روزنامه ابتکار
1397/01/23
ترامپ پس از تهدید پوتین با «موشک های جدید و هوشمند » لحن خود را در برابر روسیه ملایم تر کرد
مچ‌اندازی آمریکا و روسیه در زمین سوریهمحمدرضا ستاری
روند تحولات بحران در سوریه طی چند روز اخیر آنچنان با شتاب و ملتهب رقم می‌خورد که شاید تعبیر بحران در بحران دقیق‌ترین توصیف از روند میدانی این کشور باشد. همزمان با ادعای حمله شیمیایی به دوما که انگشت اتهام را به سمت اسد نشانه رفته است و پیوند خوردن آن به حمله سه روز قبل به پایگاه تی4 سوریه که منجر به شهادت جمعی از نیروی‌های ایرانی در این پایگاه نظامی شد، شاهد بودیم که نوعی اجماع غربی- عربی بر سر افزایش فشار به دولت سوریه و متحدان آن کلید خورد. در این رابطه دونالد ترامپ دو روز قبل تهدید کرد که ایران، روسیه و سوریه تا 48 ساعت آینده پاسخ آمریکا را خواهند دید. او همچنین در بحبوحه رویارویی میان مسکو و واشنگتن در میدان سوریه، دیروز در پیامی توئیتری اعلام کرد: روس‌ها گفته‌اند که هرگونه حمله موشکی به سوریه را خنثی خواهد کرد. پس روسیه آماده باش که موشک‌های زیبا، هوشمند و جدید آمریکایی در راه هستند.
علی‌رغم این تهدید، ساعتی بعد لحن ترامپ در توییت بعدی‌اش تغییر کرد و سعی کرد تند و تیزی توییت قبلی خود را بگیرد. وی نوشت: «روابط ما با روسیه در بدترین شرایط است. با احتساب دوران جنگ سرد. هیچ دلیلی وجود نداره که اینطوری باشه. روسیه برای اقتصادش به ما نیاز داره که برای ما کار ساده‌ایست و ما هم به همکاری همه کشورها نیاز داریم. مسابقه تسلیحاتی را پایان بدیم؟». وی همچنین در توییت دیگری نوشت: «سبب اصلی تیرگی روابط با روسیه نتیجه تحقیقات فاسد و دروغین بازرس ویژه در مورد [رابطه ستاد انتخاباتی من] با روسیه است. تحقیق‌کنندگان یک سری دموکرات یا کسانی که برای اوباما کار کردند هستند. مولر (بازرس ویژه) خودش کلی تضاد منافع داره».
به هر ترتیب هر چند از ابتدای شکل‌گیری این جنگ لفظی میان روسیه و آمریکا و تهدید واشنگتن به حمله نظامی به سوریه، بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که احتمالاً یک واکنش محدود مانند آنچه سال گذشته در پایگاه الشعیرات سوریه رخ داد از سوی آمریکا متحمل است، اما با بررسی میدانی وضعیت رویارویی میان این دو قدرت بین‌المللی، آن هم در منطقه خاورمیانه متوجه خواهیم شد که اوضاع بسیار جدی‌تر از تحولات سال گذشته حمله آمریکا به سوریه است. با نگاهی به اینفوگرافی زیر دورنمایی از استقرار نیروهای روسیه و غرب را در دریای مدیترانه شاهد هستیم. این چینش نیرو و حجم لشگرکشی به عقیده کارشناسان بعد از بحران موشکی کوبا در اوایل دهه 1960 میلادی میان این دو ابر قدرت، کاملاً بی سابقه است. همانطور که در تصویر فوق شاهد هستیم بیش از ده شناور جنگی آمریکایی با تجهیزات کامل به همراه یک زیردریایی انگلیسی و یک ناوشکن فرانسوی در مقابل در مقابل شش ناو روسی صحنه آرایی کرده اند. این امر نشان می‌دهد که روس‌ها در پایگاه دریایی متعلق به خودشان در بندر طرطوس و همچنین پایگاه هوایی حمیمیم در لاذقیه که در منطقه شمال غربی سوریه قرار دارد، مستقر شده‌اند.
آیا غرب به سوریه حمله می‌کند؟
نکته مهم در این خصوص بحث اجماع غربی- عربی بر سر فشار آوردن به روسیه و سوریه است. این امر در جلسه شورای امنیت سازمان ملل کاملاً مشهود است به طوری که هر چند سه پیش‌نویس قطعنامه درباره سوریه که یکی از آنها متعلق به آمریکا و دوتای دیگر متعلق به روسیه بود، ناکام ماند، نماینده آمریکا همان طور که از قبل هم اعلام کرده بود، تاکید کرد که با تمامی اعضای شورای امنیت برای رسیدن به یک چارچوب مشخص مذاکره کرده و در صورت عدم موفقیت در این شورا، آمریکا اقدامات خود را به صورت یکجانبه انجام خواهد داد. با این توضیحات نمایندگان انگلیس و فرانسه نیز ضمن همراهی با آمریکا، نسبت به اقدام در برابر دولت سوریه تاکید کردند. این امر روز سه شنبه نیز در گفت‌و‌گوی تلفنی میان ترامپ و ماکرون کاملاً مشهود بود چرا که ترامپ به همتای فرانسوی خود گفته بود که عنوان اقدام نظامی آمریکا در سوریه را به جنگ با حضور ایران در سوریه برگزیده است. در چنین شرایطی که ترامپ سفر خود به آمریکای لاتین را به عقب انداخته و محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در پاریس طی کنفرانس مطبوعاتی مشترک با امانوئل ماکرون درباره احتمال همراهی کشورش با حملات هوایی به دمشق گفته است که اگر شرکای ما خواهان این همراهی باشند پاسخ ما مثبت است، آنچه مشخص است تعیین یک روند هماهنگ در جبهه مقابل دمشق برای فشار بر بشار اسد است. اما در این میان یک سوال اساسی پیش می‌آید؛ اینکه آیا واقعاً غرب در حال آماده شدن برای حمله به سوریه است و اگر این پاسخ مثبت باشد، بر هم ریختگی نظم مطلوب اروپا در خاورمیانه که پس از جنگ جهانی اول همچنان پابرجاست به کجا ختم خواهد شد؟ به گفته بسیاری از ناظران، درگیر شدن قدرت‌های جهانی در قالب ائتلافی با یکدیگر در سوریه، به طور حتم ضمن تشدید کردن بحران این کشور، در نهایت به احتمال فراوان منجر به فروپاشی و تجزیه سوریه خواهد شد. این امر می‌تواند سنگ بنایی برای سرنوشت سایر کشورهای ضعیف از منظر دولت- ملت‌سازی در منطقه باشد که نتیجه آن بر هم خوردن نظم فعلی خاورمیانه است. در چنین حالتی همراهی اروپا با آمریکا از نظر برخی تحلیل‌گران بعید به نظر رسیده و از سوی بعضی دیگر نشان دهنده تغییرات مهم در استراتژی‌های بین‌المللی اروپا خواهد بود که طی توافقی با آمریکا به این مهم دست یافته‌اند. اگر فرض بر این باشد که این توافق شکل گرفته است، در نتیجه به احتمال فراوان واکنش آمریکا و متحدانش نسبت به گذشته می‌تواند به مراتب شدید‌تر از فروردین ماه سال گذشته باشد. مانورهای ترامپ می‌رساند که او در حال نشان دادن این است که خط قرمزهای آمریکا زیر پا گذاشته شده و اکنون فرصت مناسبی برای او فراهم شده تا نمایش قدرت خود را کامل
کند.
این امر زمانی مهمتر جلوه می‌کند که حجم نیروهای آمریکایی را در دریای مدیترانه در نظر داشته باشیم و به آن پیوستن نیروهای انگلیسی از پایگاه قبرس را نیز اضافه کنیم. در حالی که ترکیه به عنوان یکی از اعضای ناتو و عربستان سعودی نیز می‌توانند این حلقه محاصره را تنگ‌تر کنند چراکه ترک‌ها با ادامه سیاست‌های پاندولی خود در قبال سوریه و در حالی که با ایران و روسیه در حال همکاری با روند آستانه هستند، روز گذشته توسط مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه این کشور اعلام کردند که رژیم اسد باید سرنگون شود. از سوی مقابل در صورت حمله احتمالی به سوریه آن هم از نوع اجماعی از کشورهای غربی، هر چند سیستم پدافند سوری‌ها توانست چند ماه قبل یک جنگنده اف- 16 اسرائیل را سرنگون کند، اما عملاً در مقابل آن در همان ابتدا زمین‌گیر خواهد شد. در چنین حالتی روس‌ها قرار دارند که با استقرار سیستم پدافند اس- 400 وزنه قابل ملاحظه‌ای را برای رویارویی با این تهاجم احتمالی در اختیار دارند. در نتیجه و با توجه به این که سرگئی لاوروف به آمریکا در خصوص عواقب چنین اقدامی هشدار داده است، به نظر می‌رسد که احتمالاً رویکرد متفاوتی را از مسکو در قبال این مساله شاهد خواهیم بود. بنا بر این ملاحضات، صحنه سوریه اکنون به میدانی برای شکل‌دهی آینده نظام بین‌الملل تبدیل شده است. در این حالت بنا به استراتژی آمریکا و غرب اگر سطح امتیازات در این آینده مطلوب جلوه کند، احتمال خاتمه یافتن این مناقشه بسیار متحمل است، اما اگر روندی معکوس رقم بخورد احتمال حمله و حتی تشدید آن وجود دارد که در چنین وضعیتی بیشترین ضررکنندگان ماجرا علاوه بر مردم سوریه، بازیگران منطقه‌ای این بحران فارغ از تعلق آنها به هر کدام از جناح‌ها خواهند بود.
سایر اخبار این روزنامه
سخنگوی قوه قضائیه:
حاضریم با پیام رسان های خارجی توافق کنیم
«ابتکار» راهکارهای تداوم اثر گذاری سیاست‌های ارزی دولت در آینده اقتصاد را بررسی کرد
محمدجواد ظریف پس از دیدار با مقامات برزیل وارد اروگوئه شد
دیپلماسی ایرانی در آمریکای لاتین
رضا دهکی
برهه حساس واقعی!
انتخاب عجیب «نه به کتاب نخواندن» به عنوان نمایشگاه کتاب تهران 97
وقتی منفی در منفی مثبت نمی‌شود
رعایت اصول بهداشتی در رستوران ها و فست فود ها چقدر در انتخاب آنها از سوی مردم موثر است؟
«ابتکار» تفاوت برخورد با بحران ها در دولت های احمدی نژاد و روحانی را بررسی می‌کند
«ابتکار» از جلسه غیرعلنی بهارستان به منظور بررسی بحران کم آبی گزارش می دهد
تلاش مشترک مجلس و دولت علیه کم آبی
ترامپ پس از تهدید پوتین با «موشک های جدید و هوشمند » لحن خود را در برابر روسیه ملایم تر کرد
اولین واکنش روحانی به نرخ ارز
گسترش ترمز استقلال را کشید
پرسپولیس از شکست برابر پارس جنوبی گریخت
سخنگوی قوه قضائیه:
حاضریم با پیام رسان های خارجی توافق کنیم
مهاجرت؛سقوط ریال، سقوط امید
