسیدن به عدالت عمودى لازم است نرخ مالیات براى افراد با درآمدهاى مختلف یکسان نباشد و با افزایش درآمد، نرخ مالیات افزایش یابد.
آنطور که غلامحسین دوانی، حسابرس خبره بیان می کند، مالیات هدف نیست، بلکه وسیله و ابزار توسعه اقتصادی و تامین کننده هزینه های دولت است. با این تعریف به نظر می رسد اولا دولت باید با برقراری نظام کارآمد، دستگاه دیوان سالاری خود را کوچک کند تا متعاقب آن هزینه های جاری دولت نیز کاهش یابد. همچنین اگر برخی واحدهای تجاری، صنعتی و به ویژه واحدهای کوچک توانستند بدون استفاده از کمک و مساعدت دولت و بانک ها، چند نفر را در کارگاه های کوچک خود به کار مشغول کنند، سازمان امور مالیاتی نیز نباید بر اخذ مالیات مضاعف از آنها اصرار ورزد. از سویی یکی از ویژگی های یک نظام مالیاتی کارآمد، عدالت مالیاتی است. این عدالت که در نظام مالیاتی به عدالت افقی یا اخذ یکسان مالیات از درآمدهای یکسان نامیده می شود، راهکاری جز توسل به مالیات ستانی ندارد، اما باید توجه کند که توسل به مالیات ستانی عدالت عمودی یا اخذ مالیات بیشتر از دارندگان درآمد بالاتر موسوم است، اساسا هیچگاه در ایران به طور جدی از سوی قانونگذار مورد توجه قرار نگرفته است.
وی همچنین خاطرنشان کرد: بنابراین مودیان مالیاتی عموما دستگاه مالیات ستانی را همچون داروغه و گزمه تلقی می کنند. اما در مورد موضوع جامع نگری معافیت های مالیاتی از طریق اعمال مالیات با نرخ صفر، باید گفت که با اعمال نرخ صفر مالیاتی از فردای روز اعمال قانون جدید هر شرکتی با دریافت مجوز پروانه بهره‌برداری مدعی استفاده از نرخ صفر مالیاتی خواهد شد. اما چنانچه دولت علاقه مند بود از طریق استفاده از ابزار مالیاتی، سرمایه گذاران را تشویق به سرمایه گذاری کند و صف بیکاری را بشکند، بهتر بود که به طور رسمی برخی از مناطقی را که نرخ بیکاری آن بسیار بالاست مشمول معافیت اعلام می کرد. بدون شک اجرای هر سیستم جدیدی چالش های خاصی را به وجود خواهد آورد. از همین رو،سـازمان مالیاتی باید با آموزش فراگیر کارکنان خود و اطلاع رسانی های مستمر، اعتماد مودیان مالیاتی را نیز جلب کند، برای اینکه ماموران مالیاتی از اجتهاد مالیات خودداری کنند و سیسـتم خوداظهاری مالیاتی را تشویق کنند تا مردم براساس خدماتی که دولت ارائه می دهد علاقه مند به پرداخت مالیات شوند. اصولا طراحی سیستم های مالیاتی باید ساده و آسان اما غیرقابل تفسیر باشد.
نیاز فعالان اقتصادی به آموزش مالیاتی
مشاور مالیاتی اتاق اصناف ایران در گفت و گو با «ابتکار» در خصوص وضعیت تعادل مالیاتی واحدهای صنفی در کشور گفت: هم اکنون در سطح کشور موضوع عدالت مالیاتی بسیار کمرنگ است. درواقع دلیل اصلی این موضوع این است که مودیان مالیاتی و ماموران مالیاتی، آموزش کافی و لازم در این زمینه ندیده اند. در حالی که واقعیتها باید بررسی شوند، تمام واحدها و بنگاه های اقتصادی در طول سال، اسناد و صورت حساب های خود را نگهداری کنند و در زمانی که قرار است حسابرسی مالیاتی انجام شود، این مدارک را در اختیار حسابرسان و ماموران مالیاتی قرار دهند. اما ای اتفاق رخ نمی دهد و هنگامی که شکایت نسبت به مالیات خود دارند، در دادرسی های مالیاتی نمی توانند صدای خود را به جایی برسانند.
در این زمینه باید به این موضوع نیز توجه داشت که تعداد زیادی از فرارهای مالیاتی به خاطر همین عدم آشنایی و آموزش کافی انجام می شود. بنابراین اتحادیه ها باید در این حوزه آموزش های لازم را به فعالان اقتصادی بدهند. که مردم مسلح به سلاح قانون شوند و بتوانند از حق خود دفاع کنند. همچنین اگر در مواردی که البته تعداد آنها بسیار زیاد است، اعتراضی به قانون دارند، این اعتراض باید از طریق تشکل های صنفی به مجلس اطلاع رسانی شده و از آن طریق، درخواست در تغییر قانون انجام شود. نه این که با فرار مالیاتی و دور زدن قانون، بخواهند اعتراض خود را به قانون نادرست نشان دهند.
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» درباره روند بهره‌برداری از پردیس تئاتر تهران گزارش می‌دهد
رویای ناتمام شهرداری در خاوران
« ابتکار» سفر جنجالی ولیعهد عربستان به انگلیس را بررسی می‌کند
فرش قرمز «ملکه » برای «شاهزاده»
رئیس جمهوری در جلسه هیات دولت:
مردسالاری و زن ستیزی را قبول نداریم
محمد صادق جنان صفت
با کدام کشورها متحد اقتصادی شویم
در آستانه روز زن چگونگی رسیدن به فصل مشترکی از دیدگاه سنت و مدرنیته به جامعه زنان بررسی شد
«ابتکار» در آستانه روز زن گزارش می دهد
زنان به روایت بهارستان
«ابتکار» سکوت ها و افشاگری های مصلحتی سیاست مداران را بررسی می کند
گفتن یا نگفتن، مسئله این است!
انتقاد امانی از ولخرجی‌ها در شهرداری
فاکتور دومیلیارد تومانی آش نذری به اسم کار فرهنگی
«ابتکار» نظام مالیات ستانی در اقتصاد کشور را بررسی کرد
سرگردانی عدالت مالیاتی میان هدف یا وسیله بودن
مطهری:
جلسات هفته آینده به استیضاح وزارت کار و رفاه خواهد گذشت
در بیست و نهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی و سومین نمایشگاه توانمندی‌های عشایر و روستاییان چه می‌گذرد؟
آذر منصوری:
برخوردهای قهری با مساله حجاب دختران جوابگو نخواهد بود
جوابیه
درخواست هیات نمایندگی آمریکا در آژانس برای رسیدگی به کاستی‌های برجام
کاستی های توافق هسته ای رفع شود
اعدام کودکان و نقض گسترده حقوق کودک
وزارت خارجه فرانسه:
پاریس خواهان ادامه گفت‌وگوی شفاف و قوی با ایران است
